Raqamli texnologiya

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
AXBOROT TEXNOLOGIYALAR KAFEDRASI
“RAQAMLI TEXNOLOGIYA“
FANIDAN
MUSTAQIL ISH
Mavzu : Raqamli texnologiyalar imkoniyatlari
Fan o‘qituvchisi: Jumanov Vohid
Bajardi:20-07-guruh talabasi Xonimqulov Jahongir

---

Mavzu : Raqamli texnologiyalar imkoniyatlari
Raqamli texnologiyalar
Raqamli texnologiya bu –ishlab chiqarish va boshqarishning asosiy faktori sifatida
raqamli ko‘rinishdagi katta ma’lumotlar majmui va ularni qayta ishlash jarayoni xizmat
qiladigan texnologiyadir. Misol sifatida turli xildagi avtomatik ishlab chiqarish
jarayonlarini, 3D-texnologiyasini, bulutli texnologiyalarni. masofaviy meditsina xizmatlari
ko‘rsatishni, aqlli texnologiyalar yordamida mahsulot yetishtirish va uni yetkazib berishni,
turli xildagi tovarlarni saqlash va ularni sotish jarayonlarini keltirish mumkin. 
Raqamli texnologiyalar hayotimizga shunchalik singib ketdiki, bugungi kunda nafaqat
kundalik faoliyatimiz, balki ijtimoiy-iqtisodiy sohalar rivojini ham ularsiz tasavvur qilib
bo'lmaydi. Tabiiyki, boshqa sohalarda bo'lgani singari kabi paqamli texnologiyalarni soliq
ma'murchiligida joriy etish ham uning faoliyatini tubdan o'zgartirmoqda. Bu nafaqat soliq
to'lovchilar va soliq organlari o'rtasidagi munosabatlar bilan bog'liq bo'lib qolmay, balki
deklaratsiyalarni taqdim etishdan tortib, to soliqlarni to'lash va ma'lumotlarni saqlash
usullarigacha ham yangilikliklar kirityapti. Xususan, tizimda yagona elektron platformani
yaratish orqali ma'lumotlarni kiritish, to'plash, shakllantirish, tahlil qilishning zamonaviy
uslubi yo'lga qo'yildi. Buning natijasida soliq hisobotlarini topshirish jarayoni 5-7
barobarga qisqardi. Ayni kezda 112 guruh va 1348 tovar va xizmatlar sinfidan iborat
bo'lgan O'zbekiston Respublikasi tovarlar va xizmatlarning yagona elektron tasniflagichi
uchun veb-portal joriy qilingan. Mahsulotlar va xizmatlar identifikatsiya kodlari
yordamida 900 mingdan ortiq elektron hisob-fakturalar yaratilgan. Elektron hisobvaraq-
fakturalarning keng joriy etilishi soliq ma'murchiligini yaxshilashga olib keldi. O'tgan
yilning ikkinchi yarim yilligida ushbu elektron tizim orqali 798,4 trillion so'mlik tovar
aylanmasi soliq bazasiga kiritildi yoki bu ko'rsatkich birinchi yarim yillikka nisbatan 3,5
baravarga oshdi. Bugungi kunda raqamli texnologiyalar shiddat bilan rivojlanib boryapti
va har bir sohada zamon bilan hamqadam odimlashni taqozo etadi. Masalan, sun'iy
intellekt texnologiyacini joriy etish soliq to'lashdan bo'yin tovlash holatlarini aniqlash,
firibgarliklarni oldini olish, ma'lumotlarni tahlil qilish va takporlanuvchi jarayonlarni
avtomatlashtirish hamda shaffoflikni oshirishda qo'l kelsa, katta hajmli ma'lumotlar — Big
data esa soliq organlariga kelib tushadigan katta hajmdagi ma'lumotlarni saqlash, qayta
ishlash, tushumlarni yanada yaxshiroq bashorat qilish hamda to'lovchilar va soliq organlari
o'rtasidagi hujjat almashinuvini yaxshilash imkoniyatini beradi
Raqamli iqtisodiyot texnologiyalari fani, maqsad va vazifalari. Hozirgi davrda
raqamli iqtisodiyot va u bilan bog’liq bo’lgan bir qancha samarador texnologiyalar
hayotimizga shiddat bilan kirib kelmoqda. Huddi shuning uchun ham davlat va jamiyat
taraqqiyotini yanada jadallashtirish maqsadida respublikamiz rahbariyati bir qancha
muhim qarorlarni qabul qildi. Masalan, O’zbekiston Respublikasi prezidenti 2018 yil 28
dekabrdagi 2019 yil uchun eng muhim ustivor vazifalar haqidagi Oliy Majlisga
Murojaatnomasida ham mamlakatimizda raqamli iqtisodning rivojlanishi bo’yicha
quyidagilarni aytib o’tdi: 
“Iqtisodiyotning barcha sohalarini raqamli texnologiyalar asosida yangilanishini
ko’zda tutadigan “Raqamli iqtisodiyot milliy kontseptsitasi”ni ishlab chiqishimiz kerak.
Shu asosda “Raqamli 0’zbekiston-2030” dasturini hayotga tadbiq etishimiz zarur.

---

Raqamli iqtisodiyot yalpi ichki mahsulotni kamida 30 foizga o ’stirish, korruptsiyani
keskin kamaytirish imkonini beradi. Nufuzli halqaro tashkilotlar o’tkazgan tahlillar ham
buni tasdiqlamoqda. Shuning uchun Hukumatga ikki oy muddatda raqamli iqtisodiyotga
o’tish bo’yicha “yo’l haritasi”ni ishlab chiqish topshiriladi. Bu borada axborot
havfsizligini ta ’minlashga alohida e’tibor qaratish zarur”. Undan tashqari, O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2018 yil 19 fevraldagi PF-5349 sonli “Axborot
texnologiyalari va kommunikatsiyalari sohasini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari
to’g’risida”gi Farmonini ijro etish borasida1 , shuningdek, respublikamizda raqamli
iqtisodiyotni davlat boshqaruv tizimida zamonaviy axborot texnologiyalarni jadal
rivojlantirish bo’yicha sharoitlar yaratish, shunigdek, axborot havfsizligini ta’minlash
maqsadida Vazirlar Mahkamasi 2018 yil 31 avgustda raqamli iqtisodiyotning maqsad va
vazifalarini belgilab beradigan “O’zbekiston Respublikasida raqamli iqtisodiyotni joriy
qilish va yanada rivojlantirish bo ’yicha qo ’shimcha chora-tadbirlar to ’g ’risida” Qaror
qabul qilindi, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev 2018 yilning 3
iyulida«O‘zbekiston Respublikasida raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish bo‘yicha chora-
tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ-3832 son qarorni imzoladi. Qarorda raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirish bo‘yicha eng muhim vazifalar belgilab berilgan 
Bugungi zamonda raqamli bilimlar va zamonaviy axborot texnologiyalari
taraqqiyotga erishishning muhim shartlaridan biridir. Raqamli texnologiyalar nafaqat
davlat va jamiyat boshqaruvini takomillashtiradi va ijtimoiy sohada odamlarga katta
qulayliklar yaratadi. Bundan tashqari raqamli texnologiyalar ijobiy iqtisodiy o‘sishiga
zamin yaratadi: mahsulot va xizmatlar sifatini oshiradi, va ortiqcha xarajatlarni
kamaytiradi, va yana bir muhim afzallik — korrupsiyaga chek qo‘yadi.
Davlatimiz rahbarining Oliy Majlisga Murojaatnomasida iqtisodiy-ijtimoiy
hayotning barcha sohalariga raqamli texnologiyalarni keng joriy etish eng ustuvor vazifa
sifatida ham ko‘rsatilgan edi. Bu borada “Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirish yili” da amalga oshirishga oid davlat dasturida belgilangan vazifalar ijrosini
va hayot sifatining barqaror yaxshilanishini ta’minlash hamda tadbirkorlik faoliyatini
yuritish va “raqamli iqtisodiyot”ni rivojlantirish uchun qulay muhit yaratish maqsadida
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Toshkent shahrida raqamli texnologiyalarni
keng joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” Qarori qabul qilindi.
Ushbu qaror bilan, 2020-2021 yillarda joriy etiladigan axborot tizimlari va dasturiy
mahsulotlar ro‘yxati, “Raqamli Toshkent” kompleks dasturini amalga oshirish bo‘yicha
chora-tadbirlar rejasi, 2020 yilda telekommunikatsiya infratuzilmasini kengaytirish
bo‘yicha loyihalar ro‘yxati, 2021- 2023 yillarda istiqbolli axborot tizimlari va dasturiy
mahsulotlar ro‘yxati tasdiqlandi.

---