Nazariy qism]

Turli elementlarni nordonlash qobiliyati.
Po’latda erigan kislorod [O], turli elementlar [Me] bilan quyidagicha reaksiyaga kirishadi:
M[Me] + n[O] = [Me_nO_n]
Bu reaksiya uchun muvozanat konstanta quyidagicha bo’ladi:
K=
Elementlarning nordonlash konsentratsiyasi va po’latdagi kislorod miqdori umuman o’zi kam. Shuning uchun ularning aktivligini konsentratsiyaga to’g’ri proporsional deb qaraymiz va quyidagi tenglama bilan ifodalaymiz:
K=
Po’latda kislorod miqdori, elementlar bilan muvozanat holatda bo’ladi – nordonlashtiruvchilar va nordon mahsulotlar hosil qiluvchilar, ular elementlarning nordonlashish qobiliyatidir. Kislorod miqdori muvozanat holatda qancha kam bo’lsa, elementning nordonlanish qobiliyati shuncha yuqori bo’ladi. Element nordonlash qobiliyati quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:
[O] =
Agar nordonlash bitta element bilan bo’lsa, nordonlash mahsulotlari ko’p hollarda faqat shu elementning qattiq oksididan tuzilgan bo’ladi.
Shlak nordonlashuvi bilan bir vaqtda metallning diffuzion nordonlashuvi ketadi. Masalan, agar po’latda kislorod miqdori ko’p bo’lsa, po’lat nordonlashuvi muvozanatiga olib kelinadi. Bunda temir bilan kislorod atomlari metall bilan shlak bo’lagi yuzasida FeO ko’rinishda shlakka o’tadi, kislorod esa metallning chuqur qatlamidan yuza bo’limga diffuziya qilinadi.
Tiklanish davrida metall bilan shlak nordonlashuvida metalldan oltingugurt ajralish samarali boradi.