Mavzu: Massalarni muvozanatlash. Mashina detallari fanining órni va ahamiyati, nazariy va metodalogik asoslari

Mavzu: Massalarni muvozanatlash. Mashina detallari fanining órni va ahamiyati, nazariy va metodalogik asoslari.

Ma`ruza rejasi:

1. 
   Mashinaning davriy va davriymas harakati
   
2. 
   Mashinaning notekis aylanish koeffitsienti
   
3. 
   Maxovik inertsiya momentini topish formulasi
   

1. Mashinaning davriy va davriymas harakati

Mashina bir tekis (o’zgarmas tezlik bilan) harakat qilishi uchun mashina harakati davrida quyidag ishart saqlanishi kerak.

A_h = A_fq + A_zq
Mashinaning barqaror harakati davomida tezligini o’zgartirib turishga to’g’ri kelishi mumkin . Tezlik ikki xil o’zgaradi: davriy o’zgarish va davriymas o’zgarishdir.
Mashinaning barqaror harakati davomida etaklovchi bo’g’in (asosiy valining) tezligining biror texnalogik tsikl ichidagi o’zgarishini bir me`yorga keltirish mashinaning davriy harakatini bir me`yorda keltirish deb ataladi. Mashina harakatining tezligi foydali yoki zararli qarshilikning tusatdan o’zgarishi yoki mashinaga biror massa quyilishi sababli o’zgarib qolishi mumkin.
Mashina harakati tezligining bunday tasodifan o’zgarishi davriymas o’zgarish deb ataladi. Mashinadagi tezlikni davriy yoki davriymas o’zgarib turishi asosan, undagi bosh val (etaklovchi bo’g’in) tezligining o’zgarishi bilan bog’liqdir. Mashina harakatining tezligini bir meyo`rda saqlash uchun mashina tarkibiga qo’shimcha massa kiritiladi. Kiritilgan qo’shimcha massa mashina harakati tezlashganda ortiqcha kinetik energiyani chiqarib turuvchi akkumulyator vazifasini utaydi. Mashinaning asosiy valiga urnatilgan maxovik ana shunday
massadir.
Davriymas tezlikni o’zgarib turishini bir me`yorga keltirish masalasi mashinaga maxsus qo’shimcha – regulyator o’rnatish yo’li bilan hal qilinadi. Regulyatorning vazifasi harakatlantiruvchi kuchning yoki qarshilik kuchlarining o’zgarish qonunlarini tekislab turishdan iborat.
Har qanday notekis harakat o’zgaruvchan tezlikdan, ya`ni tezlanishdan kelib chiqadi. Valga urnatilgan maxovikning giroskopik momenti quyidag formulad aniqlanadi.
M_M  ε  J_M
J_M – maxovikning inertsiya momenti е – maxovikning burchak tezlanishi
M_M –burchak tezlanishiga teskari yo’nalgan gidroskopik momenti.

щ –burchak tezlik

_{ε } dω