Mеtаllurgik pеchlаrining аsоsiy turlаri. Reja Kuydirish pechlari Eritish pechlari

---

MЕTАLLURGIK PЕCHLАRINING АSОSIY TURLАRI. 
Reja 
1.Kuydirish pechlari 
2.Eritish pechlari 
 
Metallurgiyada qo‘llanadigan pechlar turlicha bo‘lib, ularni quyidagi 
ko‘rsatkichlar asosida sinflarga ajratish mumkin: 
1. Texnologik maqsadiga ko‘ra: quritish, kuydirish, eritish, isitish, termik qayta 
ishlash; 
2. Issiqlik manbaiga qarab: uglerodli yoqilg‘ilarda ishlaydigan pechlar, elektr 
pechlar. 
3. Issiqlik almashuv asosida: isitilayotgan materiallar ichidan issiqlik chiqishi, 
issiqlik manbai alohida bo‘lib, issiqlik almashuvi orqali isitilishi. 
4. Ishchi hajmining tuzilishiga asosan: vertikal-shaxtali pech, gorizontal - olovli 
pechlar, silindr shaklda, to‘g‘ri burchak shaklida va boshqalar. 
5. Ishlash usuli bo‘yicha: davriy va uzluksiz. 
 
Metallurgiyada keng tarqalgan pechlar turlari 
Metallurgiyada xomashyolarni quritish va kuydirish uchun mo‘ljallangan 
pechlarning sakkiz turi mavjud, ular quyidagilardir:
1. Ko‘p tubli pech vertikal silindr shaklida bo‘lib, uning diametri 4-8m, 
balandligi bo‘yicha gorizontal tublarga bo‘lingan. Tublar pech markazidan o‘tgan 
po‘lat o‘qqa mahkamlangan bo‘lib, jarayon davomida o‘z o‘qi atrofida aylanma 
harakat qiladi (1- rasm). 
Dastlabki shixta yuqoridagi tubga yuklanadi va pudlarning aylanma harakati 
hisobiga birin - ketin pastda joylashgan pudga tushiriladi. Yoqilg‘i va havo har pud 
qarshisida joylashgan oyna-dan beriladi. 
2. Quvur aylanadigan pech gorizontal silindr shaklida bo‘lib, diametri 2-5m, 
uzunligi 20-200m, (1- rasm, b). 
Shixta va yoqilg‘i pechning qarama-qarshi tomonlaridan yuklanib, bir-biriga 
qarab harakatlanadi. Shixta, pechning ma’lum qiyalikda joylashishi va uni aylanishi 
natijasida harakatlanadi. 
3. Aglomeratsion mashinaning eni 1-4m va uzunligi 10-50m bo‘lgan bir-biriga 
jipslashgan po‘lat aravachalardan tuzilgan. Shixta qatlam-qatlam qilib aravaga 
solinadi va yondiriladi, yonish-ga kerak bo‘lgan havo shixta orqali so‘riladi, (1- 
rasm, d). 
4. Qaynar qatlam (QQ) pechi eni 2-8m va balandligi 3-15m silindr shaklidagi 
kamerani eslatadi. Pechning pastki qismidan ko‘tariladigan havo kuydirilayotgan 
materialni qaynar qatlam holda ushlab turadi, (1- rasm, e). 
5.Yallig‘ qaytaruvchi pech ruda va boyitmalarni eritish hamda yarim 
mahsulotlarni tozalash uchun qo‘llaniladi. Yallig‘ qaytaruvchi pechning eni 4-10m, 
uzunligi 10-35m bo‘lib, kamera gorizontal joylashgan kamera, (2 - rasm, a). 
Dastlabki shixta pechga yon devorida joylashgan oynalardan yoki yuqoridagi max-
sus tuynuklar orqali yuklanadi. Eritma mahsulotlar esa pechning vannasida 
to‘planadi.

---

Yoqilg‘i pechning bosh tomonidan beriladi, gazlar esa pech-ning oxiridan 
chiqariladi. Jarayonning mahsulotlari (shlak, shteyn) pechdan vaqti-vaqti bilan 
chiqariladi.
6. Shaxtali pech eni 1-2m, uzunligi 5-15m va balandligi 5-8m bo‘lgan vertikal 
shaxta shaklida yasalgan.
Yirik shixta va yoqilg‘i pechning tepa kesmasidan yuklanadi, havo esa pechning 
past qismiga joylashgan furmalardan beriladi. Jarayon mahsulotlari tinimsiz 
pechning yig‘indi xonasiga chiqariladi.
1 - rasm. Kuydirish va quritish pechlarining sxemasi. 
a-ko‘p tubli pech; b-quvurli aylanma pech; d-aglomeratsion mashina; e-qaynar 
qatlamli pech. 
7. Elektr pechi – yallig‘ qaytaruvchi pechga o‘xshash shaklda bo‘lib, pechning
yuqori qismidan grafitdan yasalgan elektrod tushirilgan, uning diametri 0,6-1,4m. 
Shixtani solish va erigan mahsulotlarni chiqarish yallig‘ qaytaruvchi pechga 
o‘xshashdir.
2- rasm. Ruda va boyitmalarni eritish pechlarining sxemasi. 
a-yallig‘ qaytaruvchi pech; b-shixtali pech; v-ruda-termik elektropech; g-konverter. 
 
8. Konverter diametri 2-4m va uzunligi 4-10m bo‘lmish gorizontal slindrni 
tasavvur etadi. Konverter aylanishi mumkin (gorizontal o‘qi atrofida). Eritma shteyn 
va flyusni pechning yuqori qismidagi maxsus darchadan solinadi, havo esa to‘g‘ri 
eritmaga pechning pastki qismidan vannaga beriladi.