Qattiq jismlarda issiqlik o‘tkazuvchanlik

QATTIQ JISMLARDA ISSIQLIK O‘TKAZUVCHANLIK

Issiqlik uzatishning uch xil turga ajratiladi, ya‘ni issiq o‗tkazuvchanlik, konvektiv va nurlanish. Issiqlik uzatilishida haroratning jism tizimiga yoki ichiga tarqalishning muammolari tadqiqot qilinadi. Bizga ma‘lumki issiqlik uzatilish jarayoni haroratning jismga ta‘siri hisobi sodir bo’ladi.

Issiqlik o ‘tkazuvchanlik - issiqlikning bir jismdan ikkinchi jismga o'tishi, bu jismlarda arro haroratlarining farqi bo'lganligi sababli hosil bo’ladi, makrozarrachalarni o'tish holatlari kuzatiladi.
Gazlar - bunday yoqilg’ida issiqlik o'tkazuvchanlik, bir molekulalarning boshqalariga o'zining kinetik energiyasini uzatish hisobiga.
Metallarda - elektron o’tkazish.
Dielektriklarda - atom yoki molekulalarni bog’lanish tebranishlarini hisobiga issiqlikni o'tishi.
Issiqlik uzatishning issiqlik o’tkazuvchanlik bilan uzatilishi gomogen qattiq jismlar uchun xarakterlidir. Gaz va suyuq yoqilg’ilarda odatda konvektiv va nurlanish issiqlik uzatish hosil bo'ladi va ularni ta‘siri bir vaqtida ro'y beradi. Shaffof jismlarda issiqlik o’tkazuvchanlik faqqat nurlanish orqali ham uzatiladi.
Konvektiv issiqlik almashinuvi - harakatlanayotgan suyuqlik yoki gazlarning qizigan joylarini sovuq joylariga mexanik ravishda o’tkazishdagi holati tushuniladi. Suyuqliklarda konvektivdan tashqari issiqlik o’tkazuvchanlik bilan issiqlik uzatiladi. Masalan suyultirilgan metallarda issiqlik o’tkazuvchanlikni hosil bo’lishi katta ahamiyatga ega.
Issiqlik nurlanishi - katta energiyali atom va molekulalarning statsionar holatidan, atrof muhit haroratidan qat‘iy nazar, boshqa kichik energiyali statsionar holatga o’tishi bilan bog’liq.
Nurli issiqlik uzatishda ikkita tana bir-birini to’rtinchi darajada intensivlik proporsional ravishda haroratga ega nurlanish bilan qizdiradi va atrof muhit haroratiga bog’liq bo’lmaydi. Natijaviy issiqlik oqimi qaysi jismni harorati past bo’lsa shu jism orqali o’tib ketadi.
Nurlanish issiqligi - atom va molekulalarning biri katta energetik statsionar holatidan va kichik energiyali statsionar holatga kvant o’tishiga aytiladi va bu atrof muhit haroratiga bog’liq emas (Quyosh→Er).
Ikki jismning nurli issiqlik almashinuvi bir - birini nurlantiradi. Nurlanish intensivligi haroratlarning to’rtinchi darajasiga proporsionaldir.