Sərbəst iş 9 Mövzu : Naqilsiz rabitə texnologiyalarında spektrin genişləndirilməsi Qrup

“Azərbaycan Hava yolları”Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti
Milli Aviasiya Akademiyası
Fakültə : Fizika - texnologiya
Kafedra : Radioelektronika
İxtisas : Radiotexnika və Telekommunikasiya mühəndisliyi
Fənn : Naqilsiz Rabitə Texnologiyaları


Sərbəst iş 9


Mövzu : Naqilsiz rabitə texnologiyalarında spektrin genişləndirilməsi
Qrup : 2541a
Tələbə : Kərimov Ülvi
Müəllim : Tağıyeva Gülsüm


Bakı 2023
Naqilsiz rabitə texnologiyalarında spektrin genişləndirilməsi

Naqilsiz rabitə texnologiyalarında spektrin genişləndirilməsi, naqilsiz kommunikasiya sistemlərində daha yüksək hərəkət sürəti, daha böyük bant genişliyi və daha yüksək verilənlər həcmini təmin etmək üçün istifadə olunan bir mühəndislik prinsipidir. Bu, həm mobil telefonlarda, həm də internet bağlantılarında sürət və effektivliyi artırmağa kömək edir.

Spektrin genişləndirilməsi bir neçə yol ilə həyata keçirilə bilər. Ən populyar olanları aşağıdakılardır:

1. Tezlik Bölməsi ilə Multipleksləşdirmə (Frequency Division Multiplexing - FDM): Bu metodda, mövcud spektrum fərqli bölümlərə ayrılır və hər bir bölüm fərqli bir istifadəçiyə ayrılır. Hər bir istifadəçi özünə aid spektrum hissəsində məlumatlarını özü özünə məxsus olan frekans aralığından köçürə bilər.

2. Zaman Bölməsi ilə Multipleksləşdirmə (Time Division Multiplexing - TDM): Bu metodda, spektrum zaman hissələrinə ayrılır və hər bir istifadəçiyə müəyyən bir zaman aralığı verilir. İstifadəçilər məlumatlarını müəyyən bir zaman dilimində göndərə bilərlər.

3. Sıçrayış Sürətinin Genişləndirilmiş Spektri (Frequency Hopping Spread Spectrum - FHSS): Bu metodda, işləyən sistem spektrumun müəyyən bir hissəsini istifadə edir, amma spektrumda yerləşmək üçün fərqli frekanslar arasında sürətli dəyişikliklər edir.

4. Kod Bölməsi ilə çoxlu Giriş (Code Division Multiple Access - CDMA): Bu metodda, hər bir istifadəçiyə fərqli kodlar verilir və məlumatlar kodlar vasitəsilə işləyir. Bütün spektrum hər bir istifadəçi üçün əlçatan edilir, amma hər biri üçün müəyyən bir kod vasitəsilə məlumatlar ayırd edilir.

Naqilsiz rabitə texnologiyalarında spektrin genişləndirilməsi, rabitə texnologiyalarının effektivliyini artırmağa və texnologiyaların funksiyalarının genişləndirilməsinə kömək edən bir məlumat işləmə texnikasıdır.
Bu texnika, rabitə texnologiyalarında istifadə edilən radio frekansları (RF) spektrumunu və ya optik frekansları (OF) daha geniş bir spektrumda istifadə etmək imkanı verir. Bu da daha yüksək bir bant genişliyi və ya daha çox kanalın eyni anda istifadə edilə biləcəyi anlamına gəlir. Spektrin genişləndirilməsi, çox sayda məlumatın eyni anda rabitədə ötürülməsi və ya işlənməsi ehtiyacı olan texnologiyalar üçün önəmlidir. Məsələn, tədqiqat cəhətində, naqilsiz rabitə antenləri və ya optik sensor sistemləri, daha geniş bir frekans spektrini ölçə bilər və bu, bir çox fərqli hədəflər üçün qeydə almaq və analiz etmək üçün daha çox məlumat verməkdə çox önəmlidir.
Buna əlavə olaraq, spektrin genişləndirilməsi, naqilsiz rabitə texnologiyalarının birləşdirilməsi və fərqli texnologiyaların birgə istifadəsi kimi fərqli məqsədlər üçün istifadə edilə bilər. Məsələn, spektrin genişləndirilməsi, rəqəmsal işarələrin analizi üçün bir neçə naqilsiz rabitə antenləri və ya optik sensor sistemlərinin birləşdirilməsi üçün istifadə edilə bilər.
Spektrin genişləndirilməsi, bir çox fərqli tətbiqlərdə istifadə edilən bir məlumat işləmə texnikasıdır və rabitə texnologiyalarının inkişafında önəmli bir rol oynayır. Spektrin genişləndirilməsi, naqilsiz rabitə texnologiyaları üzərində müsbət təsirə malik olan bir prinsipdir. Bu prinsipə əsasən, istifadə olunan frekans spektrinin genişləndirilməsi vəziyyətinə ehtiyac duyulur.. Bu, daha çox informasiyanın eyni vaxtda daha geniş bir frekans bandında ötürülməsinə imkan verir. Naqilsiz rabitə texnologiyaları, məsələn, mobil şəbəkələr və kabelləri olmadan məlumat ötürmək üçün istifadə olunan Bluetooth, Wi-Fi və RFID kimi protokollara misal verilə bilər. Bu texnologiyalar, məsafə və band genişliyi ilə əlaqəli çeşitli məhdudiyyətlərə sahib ola bilər. Spektrin genişləndirilməsi bu məhdudiyyətləri aradan qaldırmağa kömək edir. İstifadə olunan texnologiyaya görə fərqli yollarla spektrin genişləndirilməsi tətbiq edilə bilər. Məsələn, frekans dəyişdirilməli spektrim modulyasiyası (FSK), ortaqlığın frekans spektrinə genişləndirilməsi (OFDM) və ya çoxqatlı spektr yayılma kodları (CDMA) kimi metodlar istifadə edilə bilər.
Bu genişləndirilmə, bir neçə üstünlüklərlə birlikdə gəlir. Daha böyük məsafələr və daha yüksək data sürətlərinə nail olmağı mümkün edir. Həmçinin, spektrin genişləndirilməsi, interferensiyaya qarşı daha çox dayanıqlılığı artırır və texnologiyaların daha effektiv işləməsini təmin edir. Bu prinsip, naqilsiz rabitə texnologiyalarında mövcud olan məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması və texnologiyaların daha effektiv işləməsinə imkan verən inkişaf edən bir sahədir. Tədqiqatlar və innovasiyalar davam etdikcə, spektrin genişləndirilməsi texnologiyaların daha da effektiv və geniş məsafəli olmağına imkan verəcəkdir.