Strukturasi

---

25-MAVZU: SOCHILISHNING ASOSIY XARAKTERISTIKALARI. 
SOCHILGAN YORUG’LIKNING QUTBLANISHI. YORUG’LIKNING 
KOMBINATSION SOCHILISHI. SOCHILISHNING NOZIK 
STRUKTURASI. 
 
Reja: 
1. A.Eynshteynning yorug’lik molekulyar sochilishining miqdoriy 
nazariyasi. 
2. Sochilgan yorug’likning intensivligi. 
3. Sochilishda yorug’likning qutblanishi. 
4. Yorug’likning kombinatsion sochilishi. 
 
A.Eynshteyn (1910 y.) yorug’likning kritik nuqtadan uzoqda molekulyar 
sochilishining miqdoriy nazariyasini yaratdi. Oddiy elektrodinamik hisob 
intensivlikning quyidagicha bo’lishini ko’rsatadi: 
 






2
2
2
4
2
0
cos
1
2




V
V
L
I
I
(24.1) 
Bu yerda V* - fluktuatsiya yuz bergan hajm, 

- dielektrik singdiruvchanlik 
fluktuatsiyasi. 
Eynshteyn optik bir jinslimaslikka erigan moddalar c konsentratsiyasi ham 
sabab bo’lishini ko’rsatdi: 









2
2
2
4
0
cos
1
2










kT
L
V
I
I
T
T
(24.2) 
bu yerda 
T
  – izotermik siqiluvchanlik. 
Bu formulani birinchi bo’lib Eynshteyn topgan va shuning uchun u 
Eynshteyn formulasi deyiladi.
Bu formuladan Releyning
= 1/ qonuni qonuni kelib chiqadi. Shunday 
qilib, osmonning zangori bo’lishiga va botishda Quyoshning qizil bo’lib 
ko’rinishiga yorug’likning molekulyar sochilishi sabab bo’ladi. Ideal gaz 
holatining tenglamasini va ε bilan ρ orasidagi munosabatni e’tiborga olib, (24.2) 
formuladan gazda sochilgan yorug’lik intensivligining formulasini keltirib 
chiqarish mumkin. 
Eynshteyn optik birjinslimaslikka erigan modda konsentratsiyasining 
fluktuatsiyalari sabab bo’ladigan holni ko’rib chiqqan (bunda dielektrik 
singdiruvchanlik konsentratsiyaga bog’liq deb hisoblanadi). 
Oddiygina hisobning ko’rsatishicha, konsentratsiya fluktuatsiyalari tufayli 
sochilgan yorug’likning intensivligi quyidagicha ifodalanadi: 






2
2
,
2
4
2
0
cos
1
2










A
S
p
N
cM
c
L
V
I
I
(24.3) 
bu yerda M – erigan moddaning molekulyar og’irligi, N
A
– Avogadro soni. Bu 
formula uncha katta bo’lmagan konsentratsiyalar uchun yaraydi. 
Yorug’likning molekulyar sochilishida sochilgan yorug’likda chastotalari




0
0
,



---

bo’lgan ikkita satillet bo’lishi kerak. Bu yo’ldoshlar Mandelshtam-Brillyuen