Sifatlar imlosi, ularning tuzilishi

Sifatlar imlosi, ularning tuzilishi

Dars rejasi
Yangi mavzuni
mustahkamlash
10 minut
Tashkiliy qism
5 minut
O’tgan darsni takrorlash
10 minut
Baholash
3 minut
Yangi mavzu bayoni
15 minut
Uyga vazifa berish
2 minut
Faollik
Do’stlik
Tartib-intizom
Aniqlik
Dars shiori:
Darsning oltin qoidasi:
Aql koni kitob,
uni sevganning yo‘li oftob
O’ng qo’l qoidasi
BILIB OLING !!!
Sifatlar tuzilishiga ko‘ra sodda, qo‘shma, juft va takroriy bo‘ladi.
Sodda sifatlar: sariq, qalin, tinch, berahm.

Qo‘shma sifatlar: qimmatbaho, shifobaxsh, kamgap.

Juft sifatlar: yaxshi-yomon, maza-bemaza, yakka-yu yagona.

Takroriy sifatlar: mayda-mayda, oppoq-oppoq, shirin-shirin, yo‘l-yo‘l.
Qo‘shma sifat qismlari qo‘shib, juft va takroriy sifat qismlari esa chiziqcha bilan yoziladi.
Yo‘riqnoma matnida ajratib ko‘rsatilgan so‘zlardan “qanday ?” so‘rog‘iga javob bo‘luvchi so‘zlarni aniqlang.
Ularni sodda tub va sodda yasama sifatlarga ajratib yozing.

SODDA TUB SIFATLAR	SODDA YASAMA SIFATLAR
?	?

Quyida berilgan sifatlarni tuzilishiga ko‘ra to‘rt turga ajrating. Ular ishtirokida nutqiy
mavzuga doir gaplar tuzib, yozing.
Sersuv, xushtaʼm, achchiq-achchiq, taʼmsiz, shifobaxsh, katta-katta, katta-kichik,kamquvvat, barra-barra, turli-tuman, ichakuzdi, qoramtir.
Yo‘riqnoma matnidan sonlar bilan bog‘liq maʼlumotlar keltirilgan gaplarni ko‘chirib oling. Ularni miqdor yoki tartibni ifodalashi bo‘yicha tahlil qiling.

FOYDALANILGAN ADABIYOT:

Ona tili 7 [Matn]: 7-sinf uchun darslik / K. M. Mavlonova. – Toshkent: Respublika ta’lim markazi, 2022. –224 b.

Nima uchun sifat so’z turkumiga kirgan so’zlarni bilish kerak?

• Narsalarning rang-tusini bir-biridan farqlash uchun;
• narsalarning maza-ta’mini bilish va taqqoslash uchun;
• narsalarni shakl-hajmini ajrata olish uchun;
• narsalarga xos bo’lgan xil va xususiyatlarni anglay olish uchun...

Nutqda sifatni qo’llashning ahamiyati

• Nutq obrazli ifodalarga boy bo’ladi;
• Nutqda sinonimlar va antonimlardan foydalanish imkoniyati kengayadi;
• Nutq to’liq va tushinarli bo’ladi;
• Narsalarning belgisini aniq ifodalash nutqni ravonlashtiradi...

Nuqtalar o‘rniga zarur so‘zlarni qo‘ying:

• Safo,Gulnora va Omon
• Chiqishdi dala tomon.
• Hayratda qoldi Safo,
• Osmon shunday....... .
• O‘rikzorda hamma yoq
• O’rik gulidan..... .
• Maysazorda Gulnora
• Terdi...-..... Lola.
• Chopqilashib izma-iz
• Yig’ishdi...... yalpiz,

Testlar

• 1. Qo‘shma sifatlarni aniqlang:
• a) xosiyatli, oqish;
• b) sheryurak, erksevar;
• c) yangi-yangi, lo’ppi-lo’ppi.
• 2. Juft sifatlar qatorini toping:
• a) baland-past, katta-kichik;
• b) xushsurat, ko‘m-ko‘k;
• c) to‘p-to‘p, sap-sariq.

3. Sifatning tuzilishiga ko’ra turlarini aniqlang:

• A) sodda sifat, qo’shma sifat, juft sifat,
• takroriy sifat;
• B) oddiy sifat, qiyosiy sifat, orttirma sifat;
• C) ozaytirma sifat, takroriy sifat, juft sifat.

4. “sheryurak” so’zi tuzilishiga ko’ra qanday sifat bo’ladi?

A) rang-tus bildiruvchi sifat;

• B) qiyosiy darajadagi sifat;
• C) qo‘shma sifat.

6. Sifatga mansub bo’lmagan so’zlar qatorini aniqlang:

• A) qizg’in, sershovqin, mohir;
• B) sermhsul, hozirjavob, sarishta;
• C) aql, odob, ulkan.