О‘zbek xalq о‘yinlari

AMALIY MAShG„ULOTLARINING TA‟LIM TEXNOLOGIYaSI

mavzu		“О‘zbek xalq о‘yinlari”
3.1. Ta‟lim berish texnologiyasining modeli
Mashg‘ulot vaqti-4 soat		Talabalar soni:
Mashg‘ulot shakli		Amaliy
Ma’ruza rejasi	1.	Safda bir tekis yurish .
	2.	URMlar majmuasini elementlarini mustaqil ravishda bajarish;
	3.	О‘zbek xalq о‘yinlari haqida malunot berish

O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: Talabalar safda bir tekis yurish,URMlar majmuasini elementlarini mustaqil ravish, o‘zbek xalq о‘yinlari haqida malumot berish va maydon bo‘ylab yugurish bajarish texnikalari xaqida tushinchalar berish.

Pedagogik vazifalar:		O‗quv faoliyati natijalari:
 Talabalar safda bir tekis yurish.		 Talabalar safda bir tekis yurish
 Talabalarga URM lar majmuasini		to‘g‘risida tushunchaga ega bo‘lishi.
elementlarini mustaqil ravishda bajarishni	 Talabalar			URM lar	majmuasini		elementlarini
o‘rgatishi;	mustaqil		ravishda		bajarish		ko‘nikmasini
 o‘zbek xalq о‘yinlari haqida malumot
	o‘zlashtiriladi.
berish
		 o‘zbek xalq о‘yinlari haqida malumotga ega
		bo’ladi
Ta’lim berish usullari	Ko‗rgazmali,			suhbat,	suxbat ,‖Xulosalash‖ va
		amaliy mashqlar metodlari
Ta’lim berish metodlari		―jamoaviy‖ juft bo‘lib, yakka tartibda
Ta’lim berish vositalari		Sport zali, svestok,estafeta tayoqchalari va
		sekundamer
Ta’lim berish sharoiti		Sport anjomlari bilan jixozlangan xarakatlarga
		o‘rgatish mumkin bo‘lgan sport zali
Monitoring va baholash		Belgilangan		talab		meyorlarini		bajarish,
		ko‘rsatgan natijalariga qarab baxolash

3.2. «Jismoniy tarbiya vositalariga umumiy xarakteristika» Amaliy mashg„ulotining

texnologik xaritasi

Ish				Faoliyat mazmuni
bosqich-				Ta’lim beruvchi						Ta’lim oluvchilar
lari va vaqti
1-bosqich	1.1	amaliy mashg‘ulotlarning mavzusi rejasini e‘lon								1.1 Tinglaydi
Tayyorgar		qiladi,	o‘quv	mashg‘ulotlariningmaqsadi					va o‘quv	1.2 Tinglaydi
		faoliati na tijalarini tushuntiradi
lik
	1.2	mashg‘ulotlarni o‘rgatish shakli				va			baxolash
bosqichi.
		mezonini e‘lon qiladi
(15-25
daqiqa )
	2.1.	Talabalarga safda bir tekis yurish to‘g‘risida								2.1 Tinglaydi
	tushuncha berish ;
	2.2.	Talabalarga			URM lar majmuasini			elementlarini		2.2 Bajaradi
	mustaqil ravishda bajarishni o‘rgatadi;
	2.3	o‘zbek xalq о‘yinlari haqida malumot berish .								2.3 Bajaradi
2-bosqich	3.1. Talabalar safda bir tekis yurish to‘g‘risida									3.1 Kuzatadi
Asosiy	tushinchaga ega bo‘lishadi;									Bajaradi
bosqich	3.2	Talabalar URMlar majmuasini elementlarini mustaqil								3.2 Kuzatadi
	ravishda bajarish ko‘nikmasini o‘zlashtiradi;									Bajaradi
(40-45
	3.3 o‘zbek xalq о‘yinlari haqida malumot berish									3.3 Bajaradi
daqiqa)
3.	4.1. mavzu bo‘yicha umumiy xulosa qilinadi									4.1 Tinglaydi
Yakuniy	4.2 Talabalarga baxolash mezoni elon qilinadi									4.2 Tinglaydi
bosqich	4.3 navbatdagi mashg‘ulotda o‘tiladigan mavzuni e‘lon									4.3 Tinglaydi
	qiladi va		chaqqonlik, egiluvchanlik				va	chidamlilik		Mustaqil ta‘limga
(5-10
	jismoniy sifatlarini rivojlantiruvchi mashqlarni mustaqil									tayorlanib keladi
daqiqa)
	ta‘lim vazifasi sifatida tayorlab kelishni so‘raydi

Milliy harakatli o`yinlar

Qopqon
O`yinnint tavsifi. O`ynovchilar ikki guruhga bo`linadilar. Bir guruhdagilar aylana bo`lib tiziladi va qopqon bo`ladi.Ikkinchi guruhdagi bolalar sichqonlar bo`lib aylanadan tashqarida turadilar.
Qopqondagi guruhdagi bolalar qo`l ushlashib quyidagi so`zlarni aytib aylana bo`ylab yuradilar.
Voy kurgurlar bu sichkonlar jonga tegdi u beorlar nima ko`rsa –Shuni eydi hamma yoqni ship - shiydon qiladi.
Shoshmang sizlar badnafs zotlar qo`lga tushmayin qolmassiz.

Uyangizga qo`ydik qopqon hammangizni tez ushlarmiz.

Ular so`nggi satrdagi so`zlarni aytib turgan joylarida to`xtaydilar va qo`llarini ushlagan holda yuqoriga ko`taradilar.Shu payt sichqonlar qopqon orasidan yugurib uta boshlaydilar. Rahbarning ―Qopqon yopildi!‖ishorasi bilan

aylana hosil qilib turgan o`quvchilar cho`qqayib o`tiradilar va qo`llarini pastga tushuradilar.Bu holat qopqon yopilganini bildiradi. Shunda aylana ichidan chiqolmay qolgan sichkonlar tutilgan hisoblanadi. O`yin hamma sichkonlar qopqonga tushgunicha davom etadi. So`ngra ikkala guruhdagilar o`rin almashadilar va o`yinni takrorlaydilar.

O`yinning qoidalari. 1. Ko`llarni faqat―Qopqon yopildi!‖ ishorasidan tushirish mumkin.
Pedagogik ahamiyati.O`yin bolalarda jamoa bo`lib tashkiliy ravishda harakat qilishni tarbiyalaydi. Tashkiliy ravishda 1 vaqtda va signal bo`yicha she‘rni aytishga va o`yin boshiga bo`ysunishni talab qiladi.o`yin epchil va tez harakatlarni tarbiyalashga yordam beradi.
Metodik ko`rsatmalar. O`qituvchi ―QOPQON YOPILDI!‖ ishorasini o`z vaqtida berish uchun sichkonlarning qopqon orasidan qanday yugurib o`tishganini diqqat bilan kuzatib turish Shuningdek qopqon orasidan yugurib o`tishga yuragi botlamayotgan sichkonlarga dalda berish lozim. O`yinni kizikrok o`tkazish uchun aytiladigan so`zlarni o`kituvchilarga oldinrok yaxsxilab yotlatish lozim.



CHO`NQA SHUVOQ
O`yinga tayyorlash.O`yinni o`tkazish uchun sport maydoni hamda sport zalida ishtirokchilarning soniga qarab bitta yoki ikkita 2 metr kenglikda doira hosil qilinadi, uning markaziga 60 sm uzunlikdagi yog‗och qozoq o`rnatiladi. Qoziqning tepa qismiga bo`shroq holda tushib-chiqib ketmaydigan qilib 1 metr arqonchaga bog‗lanadi, undan 5 sm pastroqqa esa bir tutam oddiy o`t bog‗lanadi, qoziq yog‗och esa tikkasiga erga yoki polni biror tirqichiga o`rnatiladi. Uning tepa qismiga bog‗langan arqoncha bo`sh tomonining uchini boshlovchi ushlab turadi.
O`yinning tavsifi. Qoziqni atrofida arqonchani ushlab olib boshlovchi o`t-shuvoqni yulib olmoqchi bo`lgan xujumchilardan himoya qiladi va ularni qo`li yoki oyog‗i bilan himoya qilib xaydaydi, ya`ni Shuvoqdan yulib olishga yo`l qo`ymaydi. O`yinda boshlovchidan tashqari yana 4-5 kishi xujumchi vazifasini o`taydi. Qaysi o`yinchi ko`proq o`t shuvoqni yulib olsa o`sha g‗olibchiqadi. O`t shuvoqni yulib olishga yo`l qo`ymagan boshlovchi ham g‗olib chiqishi mumkin.

Qoidalar. 1.Xujumchi o`yinchilarga himoyachini qo`li yoki oyoq panjasi teksa, u o`yindan chiqdi deb hisoblanadi va o`rniga boshqa o`yinchi tushishi mumkin. 2. O`yinni komanda to`zib o`tkazsa ham bo`ladi.

Pedagogik ahamiyati.O`yinda tez harakat qilish, yugurish, epchillik, sezgirlik malakalarini mustaxkamlaydi va rivojlantiradi. O`yinda bolalarni sezgirligini, masofasini to`g‗ri belgilash, diqqat-e‘tiborini, harakatini o`zaro mosligini rivojlantiradi. O`yinni o`ziga xos harakatlari o`t-shuvoqni tez yulib olish va yugurish.
ELKADA KURASHISH
O`yinga tayyorlash. O`yinni oddiy kurashdan farqi-kurashning o`zi faqat tepada, ya`ni ikkinchi qavatda bo`ladi. O`spirinlar yuqori sinf o`quvchilari sherikma-sherik bo`lishib kimdir o`z vazniga qarab vazniga qarab tepaga, elkaga chiqib olishi shart. Tepa elkada kurash o`tkazilishi uchun sport zali yoki maysazor bo`lishi kerak. Ishtirokchilar kelishib olgandan so`ng belgilangan o`yinchilarjamoalarga bo`linadilar, sport zaliga mata-to`shak solingan joyga qaysi kamandadan 2 x 2 bo`lib chiqishadi.
O`yinning tavsifi. O`rtada turgan xakam xushtak chalishi bilan tepa kurashchilar kurashadilar. Qaysi birlari birinchi bo`lib to`shakka ag‗darib tushirsa, ular yutgan hisoblanadi va komandasiga ochko keltiradilar. G‗olib komanda ko`p martta yiqitgan sheriklar hisoblanadi.
Qoidalar: elka kurashda faqat tepadagilar olishadilar, pastda ishtirok etayotgan o`yinchining vazifasi tepa o`yinchining tizzalaridan quchoqlab olib, maxkam ushlab kurashga ko`maklashish, xolos....
Pedagogik ahamiyati. O`yin kurash uchun zarur bo`lgan malakalarni mustaxkamlashda va takomillashtirada. Shuningdek bu o`yinda ziyraklikni, epchillikni, harakat tezligini, kuchni rivojlantiradi. O`yinni o`ziga xos harakati qarshilik ko`rsatish va kurashish.
BO`RON
O`yinga tayyorlash. O`yin keng maysazor maydonda, sport zali yoki sport maydonida o`tkazilsa ham bo`ladi. Bolalar ikki jamoga ajratilib, maydon yoki zalning bir tomoniga saflanib turadilar. ―Buron‖ o`yiniga 300-5000 gram keladigan belboqqa tugilgan, bir uchi qo`l bilan ushlashga qulay tuguncha bo`lishi lozim. Maydonning bir chekkasiga 1.5 m chamasi doira chiziladi.
O`yinning tavsifi. O`yin hakamni tugunchani kamida 30 m masofaga uloqtirishi bilan boshlanadi. Jamoa a‘zolari yugurishib tugunchani olishadi. So`ngra bir birlariga uzatishib, doira-marraga olib kelib tashlashi kerak. O`yinda tugunchani birinchi bo`lib marraga tashlagan komandag‗olib bo`ladi.
Qoidalar. Bu o`yin AQSH sport turi-Regbiga o`xshab ketganligi uchun o`yinchilar tugunchani bir oz kuch ishlatib tortib olishlari mumkin. To`rtish siltash, chalish, kiyimidan unlash man etiladi.
Pedagogik ahamiyati. Bu o`yin aniq harakatni, chaqqonlikni, uzoqqa otishni,uloqtirishni kuchni rivojlantirishga yordam beradi. O`yinda harakatni o`zaro mosligini rivojlantiradi. O`yinni o`ziga xos harakati-uloqtirish.


QIRQ TOSH
O`yinga tayyorlash. O`yin maysazorda, sport zalida yoki maydonchada ham o`tkaziladi. Start chizig‗idan boshlab uzunasiga har bolani hisobga olib (6-6, 10-10, 20-20 va x.k ) bir metrdan aniq parallel chiziiqlar belgilaniladi. Har bir bola tosh o`rniga bittadan lattadan tikilgan koptakchani qo`liga ushlab tayyorlanib turadi.
O`yinning tavsifi. Hakam yoki o`qituvchining xushtagiga binoan har bir bola belgilangan har bir metrga yugurib borib toshni yoki koptokni qo`yib, o`z joyiga qaytib olib keladi. Oxirgi o`yinchi toshini olib borib qaytgandan so`ng yana biri o`z toshini yugurib borib qaytib olib keladi. Qaysi komanda birinchi bo`lib o`z koptokchalarini terib olib kelsa, o`sha komanda g‗olib deb hisoblanadi.
Qoidalar: chiziqdan chiqish, koptokchani boshqa o`yinchilarga uzatish, oldindan start chizig‗idan chiqish man etiladi.
Pedagogik ahamiyati. O`yinda tezkorlik reaksiyasini, aniq mo`jjalga olish, harakatlarni o`ziga mosligini, tez fikirlashni o`rgatadi. CHunki o`yinni komandali bo`lganligi uchun jismoniy xis qilishni rivojlantiradi.O`yin o`ziga xos harakati koptokni doiraga aniq qo`yish va olib kelish.
«CHO`PON» YOKI «PODACHI»
O`yinga tayyorlash. O`yin sport maydonida yoki zalda o`tkazish mumkin. O`yinni boshlash oldidan to`pni otish joyi belgilanadi-chiziladi. To`pni otish chizig‗idan 25-30 metr uzoqlikda marra belgilanadi. Ikki komanda ishtirokchilari otish joyida qolish uchun qur‘a tashlaydilar. Otish joydan qolgan o`yinchilarga qarshi komanda maydonga chiqib joylashadi, ulardan bir o`yinchi koptok tashlab beradi. Otish joyidan o`yinchi koptokni tashlab beradi.
O`yin tavsifi. Otish joyidan o`yinchi koptokni uzoqqa urishi lozim, agar koptok uzoqroqqa ketsa, tezda yugurib chiqib marraga borib, joyiga qarab kelishi kerak. Koptok uzoqqa ketsa, o`yinchi doira uy ichiga qarab dam olib turadi. Himoyachilar urilgan koptokni tepadan yoki erdan ilib olsa, marraga yugirgan o`yinchi uradi, koptok tegsa, himoyachilar otish chizig‗iga yuguradilar. Koptok tekkan o`yinchi darxol koptokni tutib olib, himoyachilardan biriga otadi. Bbu holda ular ham otish chizig‗iga yuguradilar, ya`ni yana joy almashadilar. Shunday qilib, o`yinchilar kaysi bir kamandadan bo`lmasin, ketma-ket koptokni tegdirmasdan o`yinni muvaffaqiyatli tugadsa, o`sha komanda g‗olib chikadi.
O`yin qoidalari: Koptokni maydonga to`g‗ri tashlash talab etiladi. O`yinda imkoniyat boricha tenis koptogini ishlatish lozim, agar bo`lmasa, rezina yoki matodan qilingan koptok ishlatiladi.
Pedagogik ahamiyati. O`yin voleybol o`yiniga tayyorlashdan biri bo`lib, chunki bu voleybol o`yini uchun xos bo`lgan to`pni egallash malakasini rivojlantirishga yordam beradi. O`yinda voleybolda to`p uzatish malakasini rivojlantiradi.
O`yin aniq harakatni, chaqqonlikni, aniq nishonga urishni, kelisxilgan holatda harakat qilishni rivojlantirishga yordam beradi.

ARQON TALASHISH