Mavzu:Semantik tahlil Reja: 1. Semantik tahlil nima ? 2. Semantik tahlil qanday ishlaydi? 3. Lexical Semantics (Leksik semantika), Formal Semantics (Rasmiy semantika), Conceptual Semantics (Kontseptual semantika). - Semantik tahlil bu - so'zlar, jumlalar, gaplarning ma'nosini talqin qilish jarayoni bo`lib, kompyuterlarga tabiiy tilni odamlarga xos tarzda qisman tushunish jarayonidir. Sodda qilib aytganda, semantik tahlil matndan ma’no chiqarish jarayonidir. Bu kompyuterlarga jumlalarni, paragraflarni yoki butun hujjatlarni ularning grammatik tuzilishini tahlil qilish va ma'lum bir kontekstdagi alohida so'zlar o'rtasidagi munosabatlarni aniqlash orqali tushunish va izohlash imkonini beradi.
Aloqalarni ajratib olish - ushbu vazifa matnda mavjud bo'lgan semantik munosabatlarni aniqlashdan iborat. O'zaro munosabatlar odatda ikki yoki undan ortiq sub'ektlarni o'z ichiga oladi (bu odamlar, joylarning ismlari, firma nomlari va boshqalar bo'lishi mumkin). Ushbu sub'ektlar "ishlaydi", "yashaydi", "bosh direktor", "shtab-kvartirasi" kabi semantik kategoriya orqali bog'lanadi. Semantik tahlil turlari. Tildagi ma'no juda murakkab bo'lganligi sababli, semantikada ishlatiladigan turli xil nazariyalar mavjud: - Semantik tahlil turlari. Tildagi ma'no juda murakkab bo'lganligi sababli, semantikada ishlatiladigan turli xil nazariyalar mavjud:
- Lexical Semantics (Leksik semantika) mazmunni kontekst nuqtai nazaridan tushunish uchun matndagi so'zlar va iboralarni dekonstruksiya qiladi. Bunga alohida otlar, fe'llar, sifatlar, prefikslar, tub so'zlari, qo'shimchalar yoki iboralar o'rganish kiradi.
- Leksik semantika semantik tahlilda muhim rol o'ynaydi, bu mashinalarga leksik elementlar (so'zlar, frazemalar va boshqalar) o'rtasidagi munosabatlarni tushunishga imkon beradi:
- Giponimlar: umumiy leksik bo'lakning (gipernim) o'ziga xos leksik bo'laklari, masalan, apelsin mevaning (gipernym) giponimidir.
Meronomiya: biror narsaning tarkibiy qismini yoki a'zosini bildiruvchi matn va so'zlarning mantiqiy joylashuvi, masalan, apelsin segmenti. - Meronomiya: biror narsaning tarkibiy qismini yoki a'zosini bildiruvchi matn va so'zlarning mantiqiy joylashuvi, masalan, apelsin segmenti.
- Ko'p ma'nolilik: so'zlar yoki iboralar ma'nolari o'rtasidagi munosabat, garchi bir oz boshqacha bo'lsa ham, umumiy asosiy ma'noga ega, masalan, men qog'oz o'qidim va men qog'oz yozdim)
- Sinonimlar: boshqasi bilan bir xil yoki deyarli bir xil ma'noga ega bo'lgan so'zlar, masalan, baxtli, mazmunli, hayajonli, quvonchli
- Antonimlar: qarama-qarshi ma'noga yaqin so'zlar, masalan, xursand, g'amgin
- Omonimlar : tovushi bir xil va yozilishi bir xil, ammo ma'nosi boshqacha bo'lgan ikkita so'z, masalan, apelsin (rang), to'q sariq (meva)
Meronomiya: biror narsaning tarkibiy qismini yoki a'zosini bildiruvchi matn va so'zlarning mantiqiy joylashuvi, masalan, apelsin segmenti. - Meronomiya: biror narsaning tarkibiy qismini yoki a'zosini bildiruvchi matn va so'zlarning mantiqiy joylashuvi, masalan, apelsin segmenti.
- Semantik tahlil, shuningdek, belgi va belgilar (semiotika) va birikmalar (ko'pincha birga keladigan so'zlar) hisobga olinadi.
- Formal Semantics (Rasmiy semantika) - matematika, falsafa va mantiqdan texnikadan foydalanib, til va voqe`lik o'rtasidagi kengroq munosabatlarni tahlil qiladi. Kimdir sizdan "agar ... keyin…" degan savolni berganmi? Hodisalarning asosiy ma'nosini yoki natijasini aniqlash uchun ba`zi bir so`zlar satrlarini ajratib turadi.
- Conceptual Semantics (Kontseptual semantika ) so'zning fikrlari va hissiyotlari unga kontekst qo'shmasdan oldin eng asosiy tushunchasi va shakli bilan shug'ullanadi.
- E’tiboringiz uchun rahmat
Do'stlaringiz bilan baham: |
