Reja: Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilishning mohiyati va ahamiyati Xarajatlarni taqsimlash tartibi va usuli Kirish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

Farg’ona Politexnika Instituti

61-21 guruh talabasi Abduganiyev Ahadjon

Maxsulot tannarxini hisoblash

mavzusida yozilgan

Mustaqil ishi

Reja:

1. Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilishning mohiyati va ahamiyati

2. Xarajatlarni taqsimlash tartibi va usuli
Kirish
Buxgalteriya hisobini boshqarish buxgalteriya hisobi buxgalteriya amaliyotining yangi va istiqbolli yo'nalishlaridan biridir. Boshqaruv hisobi tashkilotning boshqaruv xodimlarini rejalashtirish, nazorat qilish va boshqarish uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar bilan ta'minlaydi. Boshqaruv hisobining obyekti korxona va uning alohida tarkibiy bo’linmalari - mas’uliyat markazlari xarajatlari; butun korxona va individual mas’uliyat markazlarining iqtisodiy faoliyati natijalari; ichki narxlash, byudjetlashtirish va ichki hisobot hisoblanadi.
Buxgalteriya hisobini boshqarish hisobining eng muhim funksiyasi tannarxdir.
Ushbu kurs ishining mavzusi: “Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilishning jarayonli usuli”.
Ishning maqsadi zamonaviy buxgalteriya usullarini tavsiflash va ulardan eng muqobilini aniqlashdir.
Kurs ishida xarajatlarni hisobga olish usullarining evolyutsiyasi, ishlab chiqarish tannarxini hisobga olishni tashkil etish, mahsulot tannarxining ishlab chiqarishni boshqarishdagi o'rni, tannarxni hisoblashning jarayonli usuli, shuningdek, uning dolzarbligi yoritilgan.
Boshqaruv hisobining muhim vazifalaridan biri – bu xo‘jalik yurituvchi subyektda ishlab chiqarilayotgan mahsulot (ish, xizmat) birligining ishlab chiqarish tannarxini aniqlash hisoblanadi.
Aynan ishlab chiqarilayotgan (ko‘rsatilayotgan xizmat yoki bajarilayotgan ish) mahsulot birligi tannarxi boshqaruv qarorlarini qabul qilishda asos bo‘lib xizmat qiladi. Xususan, shu mahsulotning bahosini belgilash, baho bilan tannarxni solishtirib ko‘rib, foyda miqdorini aniqlash, rentabellik darajasini hisoblash va h.k.z. Buning uchun boshqaruv hisobi quyidagi vazifalarni ham bajarishi lozim bo‘ladi:

• 
  tegishli xarajat moddalari bo‘yicha sodir etilayotgan xarajatlarni o‘z vaqtida va to‘g‘ri aks ettirish;
  
• 
  mavjud resurslardan samarali foydalanish, ularning tegishli me’yor, me’yor ko‘rsatkichlari va smetalarga mos kelishi borasidagi axborotlar bazasini shakllantirish;
  
• 
  xarajatlarni kamaytirish, noishlab chiqarish xarajatlari va turli xil yo‘qotishlarni kamaytirish borasida asosli takliflarni tayyorlash va sh.k.
  

Moliyaviy hisobni yuritishda hisobot tuzish uchun sotilgan mahsulot tannarxining umumiy hajmi va omborda mavjud bo‘lgan tayyor mahsulotning umumiy qoldiq qiymati haqidagi ma’lumotga ega bo‘lish zarur. Boshqaruv hisobida mahsulot birligining ishlab chiqarish tannarxiga ko‘proq urg‘u beriladi. Xo‘jalik yurituvchi subyektning muvaffaqiyati tannarxning shakllanishi bilan bog‘liq ma’lumotlarga bir qancha sabablarga ko‘ra bog‘liq:

• 
  ishlab chiqarishga qilingan xarajatlar mahsulotning sotuv bahosini o‘rnatish, foydani hisoblash va rentabellik ko‘rsatkichlarini aniqlash uchun asos hisoblanadi;
  
• 
  mahsulot tannarxi borasidagi ma’lumot ishlab chiqarishni boshqarish va istiqbolni belgilashda asos bo‘lib xizmat qiladi;
  
• 
  boshqaruvning juda ko‘p miqdordagi joriy vazifalarini hal qilishda foydalaniladi.
  

Ushbu kurs ishi doirasida mahsulot ishlab chiqarish bilan bog‘liq xarajatlarni taqsimlash tizimining boshqaruv hisobini tashkil qilish va yuritish uchun samarali bo‘lgan mahsulot birligi tannarxini hisoblashning jarayonli usulining mohiyati yoritiladi.
Bu borada asosiy e’tibor hisobni tashkil qilish texnikasiga, buxgalteriya yozuvlariga qaratiladi.