Mexanika 1-laboratoriya ishi fizik kattaliklarni o`lchash. O`lchash xatoliklarini hisoblash Ishning maqsadi

MEXANIKA
1-LABORATORIYA ISHI
Fizik kattaliklarni o`lchash. O`lchash xatoliklarini hisoblash
Ishning maqsadi: Fizik kattaliklarni shtangensirkul va mikrometr yordamida o`lchash ko`nikmalarini shakllantirish, o‘lchash xato­liklarini hisoblash usullari bilan talabalami tanishtirish.
Kerakli jihozlar: 1. Shtangensirkul. 2. Mikrometr.
Nazariy qism
O`lchash deb, o`lchanayotgan kattalikni shu kattalik bilan bir jinsli bo`lgan va uning birligi qilib qabul qilingan etalon qiymati bilan taqqoslashga aytiladi. Biror kattalikning o`lchangan qiymati, uning haqiqiy qiymatidan farq qiladi. Biroq kattalikning haqiqiy qiymatiga yaqinlashish uchun barcha ayrim o`lchashlarda topilgan natijalaming o`rtacha arifmetik qiymati hisoblanadi va bu o`rta qiymat o`lchanayotgan natijalarga nisbatan eng yaqin bo`ladi.
Oddiy o`lchov asboblariga shtangensirkul, mikrometr, sekundomer, analitik tarozilar kiradi.
Shtangensirkul. Jismning chiziqli olchamlarini 0,1 mm dan 0,2 mm gacha


1-rasm. Shtanginserkul.

1-rasm. Shtanginserkul.

aniqlikda o`lchash uchun ishlatiladigan asbob-
shtan­gensirkul deyiladi (1-rasm). Shtangen­sirkul yo-
rdamida qattiq jismning uzunligi, ichki hamda tashqi
diametrlari va chuqurliklarini o`lchash mumkin.

2.Mikrometr. Ingichka simlarning diametrni, yupqa plastinkalarning qalinligini, aniq mexanizmlar turli xil qism-larning chiziqli o ‘lchamilarini mm ning yuzdan bir ulushi aniqlikda o ‘lchash kerak bo ‘lib qoladi va bunda oddiy va elektron

2 -rasm. Mikrometr

mikrometrlardan foydalaniladi (2-rasm). Fizikadan laboratoriya mashg`ulotlari vaqtida turli xil fizik kattaliklarni o`lchash zarur bo`ladi.
Laboratoriya xonasining uzunligi 10 m bo`lsa, uning uzunligi 1 m dan 10 marta kattaligi tushuniladi. Talaba fizikadan labora­toriya mashg`ulotlarida bevosita va bilvosita o`lchashlami bajaradi.