Raqobat Raqobat va narxning shakllanishi

1 2 3 4

Bog'liq
1505399363 66879

Raqobat

Raqobatning asosiy sohasi bozor,
chunki unda erkin iqtisodiy
sub'ektlarining alohidalashgan
manfaatlari to'qnashadi. Raqobat
kurashning mazmuni to'g'risida
to'laroq tushunchaga ega bo'lish uchun uning asosiy shakllari va belgilarini ko'rib chiqish o'zarur. O'z miqyosiga ko'ra raqobat eng avvalo, ikki turga — tarmoq ichidagi raqobatga va tarmoqlararo raqobatga bo'linadi. Tarmoq ichidagi raqobat ishlab chiqarish va sotishning qulayroq sharoitiga ega bo'lish, qo'shimcha foyda olish uchun bir tarmoq korxonalari o'rtasida boradi.

Tarmoqlar ichidagi raqobat natijasida texnikaviy darajasi va mehnat unumdorligi yuqori bo'lgan korxonalar qo'shimcha foyda oladilar va aksincha, texnika jihatdan nochor korxonalar esa, o'zlarida ishlab chiqarilgan tovar qiymatining bir qismini yo'qotadilar va o'zaro ko'radilar. Tovarlararo raqobat turli tarmoqlar korxonalari o'rtasida eng yuqori foyda normasi olish uchun olib boriladigan kurashdan iborat. Bunday raqobat foyda normasi kam bo'lgan tarmoqlardan foyda normasi yuqori tarmoqlarga kapitallarning oqib o'tishiga sabab bo'ladi. Yangi kapitallar ko'proq foyda keltiruvchi sohalarga intilib, ishlab chiqarishning kengayishiga, taklif ko'payishiga olib keladi.
Iqtisodiy adabiyotlarda bir tarmoq ichidagi raqobatning to'rtta shakli alhida ajralib ko'rsatiladi. Bular erkin raqobat, monopolistik raqobat, monopoliyadir. Erkin raqobat Sharoitida bir xil mahsulot ishlab chiqaruvchi tarmoq juda ko'p sonli korxonalar mavjud bo'ladi. Yuqori darajada tashkil qilingan bozorda ko'plab sotuvchilar o'zlarining mahsulotlarini taklif qiladilar. Monopoliyada tarmoqda asosan bitta firma hukumronlik qilishi sababli, u mavjud mahsulot (xizmat) ning yagona yirik ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi va yakka hukumronlik shakllanadi. Bunday Sharoitida firma narx va taklif hajmi ustidan seo'zilarli nazoratni amalga oshiradi. Tarmoqqa kirish uchun to'siqlar har xil ko'rinishlarni oladi.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4