Optik va elektron nivelirlarning turlari va qismlarini o‘rganish laboratoriya mashg‘ulotiing mazmuni va maqsadi

OPTIK VA ELEKTRON NIVELIRLARNING TURLARI VA QISMLARINI O‘RGANISH


Laboratoriya mashg‘ulotiing mazmuni va maqsadi.
Turli rusmdagi nivelir asboblari va nivelir reykalari bilan tanishish, ularni qismlarini o‘rganish .
Mashg‘ulotda foydalaniladigan asboblar va jihozlar
Nivelir shtativi bilan, geodezik reyka, jurnallar.


Mavzu bo‘yicha umumiy malumotlar
Nisbiy balandliklarni aniqlash nivelir asbobi qo‘llanib kelinadi. Nivelirlarni turli ko‘rsatkichlari (konstruksiyasi, o‘lchash aniqligi, reykadan sanoq olish usullari va b.q) bo‘yicha tavsiflash amaliyotga kiritilgan.
Nivelirlar o‘lchash aniqligi bo‘yicha: yuqori aniqlikdagi (H-05); aniq (H-3, H-4); texnik (H-10) turlariga bo‘linadi. Raqamlar bilan 1 km dagi o‘lchash aniqligi mm da ko‘rsatiladi. Zamonaviy nivelirlar konstruksiyasi va reykadan sanoq olish usullari bo‘yicha optik, elektron va lazerli turlariga ajratiladi.
Mashg‘ulotlar dala sharoitida rejalashtirilgan uchun texnika bo‘yicha instruktaj olib borilishi va geodezik asboblar bilan ishlash bo‘yicha ma’lumotlarga ega bo‘lish talab etiladi (2,3−ilova)
Optik nivelirlar. Ko‘rish trubasi avtomatik ravishda gorizontal holatga keluvchi optik nivelirlar N-3K, N-4S, limbli va kompensatorli N-10KL qo‘llanilib kelindi (1-rasm).








2.1-rasm. Nivelirlar: a- N-3 chapda va o‘ngda uning ko‘rish trubasidagi maydoni(reykadagi sanoq 1250); b- N-3K ; v – N-10 KL ; g- ZN- 5K; d- 4N-2KL. v-N-10KLda: 1- okulyar; 2- ko‘zgu; 3- korpus; 4- to‘g‘rilovchi vint; 5- gorizontal doira

Keyingi yillar trubaning vizirlash nuri o‘z-o‘zidan gorizontal Rossiyaning 4N2KL–kompensatorli va limbli, Shvesariyaning kompensatorli LEICA NA728 niveliri kirib keldi. Nivelirlarning ko‘rsatkichlari bo‘yicha malumotlar 1- jadvalda keltirilgan.