Minerallarning qattiqligi

Minerallarning qattiqligi

Reja:

1. 
   Minerallarning qattiqligi
   
2. 
   Solishtirma og`irlik
   
3. 
   Solishtirma og`irlikning (zichlik) o`lchov birliklari.
   
4. 
   Minerallarning solishtirma og`irligini piknometr usulida aniqlash
   

Minerallarning qattiqligi Minerallarni aniqlashda oson usullardan biri bo`lib, muhim diagnostik belgi. Qattiqlikni aniqlashda nemis olimi F. Moosning nisbiy qattiqlik shkalasidan (1811 yilda yaratilgan) foydalaniladi. Bu shkala 10 ta mineraldan iborat bo`lib, ularning qattiqligi biridan ikkinchisiga tomon ortib boradi. Shunga ko`ra, har bir oldingi mineralni keyingi mineral chiza oladi (iz qoldiradi):
1. Talk - Mg₃[Si₄ O₁₀ ][OH]₂
2. Gips - CaSO₄ 2H₂O
3. Kalcit - CaCO₃
4. Flyuorit - CaF₂
5. Apatit - Ca₅ [PO₄ ]3F
6. Ortoklaz - KAlSi₃O₈
7. Kvars - SiO₂
8. Topaz - Al₂ [SiO₄ ](F,OH)₂
9. Korund - Al₂ O₃
10. Olmos – S. .
Texnik maqsad uchun minerallarning qattiqligini aniqlashda juda aniq usullar (Brikella, Vinkers, Rokvil va boshqalar) mavjud. Ular mineralning yuzasiga har xil uchlik tig` bilan iz qoldirishga asoslangan. Tig` esa po`lat shar, olmos, konus, piramida va h.k. shaklida bo`lishi mumkin. Bu holda qattiqlik og`irlik kuchining ezilgan maydonga nisbati bilan aniqlanadi Qattiqlikni o`lchaydigan asbob qattiqlik o`lchovi (tverdomer) deyiladi. Uning shkalasida mineralning qattiqlik darajasini juda aniq ko`rish mumkin.
Ayrim hollarda asboblar bo`lmaganida, minerallarning qattiqligini qo`l ostidagi mavjud narsalar yordamida ham aniqlash mumkin. Buning uchun biz yumshoq qalamning qattiqligi 1, tirnoqniki 2-2,5, mis tanganiki 3, mixniki (temirdan qilingan) 4-4,5, uchli pichoq yoki shisha sinig`iniki 5-6, po`lat egovning qattiqligi 5,5-7 ga tengligini bilishimiz kifoya.