O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta – Maxsus Ta’lim Vazirligi Buxoro Muhandislik – Texnologiya Instituti “Energetika” fakulteti “Umumsanoat andozaviy mexanizmlarining aeyulari” fanidan kurs loyihasi mavzu

O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta – Maxsus Ta’lim Vazirligi Buxoro Muhandislik – Texnologiya Instituti “Energetika” fakulteti “Umumsanoat andozaviy mexanizmlarining AEYulari” fanidan KURS LOYIHASI Mavzu: Kran elektr yuritmasini loyihalash.

Bajardi: 606- 16 EEE guruh talabasi Shermamatov T.

Rahbar: Sattorov T.

Kafedra mudiri: Xafizov I.I.

Buxoro – 2020yil.

Kirish.

O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 –yil 22 – avgustdagi “Iqtisodiyot tarmoqlari va ijtimoiy sohaning energiya samaradorligini oshirish, energiya tejamlovchi texnologiyalarni joriy etish va qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirishning chora – tadbirlari to`g`risida”gi PQ-4422-sonli qaroriga muvofiq sanoat korxonalari va iqtisodiyot tarmoqlarida qo`llanilayotgan mexanizmlarni boshqarish tizimlarini optimallashtirish, energiya tejamlovchi tizimlarni joriy etish va sohani rivojlantirishga qaratilgan harakatlarning amaliy natijalaridan biri ya’ni yuk ko`tarish kranlarini loyihalash, ularning energiya samaradorligi yuqori bo`lgan tizimlarni hisoblash ketma – ketligi ushbu kurs loyihasiga to`la ochib berilgan. O`quv fanning amaliy ahamiyati kurs loyihasi doirasida ham yoritib berilgan.

Asosiy qism.

Kurs loyihasini hisoblash uchun berilgan kattaliklar

№	Myuk, tonna	Mm, kg	Db, m	IR	I	ɳ {%}	V, m/min	H, m	ПВ, %
106	3	103	0,34	109	1	84	28	31	49

Mexanizmning kinematik sxemasi

1. Yuklama diagrammasi va dvigatel tanlashni hisoblash

Mexanizmning ishlab chiqilgan yuklama diagrammasi.

Dvigatelning ish sikli uchun ekvivalent momentni hisoblaymiz:

Dvigatelning burchakli tezligi v=28 m/min dan kelib chiqib:

Dvigatelning nominal quvvati:

N*m

1/s

kW

Quyidagi shartlarga asoslanib katalogdan asinxron motor tanlaymiz:

2. Yuk ko’tarish elektr yuritmasining boshqaruv tizimini tanlash va xarakteristikalarini qurish.

Yuk ko’tarish kranida asinxron motor o‘rnatilgan bo‘lib, u quyidagi nominal ko‘rsatkichlarga ega:

Rotori qisqa tutashgan asinxron motor:

nominal quvvati:

nominal tezligi:

Foydali ish koeffitseinti:

quvvat koeffitsiyenti:

nominal stator toki:

moment bo‘yicha o‘ta yuklanishi:

ishga tushirish momenti:

nominal kuchlanishi:



λ=

Asinxron motor tavsiflarini hisoblash uchun quyidagi ko‘rsatkichlarni aniqlaymiz:

Motorning sinxron tezligi:

Motorning nominal tezligi:

Nominal sirpanish:

Motorning nominal momenti:

Stator chulg‘ami fazasining toki:

Kritik sirpanish:

Motorning maksimal momenti:

Motorning ishga tushirish momenti:

Motorning ishga tushirish toki:

Motor rotori chulg‘amining nominal toki:

Motor magnitlanish toki:

Motorning tarmoqdan olayotgan to‘liq quvvati:

Motorning aktiv quvvati:

Motorning tarmoqdan olayotgan reaktiv quvvati:

Tezligi chastotani o’zgartirib rostlanadigan kran elektr yuritmasidagi asinxron motorining elektr va energetik ko’rsatkichlariga quyidagi ko’rsatkichlar kiradi: stator va rotor cho’lg’amlarining toklari, to’liq, rektiv va aktiv quvvatlar quvvat va foydali ish koeffisientlari.

Ta’minlovchi kran elektr yuritmasidagi asinxron motori chastota qiymati

Tezligi chastotani o‘zgartirib rostlanadigan qurilma asinxron motorining elektr va energetik ko‘rsatkichlari

bo‘lganida kuchlanishi

bo‘ladi. Asinxron motorning moment bo‘yicha o‘ta yuklanishini aniqlaymiz:

Kuchlanishni aniqlashda akad. M.P. Kostenko ifodasidan foydalanganligimiz uchun motorning moment bo‘yicha o‘ta yuklanishi pasportidagi qiymatga teng bo‘ladi va chastotaning barcha qiymatlarida o‘zgarmasdan qoladi

Endi stator toki bilan liniya kuchlanishi orasidag burchakning sinus va kosinuslarini aniqlaymiz:

Rotor tokini aniqlash quyidagi sodda ifoda bilan aniqlanadi:

va haqiqiy qiymati:

Magnitlanish toki asinxron motorlarning universal magnitlanish tavsifi ordinatisidagi kattalik

aniqlanadi va obsitssa o‘qidan nisbiy qiymati aniqlanadi

Stator chulg‘ami fazasining tokini quyidagi formula bilan aniqlaymiz:

va haqiqiy qiymati:

Asinxron motor quvvat koeffitsienti:

Asinxron motorning tarmoqdan olayotgan to‘liq va reaktiv hamda aktiv quvvatlarini aniqlaymiz:

Asinxron motor FIK

Ta’minlovchi kran elektr yuritmasidagi asinxron motori chastota qiymati α=0,6 bo‘lganida kuchlanishi:

bo‘ladi. Rotor tokini aniqlash quyidagi sodda ifoda bilan aniqlanadi:

Magnitlanish toki asinxron motorlarning universal magnitlanish tavsifi ordinatisidagi kattalik

aniqlanadi va obsitssa o‘qidan

Stator chulg‘ami fazasining tokini quyidagi formula bilan aniqlaymiz:

Asinxron motor quvvat koeffitsienti:

Asinxron motorning tarmoqdan olayotgan to‘liq va reaktiv hamda aktiv quvvatlarini aniqlaymiz:

Asinxron motor FIK

3. Taminlovchi nasos agregati asinxron motori chastota qiymati α=0,4 bo‘lganida kuchlanishi:

bo‘ladi. Rotor tokini aniqlash quyidagi sodda ifoda bilan aniqlanadi:

Magnitlanish toki asinxron motorlarning universal magnitlanish tavsifi ordinatisidagi kattalik

aniqlanadi va obsitssa o‘qidan

Stator chulg‘ami fazasining tokini quyidagi formula bilan aniqlaymiz:

Asinxron motor quvvat koeffisienti:

Asinxron motorning tarmoqdan olayotgan to‘liq va reaktiv hamda aktiv quvvatlarini aniqlaymiz:

Asinxron motor FIK

Hisoblash natijalari asosida jadval tuzib, quvvatlar, toklar, quvvat koeffitsienti va foydali ish koeffitsientini chastotalar nisbati α ga bog’liqlik grafiklarini chizamiz.

To`la (S), Aktiv (P), Reaktiv (Q) quvvatlar diagrammasidagi ko`rsatkichlar jadvali

α	1	0,8	0,6	0,4
To`la quvvat (S), VA	18731	11170	7494,36	2038
Aktiv quvvat (P), Vt	17045	9159,4	6145,37	1752,7
Reaktiv quvvat (Q), VAr	7679,8	6366,9	4271,8	1039,4

Chastotasi o‘zgartirilib tezligi rostlanadigan qurilma asinxron motorining mexanik tavsiflariNI QURISH. Α=1

Asinxron motorning ko`rsatkichlari	Sirpanish, S
	1	0,9	0,8	0,7	0,6	0,5	0,4	0,3	0,2	0,1	0
	0	31,4	62,8	94,2	125,6	157	188,4	219,8	251,2	282,6	314
	18,6121	20,643	23,166	26,381	30,608	36,397	44,751	57,627	78,746	106,365

Chastotasi o‘zgartirilib tezligi rostlanadigan qurilma asinxron motorining mexanik tavsiflariNI QURISH

1. Nisbiy statik moment μc=1 va chastota α=1

Nisbiy chastota α=1 bo’lgan hol uchun asinxronga motorning chiziqli qismi uchun mexanik tavsifini aniqlaymiz

Chastotasi o‘zgartirilib tezligi rostlanadigan qurilma asinxron motorining mexanik tavsiflariNI QURISH. Α=0,8

Asinxron motorning ko`rsatkichlari	Sirpanish, S
	1	0,9	0,8	0,7	0,6	0,5	0,4	0,3	0,2	0,1	0
	0	25,12	50,24	75,36	100,48	125,6	150,72	175,84	200,96	226,08	251,2
	23,1664	25,669	28,767	32,694	37,818	44,751	54,542	69	90,295	106,924

Chastotasi o‘zgartirilib tezligi rostlanadigan qurilma asinxron motorining mexanik tavsiflariNI QURISH. Α=0,6

Asinxron motorning ko`rsatkichlari	Sirpanish, S
	1	0,9	0,8	0,7	0,6	0,5	0,4	0,3	0,2	0,1	0
	0	18,84	37,68	56,52	75,36	94,2	113,04	131,88	150,72	169,56	188,4
	30,608	33,844	37,818	42,801	49,198	57,627	69	84,326	102,15	100,184

Chastotasi o‘zgartirilib tezligi rostlanadigan qurilma asinxron motorining mexanik tavsiflariNI QURISH. Α=0,4

Asinxron motorning ko`rsatkichlari	Sirpanish, S
	1	0,9	0,8	0,7	0,6	0,5	0,4	0,3	0,2	0,1	0
	0	12,56	25,12	37,68	50,24	62,8	75,36	87,92	100,48	113,04	125,6
	44,7507	49,198	54,542	61,037	69	78,746	90,295	102,15	106,92	81,2589

Xulosa

• Prizedentimizning sohani rivojlantirishga oid qaror va farmonlari;
• 2025 yilga kelib elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvatlari tarkibida qayta tiklanuvchi energiya manbalarining ulushini 12,7 foizdan 19,7 foizga yetkazish;
• ishlab chiqarishning energiya sig’imini keskin qisqartirish (9 792,0 tonna shartli yoqilg’i yoki yiliga 8 — 10 foizdan kam bo’lmagan miqdorda);
• Xalq ta’limi vazirligi, Sog’liqni saqlash vazirligi va O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazining 6333 ta byudjet tashkilotida 17251 ta isitish qozonini zamonaviy energiyani tejaydiganlariga almashtirish va 56,5 million kub metrdan ortiq tabiiy gazni tejash;
• Microsoft Excel dasturi orqali turli xildagi jadvallar, diagrammalar va gistogrammalar tuzishni;
• Eng asosiysi, Kran elektr yuritmasini Tiristorli chastota o`zgartkichlar yordamida qayta loyihalab, uning energetik xarakteristikalarini qurib, samaradorligi yuqori bo`lgan yuritmaning motor qismini loyihadim.

Men kurs loyihasini “Umumsanoat andozaviy mexanizmlarning avtomatlashtirilgan elektr yuritmalar loyihalash” fanidan kran elektr yurtimasini loyihalash jarayonida hisoblab chiqdim. Kurs loyihasini bajarish davomida men quyidagilar to`g`risidagi bilim va ko`nikmalarimni yana bir karra rivojlantirdim.

Foydalanilgan adabiyotlar.

• O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 –yil 22 – avgustdagi “Iqtisodiyot tarmoqlari va ijtimoiy sohaning energiya samaradorligini oshirish, energiya tejamlovchi texnologiyalarni joriy etish va qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirishning chora – tadbirlari to`g`risida”gi PQ-4422-sonli qarori
• Aripov N.M. «Avtomatlashtirilgan elektr yuritmalar», Farg`ona , 2001 y. 80b
• Klyuchev V.I. Teoriya elektroprivoda. M.: Energoatomizdat, 2000. 410 s.
• Moskalenko V.V., «Sistemi avtomatizirovannogo upravleniya elektroprivoda. Uchebnik», Infra-M, 2004 g.
• Moskalenko V.V., Elektricheskiy privod. Uchebnoe posobie, Akademiya, 2004 g. 238s.
• www.ziyo.net

Kran elektr yuritmasining avtomatlashtirilgan loyihalash

Tormoz rezistori

Tormoz yuritmasi

Elektr dvigatel

Chastota to’g’irlagich

Tormoz kontakti

Reduktor

Baraban

Tormoz shkiv

Tormoz

E’tiboringiz uchun raxmat