Reja : Kaliy sulfat xaqida ma’lumot Kaliy sulfat olish usullari

Reja :

1.Kaliy sulfat xaqida ma’lumot

2. Kaliy sulfat olish usullari

3. Polimineral rudalarni qayta ishlash

4. Konversiya usulida kaliy sulfat olish

KALIY SULFAT ISHLAB CHIQARISH

Kaliy sulfat K2SO4 – rangsiz kristall modda bo‘lib, rombik (a) va geksagonal (b) shakllarda bo‘ladi. Kaliy sulfat a-shaklining b-shaklga o‘tish xarorati 584 ni tashkil etadi. U 1069 da suyuqlanadi. Kaliy sulfatning 20 dagi to‘yingan eritmasida 10,0% va 100 dagi to‘yingan eritmasida 19,49% K2SO4 bo‘ladi. Toza kaliy sulfatda 54,06% K2O bo‘ladi.

• Kaliy sulfat K2SO4 – rangsiz kristall modda bo‘lib, rombik (a) va geksagonal (b) shakllarda bo‘ladi. Kaliy sulfat a-shaklining b-shaklga o‘tish xarorati 584 ni tashkil etadi. U 1069 da suyuqlanadi. Kaliy sulfatning 20 dagi to‘yingan eritmasida 10,0% va 100 dagi to‘yingan eritmasida 19,49% K2SO4 bo‘ladi. Toza kaliy sulfatda 54,06% K2O bo‘ladi.

•  

Kaliy sulfat xaqida ma’lumot

Kaliy sulfat olish usullarini ikki guruhga bo‘lish mumkin:

Kaliy sulfat olish usullari

• Kaliy sulfat olish usullarini ikki guruhga bo‘lish mumkin:
• 1 – usul. Bu usul polimineral kaliy sulfatli rudalarni galurgik, flotatsiyali yoki kombinatsiyalangan sxemalarda qayta ishlashga asoslangan.
• 2 – usul. Bu usul natriy, magniy, ammoniy, kalsiyning sulfatli tuzlari, sulfat kislota va boshqalar bilan kaliy xloridning konversiyalanishiga asoslangan.

Bundan tashqari ayrim kimyoviy jarayonlarda (masalan, alunitni qayta ishlashda) qo‘shimcha mahsulot sifatida kaliy sulfat hosil bo‘ladi.

Kaliy sulfat
Rudalarni qayta ishlash usuli
Kanversiya usuli

Polimineral rudalarni qayta ishlash

• Dunyoda xlorid-sulfatli turdagi eng yirik kaliyli ruda (zahirasi 2,5 mlrd.t) koni Prikarpatiyada joylashgan.
• Rudaning kimyoviy va mineral tarkibi murakkab bo‘lganligi uchun uni qayta ishlash anchagina qiyin kechadi. Bunda Na+, K+, Mg2+ || SO42-, Cl-, H2O sistemasida tuzlarning o‘zaro eruvchanligi hisobga olinib, qayta ishlashni turlicha sxemalarda olib borilishi mumkin.
• Sulfatli sxema (12.1 – rasm) uch bosqichdan iborat: 1) rudani asosiy mahsulotlar – kaliy sulfat va kalimagneziyaga qayta ishlash; 2) langbeynitli qoldiqni qayta ishlash va flotatsiyalash; 3) shyonit shelokidan kaliy tuzlarini ajratib olish.

Prikarpatiya polimineral rudasini qayta ishlash sxemasi.

Rudalarni qayta ishlashning boshqa usullari.

• Havo kislorodi, ayniqsa suv bug‘i 800 xaroratda konversiyalanishni tezlashtiradi. Magniy xlorid kislorod bilan ta’sirlashganda magniy oksid va xlor, suv bug‘i bilan ta’sirlashganda esa magniy oksid va vodorod xlorid hosil bo‘ladi. Kainit yoki kaliy (natriy) xlorid va magniy sulfat aralashmasi qizdirilganda quyidagi reaksiya sodir bo‘ladi:

MgSO4 + 2KCl(NaCl) + H2O = MgO + K2SO4(Na2SO4) + HCl

• Suv bug‘i ishtirokida 700 xaroratda alunit va kaliy xlorid o‘rtasida quyidagi reaksiya sodir bo‘ladi:

6KCl + Al2(SO4)3 + 3H2O = 3K2SO4 + Al2O3 + 6HCl

• Bunda 1 t K2O ga 6,8 t 27% li HCl eritmasi to‘g‘ri keladigan qo‘shimcha mahsulot hosil bo‘ladi.

•  

Konversiya usulida kaliy sulfat olish.

• Kaliy xlorid va magniy sulfat (epsomit MgSO4*7H2O) larning o‘zaro ta’sirlashuvidan kaliy sulfat olishni ko‘rib chiqamiz. Ularning o‘zaro ta’sirlashuvi quyidagi tenglama bilan ifrdalanadi:

2KCl +MgSO4 =MgCl2 + K2SO4

K+, Mg2+ || SO42-, Cl-, (H2O) sistemasining (25 dagi) izotermasi 18.2 – ramda ko‘rsatilgan.

• Yuqori sifatli (~52% K2O) kaliy sulfat olish uchun yuqori sifatli KCl ishlatish kerak.
• Organik ekstragent (masalan, monoetanolaminning suvli eritmasi) yordamida kaliy xlorid va gipsni konversiyalanishi mumkin:

2KCl + CaSO4*2H2O = K2SO4 + CaCl2 +Q

• Bu reaksiya suvli eritmada teskari yo‘nalishda sodir bo‘ladi. Konsentrlangan organik-suvli eritmalarda kaliy sulfatning eruvchanlik ko‘paytmasi gipsnikidan kichik bo‘lganligi uchun bu reaksiya qizdirilmagan holda 20 da amalga oshadi.

•  

12.2 – rasm. 25OS dagi 2KCl + MgSO4 Û MgCl2 + K2SO4 suvli sistemaning eruvchanligi.

Konversiya usulida kaliy sulfat olish.

• Ion almashinish usuli bilan ham kaliy sulfat olish mumkin. 90 xaroratdagi magniy sulfat eritmasi

KQ-kationitdan o‘tkazilsa:

2RK + MgSO4 = R2Mg + K2SO4

sodir bo‘ladi. Eritma 10 gacha sovutilganda K2SO4 kristallanadi.

Kationit regeneratsiyasi KCl ishtirokida amalga oshiriladi:

R2Mg + KCl = 2RK + MgCl2

•  

E’tiboringiz uchun
raxmat