O`rta maxsus ta’lim vazirligi

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA
O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI URGANCH FILIALI
ELEKTRONIKA VA SXEMALAR 2
FANIDAN


MUSTAQIL ISH
Guruh: 971-21
Bajardi: O’ktamova Onaxon
Tekshirdi: Nurullayev Yelaman
Mavzu: Kombinatsion tipdagi raqamli sxemalar: multipleksorlar va demultipleksorlar.


Reja:

1.Shifratorlar va deshifratorlar

2.Multipleksorlar va demultipleksorlar
3.Foydalanilgan adabiyotlar
Kombinatsion turdagi raqamli sxemalar.
Integral mantiqiy elementlar asosidagi deshifrator va multipleksorlar sintezi. Sitezlash asoslari. Shifratorlar, demultipleksorlar, jamlovchilar, Kod o‘zgartirgichlarning ishlash prinsiplari va asoslari. Kombinatsion raqamli qurilmalarning ishonchligi. Tezligi. Signallarning xavfli to‘qnashuvlari va ularning oldini olish. Deshifrator kirishdagi ikkilik kodni chikishning shunday aktiv signaliga aylantiradi-ki, uning nomeri kirishdagi ikkilik kodning unlik ekvivalentiga tengdir. Tulik deshifratordi chikishlar soni m=2ⁿ ga deshifratorda m<2m . Tulik deshifrator aniklashiga 2i chikish mantikiy funksiyalarni ishlab chikarib, ular n kirish uzgaruvchilarining xammasida aniklangandir. n=2 va m=4 ga teng DSh kurib chikamiz. Bunday DSh "2 dan 4" uni OE chikishlariga ruxsat berish kirishi bilan tulgizamiz. Tugri kirishlar kirishlardagi aktiv smgnalga 1 satx, 0-esa inversiyalarga ta’luklidir. Ushbu aniklanganga asosan xolatlar jadvalini tulgazamiz, bu yerda X ixtiyoriy kiymatga tengdir.
Jadval 10.1

Karno kartasi u-0 chikish va 3 ta kirish uzgaruvchilariga asosi kuyidagi kurinishga egadir. Keltirilgan chikish uchun fakat bir joyda 1 bolganligidan, u0 chikish mantikiy funksiya kuyidagi kurinishga egadir.
10.1 - rasm
U0= OE~a1*~a0 Kolgan uchta tenglama xam yukoridagiga uxshab aniklanadi. Aniklangan ui tenglamalr ikki marta inversiyalash aksiomasiga asosan I-NE bazasiga o‘tkaziladi. Y0= ~~(OE*~a1*a0). Aniqlanganga 10.2 rasmdagi sxema mos keladi.

10.2 – rasm
DSh ishini vakt diagrammalari asosida (Ye) sxema uchun tushuntiramiz. ~OE=1sxema uchun mavjud davrida rasmdagi I-NE (0,3) buladi, va a0 va a1lar boglik bulmagan xolda chikish kiymatlari ~yj=1, yj=0, ular 10.2 rasmda anik kursatilgan. T0,t1, va t2,t3 vakt oraligida chikishlar "ta’kiklangan", ya’ni yi tugri chikishlarida passiv satx "0", inversiya chikishlarida esa passiv "1"ga teng. t1,t2 intervalda ~OE=0(OB=1) signali va uning yi kiymati fakat a1,a0 uzgaruvchilarga boglik. Agarda kirishda A1,A0=10 kod bulsa, unga unlik ikki mos keladi va ikkinchi I-NE element kirishlarida mantikiy "1" u2 diagramma kurinib turibdi. OE inventar ishlatilishi mumkin. Bu yerda OE=1 ga teng, kachonki, ~OE1=~OE2=0 va OE3=1. Bunday sxema "3 va 8" 1533ND7 (555ND7) turdagi deshifratorlarda kullaniladi, ularning shartli belgilanishi 10.3 va 10.4 rasmlarda keltirilgan.

10.3 – rasm
Deshifratorlar xisoblash texnikasida keng kullanib kelinadi. Ular bir necha tashki kurilmalarni tanlash, ma’lumotlarni ular va mikroprotsessorlar orasida almashishi tashkil kiladi. Bu uchun xam ai kirishlarga tashki kurilmalar adresi beriladi, kirishlar esa adres kirishlar deyiladi.