O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim,fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona davlat universiteti sirtqi bo’limi bt va sti yo’nalishi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY TA’LIM,FAN VA INNOVATSIYALAR
VAZIRLIGI


FARG‘ONA DAVLAT UNIVERSITETI SIRTQI BO’LIMI
BT va STI yo’nalishi
19-122 guruh 5-kurs talabasi
To’ranazarova Gulshodaning
Axborot texnologiyalari fanidan
MUSTAQIL ISHI


Mavzu: Ta`lim texnologiyasi tuzilishi


Reja
1. Ta’lim texnologiyasi - Pedagogika tizimning tashkil etuvchisi.
2. Ta’lim texnologiyasining (qismlari bo’yicha) tuzilmasi.
3. Ta’lim texnologiyasining haraktlanuvchi tuzilmasi.
4. Ta’lim texnologiyasini loyihalash va ishlab chiqish tartibi

Ta'lim jarayoni-bu o'quv materiali mazmunini yoritishga xizmat qiluvchi va mazkur mavzu bo'yicha ta'lim oluvchilarda nazariy va amaliy bilimlar majmuini o'zlashtirish imkonini beruvchi 45 yoki 80 daqiqadan iborat jarayondir.

Ta'lim jarayonini xarakatlantiruvchi kuch 2 tadir. Bular: ta'lim beruvchi hamda ta'lim oluvchilar.
Ta'lim beruvchining vazifalari:-faoliyatida o'z-o'zi­ni faollashtira olishi,- ijod­korligi, yaratuvchanligi, -muloqotchanligi,- bilim saviyasi, -ruxiy xolatini boshqara oli­shi va boshqalar.
Ta'lim oluvchining vazifalari:Ta'lim oluvchining ta'lim jarayonidagi ishtiroki nazariy bilimlarni qabul qilib oluvchi va o'zlashtirgan nazariy bilimlar, amaliy ko'nikmalarni namoyish etuvchi subyekt sifatida bo'lyapdi. Subyekt sifatida ta'lim beruvchi uzatgan axborotlarni qayta ishlab, yo'llanma, ko'rsatmalarga, tavsiyalarga tayanib o'quv manbalari bilan mustaqil ravishda nazariy bilimlarni o'zlashtirishdir.
“Pеdagogik tеxnologiya" - bu aniq kеtma-kеtlikdagi yaxlit jarayon bo'lib, u talabaning ehtiyojidan kеlib chiqqan holda bir maqsadga yo'naltirilgan, oldindan puxta loyihalashtirilgan va kafolatlangan natija bеrishiga qaratilgan pеdagogik jarayondir.Uning maqsadi talim sohasini tubdan isloh qilish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak manaviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlashning milliy tizimini aratishdir.Vazifalari “Talim to’g’risida”gi O’zRning Qonuniga muvofiq talim tizimini isloh qilish; talim va kadrlar tayyorlash sohasida muhitini shakllantirish negizida talim tizimini yagona o’quv ilmiy ishlab chiqarish majmua sifatida izchil rivojlantirishni taminlash; talim va kadrlar tayyorlash tizimini jamiyatda amalga oshirilayotgan yangilanish, rivojlangan demokratik huquqiy davlat qurilishi jarayonlariga moslash; kadrlar tayyorlash tizimi muassasalarini yuqori malakali mutaxassislar bilan ta`minlash, pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy maqomini ko’tarishdan iborat.
Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy komponentlari:
SHaxs - kadrlar tayyorlash tizimining bosh obekti va subekti, talim soxasidagi xizmatlarning istemolchisi va ularni amalga oshiruvchisi.
Davlat va jamiyat - talim va kadrlar tayyorlash tizimining faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlar tayyorlash va ularni qabul qilib olishning kafili.
Uzluksiz talim - malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bo’lib, talimni barcha turlarini davlat talim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uningfaoliyat ko’rsatish muhitini o’z ichiga oladi.
Fan - yuqori malakali mutaxassislar tayyorlovchi va ulardan foydalanuvchi ilg’or pedagogik va axborot tehnologiyalarini ishlab chiquvchi
Ishlab chiqarish - kadrlarga bo’lgan extiyojni, shuningdek ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo’yiladigan talablarni belgilovchi asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliya va moddiy texnika jihatdan ta`minlash jarayonining qatnashchisi
Talim texnologiyalari (PT) - shunday bilimlar sohasiki, ular yordamida 3-ming yillikda davlatimiz talim sohasida tub burilishlar yuz beradi, o’qituvchi faoliyati yangilanadi, talaba yoshlarda hurfikrlilik, bilimga chanqoqlik, Vatanga mehr-muhabbat, insonparvarlik tuyg’ulari tizimli ravishda shakllantiriladi.
“Ta`lim texnologiyalari” - bu aniq ketma-ketlikdagi yaxlit jarayon bo’lib, u talabaning ehtiyojidan kelib chiqqan holda bir maqsadga yo’naltirilgan, oldindan puxta loyihalashtirilgan va kafolatlangan natija berishiga qaratilgan pedagogik jarayondir.

Ushbu dasturda bo’lg’usi boshlang'ich sinf o’qituvchilarining kasbiy (tayyorgarligini rivojlantirish, bozor iqtisodiyoti sharoitida raqobat bardoshligini ta’minlaydigan innovatsion pedagogic faoliyat uchun zarur bo’lgan metodik bilim, ko'nikma va malakalar tizimini shakllantirishga yordam beradigan boshlang'ich ta'lim fanlarini o'qitish jarayonida axborot texnologiyalardan foydalanish muammolari yoritilgan.

«Boshlang’ich sinflarda axborot texnologiyalari» fani boshlang'ich sinf
o'quvchisining innovatsion pedagogic faoliyati asosiy tushunchalari, tarkibi, mezonlarini bilishi, matematik ta'limsohasida qo’llaniladigan texnologiyalarining ma’ruza asoslarini, o'ziga xosxususiyatlarini, darajalarinibilishvatasniflash,o'quvchilarning bilish faoliyatlarini tashkil etish va boshqarish yo’llarini, o'quvchilarga tabaqalashtirilgan, individual yondoshishni, matematika o’qitishda modulli, muammoli ta'lim, didaktik - o’yinli, xamkorlikda o’ qitish hamda an'anaviy ta'lim texnologiyalarini, loyihali texnologiyalarni, o’qitishda yangi axborot texnologiyalari vositalaridan multimediya texnologiyalaridan foydalanishni, o'quvchilarni kichik guruxlarda o’qitishni, ularning ijodiy izlanishlarini tashkil etishni, o'quvchilarda mustaqil fikrlash va ishlashni tarkib toptirish usullarini egallashga o'rgatadi.
Ta’lim jarayonida zamonaviy o’qitishning jamiyatni axborotlashtirish sharoitida ishlashga tayyorgarligini belgilab beradigan quyidagi axborot kommunikativ salohiyatlar muhim hisoblanadi
Kasbiy vazifalarni informatikaning zamonaviy vositalari va metodlarini axborot kommunikativ texnologiyalardan foydalangan;
Kasbiy faoliyatda axborot kommunikativ texnologiyalaridan foydalanish borasida tayyorgarlik darajasini real aks ettiruvchi, shakllanib ulgurgan shaxsiy sifatlari;
AKT lardan foydalanilganda ta’limda shaxsga yo’naltirilgan yondashuvni amalga oshirish oson bo’lib qoldi, butun o’quv jarayonini samarali tashkil qilish imkoniyati paydo bo’ldi.
Ta'limdagi axborot texnologiyalari hozirgi vaqtda jamiyatning axborot sivilizatsiyasiga o'tishining zaruriy shartidir. Zamonaviy texnologiyalar va telekommunikatsiyalar o'quv jarayonini tashkillashtirish tabiatini o'zgartirishga imkon beradi, talabani axborot va ta'lim muhitiga to'liq singdiradi, ta'lim sifatini yaxshilaydi, ma'lumot va bilimlarni idrok qilish jarayonlarini rag'batlantiradi. Yangi axborot texnologiyalari faoliyatning turli sohalarida, shu jumladan ta'limda tashkil etish va boshqarish uchun kompyuter va telekommunikatsiya ta'minoti muhitini yaratadi. Axborot texnologiyalarining ta'lim dasturlariga qo'shilishi barcha darajalarda amalga oshiriladi: maktab, universitet va oliy o'quv yurtidan keyingi ta'lim.
Jamiyatni rivojlantirish va qayta qurish, uzluksiz ta'limning yagona tizimini yaratish bilan birga ta'lim jarayonini doimiy ravishda takomillashtirish Rossiyada ta'limning o'ziga xos xususiyati. Mamlakatdagi maktab islohoti ta'lim mazmunini hozirgi ilmiy bilim darajasiga muvofiqlashtirishga, barcha o'quv ishlari samaradorligini oshirishga va o'quvchilarni axborot jamiyatiga o'tish sharoitida faoliyatga tayyorlashga qaratilgan. Shu sababli, axborot texnologiyalari ta'lim mazmunining ajralmas qismiga, o'quv jarayonini optimallashtirish va samaradorligini oshirish vositasiga aylanmoqda, shuningdek, ta'limni rivojlantirishning ko'plab tamoyillarini amalga oshirishga hissa qo'shmoqda.
Maktab o'quv jarayonida axborot texnologiyalarini qo'llashning asosiy yo'nalishlari:

• 
  turli maqsadlar uchun pedagogik dasturlarni ishlab chiqish;
  
• 
  ta'lim maqsadlarida veb-saytlar yaratish;
  
• 
  o'quv va didaktik materiallarni ishlab chiqish;
  
• 
  real ob'ektlarni boshqarish (o'quv botlari);
  
• 
  virtual modellar bilan kompyuter tajribalarini tashkil etish va o'tkazish;
  
• 
  global va mahalliy tarmoqlarda har xil shakllarda ma'lumotni maqsadli izlash, uni to'plash, to'plash, saqlash, qayta ishlash va uzatish;
  
• 
  tajriba natijalarini qayta ishlash;
  
• 
  talabalar uchun intellektual dam olishni tashkil etish.
  

Hozirgi kunda multimedia vositalaridan foydalangan holda integratsiyalashgan darslar eng ko'p qo'llanilmoqda. Trening taqdimotlari ta'limning ajralmas qismiga aylanmoqda, ammo bu IT-ni qo'llashning eng oddiy namunasidir.
So'nggi paytlarda o'qituvchilar ma'lum bir fan sohasini aks ettiruvchi mualliflik pedagogik dasturini yaratdilar va joriy qildilar, uni o'rganish texnologiyasi u yoki bu darajaga tatbiq etilib, har xil turdagi o'quv faoliyatini amalga oshirish uchun shart-sharoitlar yaratildi. Ta'limda qo'llaniladigan pedagogik dasturiy vositalarning tipologiyasi juda xilma-xil: o'quv; simulyatorlar; tashxis qo'yish; boshqarish; modellashtirish; o'yin.
Oliy o'quv yurtining o'quv jarayonida axborot texnologiyalarini o'rganish bir necha darajadagi vazifalarni hal qilishni ta'minlaydi:
"Informatika" kursida olib boriladigan bilim, bilim vositasi sifatida axborot texnologiyalaridan foydalanish;ularning nazariyasi, tarkibiy qismlari, metodologiyasini o'rganadigan "Axborot texnologiyalari" umumiy kasb intizomi bo'lgan kasbiy faoliyatda axborot texnologiyalari;ixtisoslik fanlari bo'yicha o'rganiladigan aniq kasbiy faoliyatni tashkil etish va boshqarish uchun mo'ljallangan ixtisosga yo'naltirilgan amaliy axborot texnologiyalarida o'qitish.
Masalan, "Iqtisodiyotda axborot texnologiyalari" fani va uning "Boshqaruvdagi axborot texnologiyalari" fanlari iqtisodiy mutaxassislik talabalarini o'qitish uchun o'quv dasturiga kiritilgan. Zamonaviy iqtisodchi axborot oqimlari asosida xabardor qarorlar qabul qilish imkoniyatiga ega bo'lishi kerak, an'anaviy iqtisodiy bilimlardan tashqari, talaba ma'lumotlarni qayta ishlash jarayoni bilan tanish bo'lishi va axborot tizimlarini yaratish ko'nikmalariga ega bo'lishi kerak.
Ushbu fanlar uchun uslubiy materiallar turli xil amaliy va amaliy dasturlar bilan birga bosma va elektron ko'rinishda ko'p sonda taqdim etilgan. Taklif qilinayotgan materialning bunday mo'l-ko'lligini o'zingiz tushunish juda qiyin. Masalan, Internetda qancha manbalar taqdim etilishini hisobga olsak: tavsiya etilgan adabiyotlar ro'yxati, interfaol qo'llanmalar va onlayn darsliklar, insholar va boshqalar. "Disiplin" "Iqtisodiyotda axborot texnologiyalari" foydalanuvchisining iltimosiga binoan Google qidiruv tizimi 400 mingdan ortiq havolalarni taqdim etadi.
Faqatgina malakali mutaxassis o'qituvchi mavjud vaziyatni tushunishga yordam beradi va o'quv materialini ishlab chiqishda yordam beradi: u nafaqat talabalarning mustaqil ishlarini (insholar, testlar, nazorat va semestr ishlari) tashkillashtiradi, balki fanni o'rganish uchun vaqt cheklovi sharoitida u uchun eng muhim jihatlarni tanlashi mumkin. o'qish. Hozirgi kunda o'qituvchilar ana shu maqsadlarni ko'zlab, multimedia va gipermedia shaklida CD va DVD disklarda, Internetdagi veb-saytlarda yaratilgan mualliflik pedagogik dasturiy vositalarini yaratmoqdalar.
Oliy o'quv yurtidan keyingi ta'lim IT-ni joriy etishga ham qaratilgan: aspirantlar va talabalarning ko'plab ilmiy yo'nalishlari bo'yicha o'quv dasturlarida ilmiy texnologiyalarni o'rganish va ilmiy va kasbiy faoliyatda qo'llash bilan bog'liq fanlar mavjud. Orel Davlat San'at va Madaniyat Institutida aspirantlar va barcha mutaxassisliklarning abiturientlari aspiranturaning birinchi yilida "Fan va ta'limda axborot texnologiyalari" fanini o'rganmoqdalar. Ushbu kursning maqsadi ilmiy-tadqiqot faoliyatida zamonaviy axborot texnologiyalarini qo'llashning asosiy usullari va vositalarini o'zlashtirish, yangi tajribali olimning ilmiy tajribada kompyuter texnologiyalari sohasidagi bilimlari darajasini oshirish, aspirantga o'z tadqiqotida, maqola, tezis tayyorlashda yordam berish. , hisobotlar va tezislar.
Talabalarning kompyuter tayyorgarligi darajasini oshirish, fan va ta'limda yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish, mualliflik pedagogik dasturlari turlarini ko'paytirish va turlarini kengaytirish mamlakatimizda o'rta maxsus, oliy va oliy o'quv yurtidan keyingi ta'limni takomillashtirishning asosiy yo'nalishlaridan biri hisoblanadi.
Microsoft Word matn muharriri WINDOWS operatsion tizimida ishlashga mo’ljallangan amaliy dasturlardan biri. Uni ishga tushirish uchun biz Pusk menyusiga kirib Programm bo’limni tanlaymiz va shu bo’limda Microsoft Word dasturni tanlaymiz, yoki S: diskdagi Programm Files ichidagi Microsoft Office papka ichidagi winword.exe faylni ishga tushiramiz. Natijada dastur ishga tushadi. Dastur ishga tushgach siz ekranda uning oynasini ko’rasiz. Oynaning asosiy qismlari bu nom satri, menyu satri, yordamchi tugmalar satri, ish sohasi va malumotlar satri.
Nom satrida aktiv bo’lgan dokumentning nomi yoziladi, agar aktiv dokument yangi yaratilgan bo’lsa u holda uning nomi DOKUMYeNT 1 ko’rinishida bo’ladi.
Nom satri pastida menyu satri joylashgan. U yordamida biz dasturning hamma buyruklari bilan ishlashimiz mumkin. Shu buyruklar quyidagi guruhlarga ma‘nosi yoki ishlash holati bo’yicha saralab bulingan: ФАЙЛ, ПРАВКА, ВИД, ВСТАВКА, ФОРМАТ, СЕРВИС, ТАБЛИЦА, ОКНО, СПРАВКА. Menyu bilan biz keyigi mavzuda yaqinroq tanishimiz.
Menyu satri pastida yordamchi tugmalar satri joylashgan bo’lib, u yordamida biz menyudagi bir xil amallarni bajarishimiz mumkin. Buning uchun biz kerakli tugmaga sichqoncha bilan ko’rsatib, sichqonchaning ung tugmasini bosamiz. Yordamchi tugmalar bajariladigan amallari bo’yicha guruhlarga bulinadi: СТАНДАРТНАЯ, ФОРМАТИРОВАНИЕ, РИСОВАНИЕ, ТАБЛИЦИ И ЗАЛИВКА, WORDART, НАСТРОЙКА ИЗОБРАЖЕНИЯ, ФОРМЫ, ЭЛЕМЕНТЫ УПРАВЛЕНИЯ va boshqa.
Yordamchi tugmalar satri tagida ish sohasi joylashgan. Shu sohada siz ok varakada yozuvlarni yozganday bulasiz. Matn bilan ishlashda bizgaqlaviatura va sichqoncha yordam beradi. Sichqonchaning suzga ko’rsatib bittali bosish - shu suzga kursorni utkazish, suzga ko’rsatib ikkitali bosish - shu suzni tanlash, suzga ko’rsatib uchtali bosish - shu suz joylashgan abzatsni tanlab olish. Klaviaturaning yo’nalishtugmalari yordamida bir satr yuqoriga, bir satr pastga, bitta belgi chapga, bitta belgi ungga o’tish. Shu tugmalar va SHIFT tugmasi birgalikda belgilar, suzlar yoki satrlarni tanlash mallni bajaradi. Matn yozilish vaqtida uzi satrda siz aytgan holatda yoziladi. Agar satr juda uzun bo’lsa kompyuter uni uzi boshqa satrga bo’lib davom etadi. Yangi abzatsni boshlab yangi satrga o’tish uchun esa ENTER tugmasidan foydalanamiz. Ish sohaning chap va yuqori qismlarida lineyka (chizgichlar), ung va pastki qismlarida esa ko’rib chiqish sohalari joylashgan.
Matnli hujjatda matnlar bilan ishlaganda interaktiv amallar mavjud. Ular matnli hujjat bilan ishlashni yengillashtiradi. Ular:
- qator boshiga o`tish uchun [Home] tugmasi;
- qator oxiriga o`tish uchun [End] tugmasi;
- So`zni harfma - harf belgilash uchun [Shift] va [¬], [®] yo`nalish tugmasi;
- Matnni qator-qator belgilash uchun [Shift] va [­],[¯] yo`nalish tugmasi;
- Matnni so`zma-so`z belgilash uchun [Ctrl]+[Shift] va [¬], [®] yo`nalish tugmasi;
- Matnni bo`lim-bo`lim belgilash uchun [Ctrl]+[Shift] va [­],[¯] yo`nalish tugmasi;
- Matnda so`zma-so`z harakatlanish uchun [Ctrl]+[®] yo`nalish tugmasi;
- Hujjatda qator oxirigacha belgilash uchun [Shift]+[End] tugmasi;
- Hujjatda qator boshigacha belgilash uchun [Shift]+[Home] tugmasi;
- Hujjatni varaqlash uchun [PageUp] oldinga, [PageDn] navbatdagiga o`tish uchun;
- Hujjat boshiga o`tish uchun [Ctrl]+[Home] tugmasi;
- Hujjat oxiriga o`tish uchun [Ctrl]+[End] tugmasi;
- Matndan bitta so`zni belgilash uchun so`zning ustiga sichqoncha ikki marta tez-tez bosiladi;
- Matndan bitta bo`limni belgilash uchun bo`limning ustiga sichqoncha uch marta tez-tez bosiladi;
Matnli hujjatlarda matnning shrifti bilan ishlash imkoniyati matnni tayyorlashda qulay bolib, yozuv turi, o`lchami, shakli rangi va bir qator amallarni bajarishga xizmat qiladi. Bu vazifalarni bosh lentadagi [Шрифт] yozuvni tayyorlash bo`limi yordamida amalga oshirsa bo`ladi. Matnli hujjatlarda matnning shrifti bilan ishlash imkoniyati matnni tayyorlashda qulay bolib, yozuv turi, o`lchami, shakli rangi va bir qator amallarni bajarishga xizmat qiladi. Bu vazifalarni bosh lentadagi [Шрифт] yozuvni tayyorlash bo`limi yordamida amalga oshirsa bo`ladi.
Matnli hujjatdagi matnlarni chapdan, o`ngdan, o`rtadan tartiblash, raqamlar yordamida tartiblash, ko`p bosqichli raqamlar yordamida formatlash amallarini bosh lentadagi [Абзац] bo`limi yordamida amalga oshirsa bo`ladi. Matnli hujjatlari tayyorlashda [Стили] stillardan ham foydalanish mumkin. Stil – hujjatdagi matnning ko`rinishi tayyorlash, formatlashning tayyorlab qo`yilgan ko`rinishidir. Har bir foydalanuvchi o`zi uchun stil yaratishi mumkin. Buning uchun bosh lentadan [Стили] bo`limining past o`ng tomonidagi tugmacha bosilsa ekranda [Стили] muloqot oynasi chiqadi. Bu oynadan matn uchun kerakli stillarni tanlash mumkin. Stilni tanlashdan oldin uni ko`rish uchun [Предварительный просмотр]ni tanlash lozim. Stillarni o`zgartirish uchun [Изменить стили] ga murojaat qilish kerak. Agar wordning stillarni o`zgartirmoqchi bo`lsangiz, stilni tanlab, sichqonchaning o`ng tugmasini bosib lokal menyudan [изменить] buyrug`ini tanlaymiz va kerakli stil parametrlarini kiritamiz. Agar yangi stil yaratmoqchi bo`lsak, [стили] muloqot oynasidan [Создать стиль] tugmasini bosamiz va ekranga [Создание стиля] muloqot oynasi chiqadi.
Matnli hujjatlarni tayyorlashda betning xossalari sozlashni bilish kerak. Matnli hujjatlarning bet xossalarni sozlash uchun [Разметка страница] lentasidan foydalanamiz. Bu lentada [Темы] temalar, [Параметры страницы] bet parametrlari, [Фон страницы] bet foni, [Абзац] abzast, [Упорядочить]tartiblash bo`limlari mavjud. Temalar bo`limida matnli hujjatlar uchun turli temalarni tanlash mumkin. Temalarning rangini, yozuvini, ta`sirchan qismi ya`ni effektlarni o`zgartirish mumkin. Bet parametrlari bo`limida bet maydonini, turini, o`lchamlarini, matn ustunlarini va bir qancha amallarni bajarish mumkin.
Taqdimot muharrirlarining maqsadi turli jarayonlar uchun taqdimotlar yaratishdan iborat. Bu maqsadda MicroSoft firmasi foydalanuvchilarga Power Point dasturini yaratgan. Slaydlar yaratishning usullarini Power Point 2016 varianti orqali tanishamiz. Power so‛zining ma’nosi “biror bir narsaga jon bag‛ishlash” yoki “qurilmalarni yoqish” kabi ma’nolarni anglatadi.
Point so‛zining ma’nosi esa “nuqta” degani. Demak, Power Point so‛zining ma’nosi “nuqtani ishlatish”, “nuqtaga jon kiritish” ma’nolari bilan mos keladi. Power Point taqdimot yaratish dasturlari ichida eng yaxshisi va qulay dastur hisoblanadi. Sababi WORD, Excel dasturlari bilan ishlashni o‛rgangan foydalanuvchilar uni tez o‛zlashtiradilar. Ma’ruzachi biror axborotni tinglovchiga yetkazishda namoyish materiallaridan foydalanadi.
Namoyish materiallari qog‘oz, elektron, plyonka, va prospektlar ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. Power Point ushbu ko‘rinishdagi namoyish materiallarini tayyorlashda qo‘llaniladigan asosiy dastur hisoblanadi. Power Point dasturida inson faoliyatidagi (biror sohada) namoyish uchun to‘plangan materiallarni slaydlarga joylashtirish, ularni multimedia (matn, audio, video, animatsiya va grafik ob’yekt)lardan foydalanib shakllantirish, masalan: matn mazmunini rasm ko‘rinishida tasvirlash, maxsus effektlar yordamida bezash orqali tezkor taqdimotlar yaratishni ta’minlaydi. Power Point dasturi vа uning ish оynаsi Power Point dasturida ikkita asosiy tushuncha mavjud, slayd - multimedia tizimlarini ko‘rsatuvchi sahifa va taqdimot - slaydlar va maxsus effektlar to‘plami bo‘lib, u bitta faylda saqlanadi. Power Point boshqa dasturlar bilan chambarchas bog‘langan. Power Point taqdimotlarini yaratishda Word matnlarini, Excel elektron jadvallarini va grafikani bog‘lash mumkin.
MS Power Point dasturi yordamida turli mazmundagi ma’ruzalar, hisobotlar, dasturlar va shu kabi hujjatlarni slaydlar tarzida tayyorlash mumkin. POWER POINT dasturining imkoniyatlari quyidagilardan iborat:: • Taqdimot (prezentatsiya) va slaydlar tashkil qilish; • Rasm va grafiklarni slaydlarga joylashtirish; • WEB uchun taqdimot (prezentatsiya) tashkil qilish; • Internetda hamkoplikda ishlash; • MS OFFICE dasturlari bilan hamkoplikda ishlash. Power Point 2016 dаsturini ishga tushirish Power Point 2016 dаsturini yuklаshdаn оldin Windows 10 аmаliyot tizimi dаsturini yuklаsh lоzim. Bu esа sоddа, yа’ni hоzirgi pаytdа kоmpyuter yuklаnishi bilаn аmаlgа оshаdi. Power Point dаsturini yuklаsh jаrаyoni quyidаgichа: “Sichqоnchа” ko‘rsаtkichi ekrаnning quyi qismidа jоylаshgаn Пуск (Start) tugmаchаsigа keltirilib chаp tugmаsi bоsilаdi. So‛ngra ekranda hosil bo‛luvchi dasturlar ro‛yxatidan PowerPoint 2016 tanlanadi va “sichqоnchа” chap tugmasi bosiladi: Natijada kompyuter ekranidagi quyidagi boshlang‛ich oynadan dastur taklif qilayotgan slaydlarning ko‛rinishlardan biri, masalan, [Пустая презентация] tanlanadi. Natigada ekranga Power Point 2016 dasturining ish oynasi hosil bo‛ladi: Tez foydalanish paneli– foydalanuvchiga qulaylik yaratish uchun tez-tez foydalanib turiladigan buyruqlarning belgisini joylashtirish va zarur bo‛lganda foydalanish imkonini beradi. Unga yangi buyruqlarni qo‛shish uchun panelning oxiridagi tugmaga kelib “sichqoncha” chap tugmasini bosish kerak. So‛ng ro‛yxatdan kerakli buyruqlarni tanlash lozim. Sarlavha satrida ayni vaqtda tayyorlanayotgan hujjatning (faylning) nomi va muharrirning nomi aks etadi. Excelda tayyorlanayotgan taqdimot (презентация) deb nomlanadi.
POIWER POINT dasturi MICROSOFT firmasining WINDOWS qobig’i ostidayaratilgan bo’lib, ushbu dastur prezentatsiyalar (taqdimot qilish yani tanishtirish) bilan ishlash uchun eng qulay bo’lgan dasturiy vositalardan biridir. Bu dastur orqali barcha ko’rgazmali qurollarni yaratish va bazi joylarda esa malumotlar bazasi sifatida xam qo’llash mumkin. Ayrim xollarda bu dasturdan multimedia vositalarini boshqarish va ularni qo’llab, namoyish etuvchi qurilmalarga yuborish vazifalarini xam bajarish mumkin.
Аgаr yаngi hujjаtgа nоm berilmаgаn bo‛lsа, u hоldа dоimiy qаbul qilingаn birinchi hujjаt uchun Презентация ikkinchisi uchun Презентация vа hоkаzо nоmlаr berilаdi. POWER POINT dasturi lentalari Power Point 2016 dasturida quyidagi lentalardan foqdalaniladi:  Файл;  Главная;  Вставка;  Дизайн;  Переходы;  Анимация;  Слайд-шоу;  Рецензирование;  Вид. 1. Dasturning Файл lentasi fayllar ustida turli amallarni bajarishga imkon beruvchi buyruqlardan tashkil topgan: Сведения - fayl haqida turli ma’lumotlarni olish; Создать – yangi fayl hosil qilish; Открыть – mavjud faylni ochish; Сохранить – faylni saqlash; Сохранить как – faylni boshqa nomda saqlash; Печать – faylni chop etish; Закрыть – dasturni yopish. 2. Dasturning Главная - bosh lentasi Windows buferi bilan ishlash (Буфер обмена), slaydalar yaratish (Слайды), slaydlardagi shrift turlari, o‛lchami, ko‛rinishlarini o‛zgartirish (Шрифт), abzatslar bilan ustida turli amallar bajarish (Абзац), slaydlarga turli shakl va rasmlar qo‛yish (Рисование) hamda slaydlarni tahrirlashga (Редактирование) imkon beradi: 3. Dasturning Вставка – qo‛yish, o‛rnatish lentasi slaydlar hosil qilish, jadvallar, shakllar, diagrammalar, havolalar, turli ob’yektli matnlar, izohlar va belgilarni hamda multimedia amallarini (videoyozuv, ovozlarni) slaydlarga qo‛yish uchun zarur bo‛lgan buyruqlardan tashkil topgan: 4. Dasturning Дизайн – dizayn lentasi yordamida taqdimot mavzusiga mos ko‛rgazmali ko‛rinishlarni tanlash, turli variantlardan foydalanish, slayd o‛lchamini va fonini o‛zgartirish kabi amallarni bajarish mumkin: 5. Dasturning Переходы - slaydlarga o‛tish lentasi slaydlarni ekranga turli effektlarda chiqishini ta’minlab, slaydlarni ovoz bilan chiqishi va slaydlarni almashish vaqtini belgilashga imkon beradi: 6. Dasturning Анимация - ob’ektlarga animatsiya (harakat) berish lentasi buyruqlari animatsiya elementlarini qo‛yish, animatsiya effektlarini o‛rnatish, animatsiya sohasini belgilash, animatsiya tartibini o‛zgartirishga mo‛lgallangan: 7. Power Pointning Слайд-шоу lentasi yordamida slaydlarni ko‛rishni boshlash, ko‛rish vaqtini belgilash va slayd-shoyni sozlash kabi amallarni bajarish mumkin: 8. Dasturning navbatdagi Рецензирование – taqrizlash lentasi buyruqlari slaydlarda imloni tekshirish, yozuv tilini o‛zgartirish, slaydlarga izohlar qo‛yish, yozuvlarni qo‛lyozma ko‛rinishda yozish kabi amallarni bajarishga imkon beradi: 9. Power Point dasturining Вид - ko‛rinish lentasi slaydlarni ko‛rish rejimi xususiyatlarini o‛zgartirish, masshtablar, oynalar va makroslar bilan ishlashga xizmat qiladi.
Kompyuterdan foydalanish jarayonida turli sabablarga ko’ra diskdagi ma’lumotlarni o’chirish yoki zararlantirish mumkin. Bu magnit diskning ishdan chiqishi, fayllarning buzilishi yoki umuman ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin. Shuningdek kompyuter xotirasida ma’lumotlarning ko’payib ketishi turli muammolarga olib keladi. Ma’lumotlarni hajm jihatdan kichraytirish uchun arxivlash dasturlaridan foydalanish mumkin. Arxivlash natijasida bir nechta fayl, hato kataloglar siqilgan holda bir faylga birlashtiriladi.., arxiv faylni ochish natijasida ular o’z holatiga qaytariladi.
Fayllarni arxivlovchi dasturlar arxivatorlar deb ataladi. Arxivator dasturlar fayllarni arxivlash va ochish, arxiv fayllarni yangilash, bo’laklarga bo’lib va qirqib arxivlash, arxiv fayllarni birlashtirish, arxiv fayllar mundarijasini ko’rish, parolli arxiv fayllarni hosil qilish imkoniyatlariga ega.
Arxivatorlar- bu shunday dasturlarki, ular yordamida bir yoki bir necha fayllarni yagona fayl – arxivga kichraytirish imkoniyati mavjud bo’ladi.
Arxivlash dasturlari- diskda joyni tejash maqsadida fayllar hajmini qisqartirishga imkon beruvchi dasturlardir. Ular turlicha ko’rinishda ishlatilsa-da, ishlash tamoyili bir xil: fayllatda aynan takrorlanadigan o’rinlar mavjud bo’lib, ularni diskda to’liq saqlash mazmunsizdir. Arxivlash dasturlarinig vazifasi takrorlanadigan shunday bo’laklarni topib, ularning o’rniga boshqa bir ma’lumotni yozish hamda ularning aniq ketma-ketligini to’liq ko’rsatishdan iborat. Bundan ko’tinadiki, turli fayllar uchun ularning siqilganlik darajasi turlicha bo’ladi. Masalan, matn yozilgan fayllar 2 martagacha siqilsa, rasmlarni tasvirlovchi fayllar 4 martagacha , hatto besh martagacha siqiladi. Dast7rlar ifodalangan fayllar esa juda kam-1% ga yaqin siqilai. O’rtacha qilib aytganda arxivlash dasturlari fayllar hajmini 1,5-2 barobar qisqartirishga imkon beradi.
Arxivlash dasturlari turlari ko’p bo’lib, ular har usullarda ishlatiladi. Ular qo’llaniladigan matematik usullar, arxivlash, arxivlash tezligi va eng asosiysi siqish samaradorligi bilan farq qiladi. Arxivlash dasturlaridan yetarli darajada tez va yaxshi ishlaydiganlari PKZIP, LHARC, ARJ, RAR va boshqalar.
Eng ko’p tarqalgan arxivlovchilar: ARJ, PKARC, PKPAK, PAK, PKZIP, LHRC, PKZIP va ARJ qulayroq va tеzroq ishlaydi. Shuning uchun quyida ARJ, PKZIP va PKUNZIP dasturlarining qisqacha tafsifini kеltiramiz. Arxivli fayl bir nеcha fayllarni siqilgan holda bir faylga joylashgan majmuidir. Arxiv fayl mundarijaga ega. Unda fayllar nomi, fayl joylashgan katalog nomi, oxirgi o`zgartirish vaqti va sanasi, faylning diskdagi va arxivdagi hajmi va tеkshirish kodi haqidagi ma'lumot bеriladi.