Microsoft Word 13-lekciya doc

---

1 
№13-SANLI LEKSIYA 
Tema: Súyek toqıması 
Jobası: 
1. Su`yek tkanının` mezenximadan rawajlanıwı. 
2. Su`yek tkanının` kletkaları.
3. Ostioblast, ostiotsit, ostioklast kletkalar. 
 
Su`yek toqıması 
Su`yek toqıması haywanlar ha`m adam skeletin quraydı, gewde du`zilisin de payda etedi, ha`reket 
funktsiyaların iske asıradı, ximiyalıq ha`m biologiyalıq jag`ınan mineral zatlar almasıwın ta`miyinlep 
turadı. Quramında kaltsiy ha`m ftor elemenenti ushırasadı. Organizmdegi kaltsiy duzının` 97% su`yek 
toqımasında boladı. 
Su`yek toqıması kletkaları - u`shke bo`linedi: ostioblast, ostiotsit ha`m ostioklast kletkalar dep 
ataladı. 
Ostioblast kletkalar bir yadrolı, su`yek payda etiwshi, su`yek toqıması kletkalar aralıq zatı 
menen tiykarg`ı zat ushın kerekli zatlardı sintez qılıp beredi. Olar su`yektin` sıng`an yamasa payda 
bolıp atırg`an jerlerinde ko`p ushırasadı. Forması kub sıyaqlı, tsitoplazmasında domalaq yadrosı bar, yadroda bir 
yamasa bir neshe yadroshalar boladı. Organoidlardan mitoxondriy, endoplazmatik tor ha`m Golji kompleksi 
boladı. Bunnan tısqarı tsitoplazma bo`liminde RNK ha`m joqarı aktivlikke iye bolg`an siltili fosfatoza 
ushırasadı. Atqaratug`ın wazıypası toqımada etetug`ın fiziologiyalıq ha`m referativ regeneratsiyalardı 
ta`miyinleydi. 
Ostiotsitler - joqarı da`rejede formalang`an. A`tirapı kletkalar aralıq zat penen oralg`an. Forması 
jalpaqlasqan domalaq, a`tirapınan kanalshalar sıyaqlı bir neshe o`simsheler shıg`arg`an. Ostiotsitler jaylasqan 
boslıqlardın` diywalındag`ı kletkalar aralıq zatta jıynalmaydı. Tsitoplazma ortasında bir dana jaqsı 
boyalatug`ın yadrosı bar. Organoidlardan mitoxondriya ko`p ushırasadı. Golji kompleksi onsha rawajlanbag`an. 
Ostiotsitler toqımanın` xızmetinde aktiv qatnaspaytug`ın, biraq, toqıma quramında turaklı saqlanatug`ın kletkalar 
bolıp esaplanadı. Ayrım jas ostiotsitter ko`beyiw qa`siyetine iye. Toqımanın` kletkalar aralıq zatındag`ı mineral duzlar 
almasıwında qatnasadı.