Me jamiyat aqullangan va ularga tushunarli bollanish holati va imkoniyatidir

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Soha tilida adabiy til va uning meYORLARI
Til onaviyatimiz kolib, xalqimizning boqiy qadriyatlari, madaniy merosi uning tilida namoyon boz ustalari tomonidan qayta ishlangan, sayqal berilgan, melangan badiiy-publitsistik, ilmiy adabiyot tilidir. Boshqacha qilib aytganda, adabiy til barcha oladigan, umumxalq tilining eng yaxshi ifoda imkoniyatlari mujassamlangan tildir.
Me
jamiyat aqullangan va ularga tushunarli bollanish holati va imkoniyatidir.
Nutq madaniyati torisida gap borar ekan, tabiiyki, nutqda sorinli va ogllangan til birligini tori yoki notori deyilganda, albatta, malchovga asoslanamiz. Mana shu oyori deb yuritiladi.
Osib chiqqan bolgan dialektlar va shevalardan, jargonlardan, oddiy sozi jihatlari bilan farq qiladi. Chunki umumxalq tili oz ichiga oladi va ishlanmagan shaklda bozbek millati uchun tushunarli boyor sifatida tavsiya etadi.
til meyorlar)
Umumiy (oyorlar yigyor
Oyorlari ilmiy asarlarda quyidagicha tasnif qilinadi:
Talaffuz (orfoepik) meyori
Imloviy meyor
Aksentologik (urggllash) meyor
Soyori
Uslubiy meyor
Leksik melgan sogrinli ishlatish tushuniladi. Konolilik, sinonimlar va variantlar shaklidagi leksik birliklar doirasida tanlanish imkoniyatining koyorlari shakllanishiga ham sabab boyoriy xususiyatlari yuzasidan mulohaza yuritish leksik megyori doirasida meuliyatli masalalardan biri sanaladi. Chunki adabiy til sheva leksikasidan ularning kolgan soz leksik tarkibiga kiritadi (mas., sigir-siyir-inak; chaqaloq-jiji-ninnicha-buvak, tuxum-moyak-yumurta, chumoli-murcha-qarinja-qumurusqa kabilar).
Orfoepik me jonli tildagi turlicha talaffuz koanalariga mos keladiganlari tanlanadi. Masalan, oz turlicha talaffuz qilinadi: yoq, koz, ota-ata, aka-oka, anor-onar kabi. Hozirgi zamon davom feshimchasi shevalarda -yap(ti), -op(ti), -utti, -vot(ti) shakllarida qoq, koyori (orfoepik norma) sifatida saralangan.

Grafika ham orfografiya ham yozuv bilan boglsa-da, ular mazmunan farqlanadi. Masalan: maktab sogz oxiridagi undoshining ogpb maktab kabi) imlo melumki, yangi alifbo joriy etilsa, shu alifbo asosidagi imlo qoidalari ishlab chiqiladi. Imlo qoidalarini tasdiqlashdan maqsad esa, yozma nutqda bir xillikni talmaganidek, yozuvni imlo qoidalarisiz tasavvur etib boyor hozirgi ollanish tamoyillari, milliy tovush talaffuzlari asosida belgilanadi. Fonetik mez ohangi va gap intonatsiyasi tushuniladi. Ozlarning jarangdor va serjiloligi, purmanodoshligi orsatadi; oaskiyachizi boshqa hech bir tilda uchramaydi.

Aksentologik (urggllash) mezbek tilidagi urgzning oxirgi boiniga tushadi, ammo ayrim ozlarda urgzning oldingi boinlarida bolish adabiy talaffuz meyorlar morfologik va sintaktik mezlarning morfologik shakli va ularning nutqda qoyorlar, sollari, soliq qoidalar esa sintaktik meyorlarning nutqda buzilishi tez-tez uchrab turadi. Bu mellash bilan bogyor bora qaratqich kelishigi keng mazlarni bir-biri bilan bogzbekistonning poytaxti kabi), tushum kelishigi esa keng malni bogqimoq, Vatanni sevmoq kabi) xizmat qiladi. Ammo bu mezaki nutq tazbek tilining yetakchi shevalarida qaratqich kelishigi tushum kelishigi bilan aynan bir xil shaklda qoqimoq kabi).

Oziga xos soyorlari mavjud. Har qanday yasaladigan soyorlar doirasida boi shart. Bu mez tilning lugrin ololmaydi. Masalan, -gich (-gshimchasi faol yasovchi qolib, tilimizdagi mavjud soyorlariga kolga qoni feich, qirgrsatkich kabi.

Ozlashuv uslubi, 2) rasmiy uslub, 3) ilmiy uslub, 4) publitsistik uslub, 5) badiiy uslub. Bu uslublarning har biriga xoslangan grammatik shakllar, soz birikmasi, gap va intonatsion vositalar mavjud. Ana shu xoslanish oyorlarining asosidir. Aniqroq aytiladigan boyorlar muayyan sohadagi aloqani taziga xos til xususiyatlarini, demakki, uslubiy menodagi madaniy nutq boyori yor yozma nutqqa xosdir. Tinish belgilari ornida ishlatilmasa, gapning mazmuni ham, sintaktik tuzilishi ham o Siz yomon, odam emassiz.

am chekib dilda

Nola qilsang, kozlagan tilda

Sotiboringiz uchun

rahmat!
http://fayllar.org