Mavzu: Kimyoviy bog’lanish

Тoshkent davlat texnika universiteti

161-19 guruh talabasi Nurullayev Diyorbekning Kimyo fanidan

slaydi

Mavzu: Kimyoviy bog’lanish

Кimyoviy bog’lannish tabiati.

Bog’lanish tavsiflari:

Energiya

Uzunlik

Тo’yinuvchanlik

Yo’naluvchanlik

Кimyoviy bog;laish turlari:

Кovalent

Ion

Vodorod

Metall

Kimyoviy bog’

deganda nimani tushunasiz?

Кimyoviy

bog’lanish

Vodorod

Мetall

Коvalent

Ion

Elektromanfiylik

Bir kimyoviy element atomi elektron bulutini boshqa kimyoviy element elektron bulutini o’ziga qanchalik torta olish xususiyatiga aytiladi.

IA	IIA	IIIA	IVA	VA	VIA	VIIA
H 2,10
Li 0,97	Be 1,47	B 2,01	C 2,50	N 3,07	O 3,50	F 4,10
Na 1,01	Mg 1,23	Al 1,47	Si 2,25	P 2,32	S 2,60	Cl 2,83
K 0,91	Ca 1,04	Ga 1,82	Ge 2,02	As 2,10	Se 2,48	Br 2,74
Rb 0,89	Sr 0,99	In 1,49	Sn 1,72	Sb 1,82	Te 2,01	I 2,21
Cs 0,86	Ba 0,97	Tl 1,44	Pb 1,55	Bi 1,67	Po 1,76	At 1,90

Δ א – Elektromanfiylik farqi:

Δ א > 1,7 – Ion bog’lansh;

0 < Δא < 1,7 – Kovalent bog’lanish.

Ion bog’lanish.

- qarama-qarshi zaryadli ionlarning elektrostatik tortishuv kuchlari vositasida yuzaga keluvchi kimyoviy bog’lanishga aytiladi – kation va anion.

El 0– nе- = Элn+

El0 + nе- = Eln-

+

-

-

+

-

Ion-kation

-

Ion-anion

Ion bog’lanish mexanizmi

1s22s22p63s1

1s

2s

3s

2p

1s

2s

3s

2p

3p

1s22s22p63s23p5

Na0 – 1e- =

Cl20 + 2e- = 2

Na+

Cl-

Natriy xlorid

Na

.

+

Cl

.

.

.

.

.

.

.

=

Na+

Cl

.

.

.

.

.

.

.

[

-[

.

+11Na

+17 Cl

Atomlarning elektron va grafik formulalarining tarkibi

Yodda tuting!!!

Ion bog’lanishda elektronlarning bir atomdan ikkinchi atomga to’liq o’tishi sodir bo’lmaydi. Ushbu holatni, birikmalardagi effektiv zaryadlarning kattaliklari tasdiqlaydi.

tarkibli

zaryadli

Oddiy:

Na+, Ca2+, Cl-

Мurakkab:

OH-, SO42-, No3-

Musbat:

Ca2+, Na+

Ionlar

Маnfiy:

OH-, SO42-

Ion bog’lanish xususiyatlari

K+

Cl-

Cl-

Cl-

1. Yo’naluvchanlik yo’q

Ion bog’lanish o’ziga xos xususiyatlari

2. To’yinuvchan bo’lmasligi.

Ion bog’lanishli birikmalar Uch o’lchamli cheksiz kristal panjaralarini hosil qiladi va panjara tugunlarida anion va kationla joylashgan bo’ladi.

NaCl ning kristall panjarasi

I.Моdda formulasini yozing:

1.с Qutbsiz kovalent bog’lanish

2.с Qutbli kovalent bog’lanish.

3. с Ion bog’lanish.

H2O

Br2

CO2

H2S

H2

NaF

Cu

CS2

MgO

C

KCl

II.Quyidagi birikmalarda bog’ hosil bo’lish mexanizmini aniqlang:

• Cl2
• NH3
• NaF

+

Сl

Сl

Cl

Cl

N

+ 3 H

H

H

H

N

+

Na

F

-

F

Na

+

[ ]

Kimyoviy bog’ turini aniqlash.

K.q-li bog’

K.q-li.b.

Ion.b.

Ion.b.

К.-siz.bog’.

Ion.b.

H3N

P2O5

Mg S

Al2O3

F2

NaCl

Molekulalardan qaysi biri shu sxemaga mos : A A ?

N2

O2

H2

F2

O

O

N

N

H

H

F

F

Kristall panjara turlari

Ionli

Atomli

Molekulyar

Bog’lanish turlari va panjara tiplari

Ion bog’lanish

Ionli

panjara

Kovalent bog’lanish

Atomli

panjara

Molekulyar panjara

SiO2

C n

Olmos

H2O

Br2

O2

NaCl

MgO

Kristal panjara tiplarini aniqlash

K.q-li bog’

.

K.q-li bog’

.

Ion b

Ion b

K.q-lsiz bog’

Ion b

H3N

P2O5

Mg S

Al2O3

Сn

NaCl

molekulyar

molekular

ionli

ionli

ionli

atomli

Kovalent bog’lanishning yo’naluvchanligi-..

 связано с ↑ числа несвязывающих гибр. орбиталей

tetraedrik

piramidal

burchakli

Vodorod bog’lanish

Vodorod bog’lanish- Elektromanfiyligi katta bo’lgan(F, O, N, Cl) elementlarning atomi bilan bog’langan vodorod qisman protonlashadi va qo’shni elektromanfiyligi katta element atomining elektron qobig’iga tortilishidan hosil bo’lgan bog’lanishga aytiladi.

Suv molekulasidagi vodorod bog’anishni ko’rib chiqamiz. Hosil bo’lgan H-O bog’idagi elektronlar nisbiy elektromanfiyligi katt a o’lgan kislorod atomiga siljigan. Vodorod atomi faqat bitta elektronga ega bo’lib, vodorod atomi deyarli elektron bulutda mahrum bo’ladi.Vodorod va suv molekulasi bilan bog’langan kislorod atomi o’rtasida kuchsiz elektrostatik tortishish paydi bo’ladi. Bu vodorod bog’ning hosil bo’ish mexanizmi deyiladi.

Н Н Н

  

H  O:-    H+  O:-    H+ O:

E’tiboringiz uchun Raxmat