Nazariy qism]

Nazariy qism]

Elektr yoyli pechlarda po’lat va ferroqotishmalar olish dunyoda keng tarqalgan va hozirgi zamonda dunyo talablariga javob beradigan ekologik toza material va modda tejamkorlik asosida ishlaydigan texnologik jarayonga kiradi. Eski qurilgan pechlarning zamonaviyga aylantirish ana shu usulda dunyo bo’yicha keng qo’llanilib kelinyapti. Yoyli pechlarning tuzilish sxemasi birinchi rasmda keltirilgan.

Pechlarning asosiy yutuqlari ularning issiqlik olish texnologiyalarining tozalikligi, ularning elektr tejamkorligi, eritish vaqti qisqaligi va boshqalardir.
Hamdo’stlik davlatlarda elektr yoyli pechlarni tarqalishi XX asr I yarmida boshlangandir. Hozir bu texnologiya MDH davlatlarda Rossiya, Ukraina, Qozog’iston va bir qancha boshqa davlatlarda keng tarqalgan. Ishlab turgan pechlarning hajmi (suyuq metall bo’yicha) 3 m dan 250 t. gacha mavjuddir. O’zbekistonda elektr yoyli pechlarda po’lat eritish APO O’zmetkombinatda boshlangan. Unda 13 fevral 1978 yilda birinchi nomerli e.p.e. pechni ishga tushurilgan. O’sha yili dekabr oyda 2 e/p/e pech ishga tushdi. 1979 yil sentabr oyda 3 e/p/e pech ishga tushdi. Va nihoyat 2002-yil avgust oyida APO “O’zmetkombinat” eng zamonaviy dunyo talablariga javob beradigan DSP100-UM3 ishga tushurildi. Pechlarni hajmi 100 t tashkil qiladi.
DSP pech dunyo talablariga javob beradi, 1 sutkada 22 po’lat eritish imkoniyatiga egadir. Pech AKOS agregati bilan birga ishlaydi va 1 yilda 550-600 ming tonna po’lat eritish qobiliyatiga egadir. Hamma pechlarni ishga tushurilsa, kombinat 1 yilda 1,5-2 mln tonna po’lat ishlab chiqarish O’zbekiston talabini to’liq bajarilsa bo’ladi.
APO “O’zmetkombinat” boshqa elektr yoyli pechlar Navoiy KMK (5 pech), Olmaliq KMK (2 pech) va bir qancha Mashinasozlik zavodlarida muayyan ishlab turibdi. 2010-2012 yilda Toshkent shahar Sergeli tumanida O’zbekiston, Xitoy, Rossiya va AQSH qo’shma truba ishlab chiqarish zavodida 3 elektr pechi qurilishi rejalatilgan va qurulyapti. Ko’rilgan misollardan ko’rinib turibdiki, elektr pechlarida po’lat va ferroqotishmalar olish butun dunyo bilan ham ohangda O’zbekistonda ham keng tarqalmoqda va bu texnologiya kelajagi porloqdir.