PROMOTED CONTENT
Mana prostatitning yagona yechimi! Erkaklar buni o'qishlari kerak
Uropro
Bog'in og'rig'i? Mana oddiy yechim Uy vositasi! Kafolat!
Sustaflex
Топ-5 лучших любовников по знаку зодиака
RadarMedia
Suyuqlik tarkibini tahlil qilishning optik usuli. Optik analizatorlarda tahlil
qilinayotgan suyuqlik tarkibi bilan shu suyuqlik orqali yorugʻlikning tarqalish qonunlari
oʻrtasidagi bogʻlanishdan foydalaniladi. Eritmalami tahlil qilishning optik usullari
suyuqliklar optik xossalarining sindirish va qaytarish koeffitsiyenti, optik zichligi,
qutblanish burchagi va boshqa ko‘rsatkichlarning tekshirilayotgan modda
konsentratsiyasiga bogʻliqligiga asoslangan. Eng ko‘p tarqalgan optik analizatorlarga
fotoelektrik refraktometrlar, fotoelektrik kalorimetrlar, fotoelektrik nefelometrlar va
fotoelektrik polarimetrlar kiradi.
Refraktometrlarda tahlil yorugʻlikning bir muhitdan ikkinchi bir muhitga
oʻtishida (bu muhitlarning optik xossalari turlicha boʻlganligi sababli) o‘z yo‘nalishini
o‘zgartirish xususiyatlaridan foydalaniladi. Agar muhitlardan birining optik xossasi
o‘zgarmasdan qolsa (etalon muhit), ikkinchisining xossasi esa suyuqlikdagi
komponentlarning o‘zgarishi bo‘yicha bu komponentning konsentratsiyasini oʻlchash
mumkin.
Yorug‘lik nurining chetga chiqishini (sinish ko‘rsatkichini) aniqlashning bir necha
usuli mavjud bo‘lib, ulardan asosiylari spektrometrik va to‘la ichki qaytarish
usullaridir.
Spektrometrik usul yorugʻlik oqimining nazorat qilinayotgan shisha
prizmalarda eng kam chetga chiqish burchagi bo'yicha yorug‘likning sinish
ko‘rsatkichini aniqlashga asoslangan.
1-rasmda avtomatik refraktometrning prinsipial sxemasi ko‘rsatilgan bo‘lib,
unda tahlil qilinayotgan eritma ikki kyuvet 4 va 6 dan iborat differensial kyuvet orqali
o‘tkaziladi. Har ikki kyuvet umumiy devorcha 5 ga ega prizmadan iborat. Kyuvet 4
orqali tahlil qilinayotgan eritma o'tkaziladi, kyuvet 6 da esa etalon suyuqlik turadi.
Yorug‘lik manba 1 dan linza 2 va diafragma 3 yordamida yorug‘lik polosasi 𝑎 ga
o‘zgaradi, u ikkala kyuvetdan o‘tib, qo‘shaloq fotorezistor 7 ga tushadi. Agar 4 va 6
kyuvetlardagi suyuqliklarning optik xossalari bir xil boʻlsa, chiqayotgan yorug‘lik oqim
1-rasm. Avtomatik refraktometr sxemasi.
𝑏 ning yo‘nalishi yorug‘lik oqimi 𝑎 ning yo‘nalishi bilan bir xil bo‘ladi. Bu holda har ikki
fotorezistor bir xilda yoritilgan va ularning qarshiliklari teng bo‘ladi.
Tahlil qilinayotgan suyuqlikning optik xossalari o‘zgarganida yorugʻlik oqimi o ‘z
yo‘nalishini ikki marta o‘zgartiradi: etalon kyuvet 6 ga kirishda va undan chiqishda.
Nurning 𝑣 yo‘nalishda siljishi natijasida pastki rezistorning yoritilganligi oshadi,
yuqorigi fotorezistorniki esa kamayadi. Fotorezistorlar qarshiligining o‘zgarishi ko‘prik
sxema yordamida oʻlchanadi.
Yana bir keng tarqalgan turlaridan biri avtomatik refraktometrlar boʻlib,
ularning ishlashi toʻla ichki qaytarish hodisasiga asoslangan.
Refraktometrlar benzin, kerosin, xlorid va nitrat kislotalari, spirtlar va boshqa
suyuqliklarni tahlil qilishda qoʻllaniladi. Ba’zi refraktometrlar kyuvetining tuzilishi
ulardan agressiv, zaharli, polimerlanadigan va yuqori haroratli muhitlarni tahlil
qilishda foydalanishga imkon beradi. Miqdor jihatdan tahlil qilishning kalorimetrik
usuli rang qo‘shilgan eritmalaming ulardan o‘tadigan yorugiik oqimini bir xilda
yutmasligiga asoslangan. Miqdoriy nisbatlar Lambert-Ber qonuniga muvofiq
aniqlanadi.
Download 206.14 Kb.
Do'stlaringiz bilan baham:
|
