Sun’iy intellect fanidan oraliq nazorat ishi 212-17 guruh 19 tartib raqam
Download 0.7 Mb. Pdf ko'rish
|
ON (Suniy intelekt)
- Bu sahifa navigatsiya:
- O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va Kommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
- Sun’iy intellect fanidan oraliq nazorat ishi 212-17 guruh 19 tartib raqam
- KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI Variant-19
- Sun’iy intellekt fanidan 1-oraliq nazorat savollari 2020-2021 o’quv yili uchun
- Kafedra mudiri: t.f.d. X.N.Zaynidinov
- Mantiq termini qaysi 3 ta fanni o’z ichiga oladi(tarifini keltirib tushuntiring)
- termini
- Matematik (simvolik) mantiq
Sun’iy intellect fanidan oraliq nazorat ishi 212-17 guruh 19 tartib raqam
HP
1 O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va Kommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti
fanidan 1-Oraliq nazorat
Topshirdi: 212-17 guruh talabasi Salohiddinov Ro`zimurod Qabul qildi: Muqaddas Atajonova
Toshkent-2020 Sun’iy intellect fanidan oraliq nazorat ishi 212-17 guruh 19 tartib raqam
HP
2 MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI Variant-19 Sun’iy intellekt fanidan 1-oraliq nazorat savollari 2020-2021 o’quv yili uchun 1. Robototexnika soxasi qachondan boshlab rivojlana boshladi(misol) 2. Birinchi tartibli predikatlar. Ular bilan ishlash jarayoni qoidalari 3. Ekspert tizimidagi qantashuvchilarga ta’rif bering(ekspert, instrumental vosita, ETning o’zi, Bilimlar muxandisi, BB, foydalanuvchi)
Mantiq termini qaysi 3 ta fanni o’z ichiga oladi(tarifini keltirib tushuntiring) Kafedra majlisining 2020 yil 10 sentyabr 3-sonli bayoni bilan tasdiqlangan
1. Robototexnika soxasi qachondan boshlab rivojlana boshladi(misol) Taxminan XX asrning 30-yillariga kelib, androidlar paydo bo'ldi, ular oddiy harakatlarni amalga oshirdilar va odamning buyrug'i bilan eng sodda iboralarni talaffuz qila olishdi. Ana shunday dastlabki ishlanmalardan biri 1927 yilda Nyu-Yorkda bo'lib o'tgan Butunjahon ko'rgazmasi uchun yaratilgan amerikalik muhandis D. Vekslining dizayni edi. XX asrning 50-yillarida radioaktiv materiallar bilan ishlash uchun mexanik manipulyatorlar paydo bo'ldi. Ular xavfsiz joyda bo'lgan operator qo'llarining harakatlarini taqlid qilish imkoniyatiga ega bo'lishdi. 1960 yilga kelib, radioaktivligi yuqori bo'lgan joylarda namunalarni tekshirish va yig'ish uchun manipulyator, televizor kamerasi va mikrofon bilan masofadan boshqariladigan g'ildirakli platformalarni ishlab chiqish amalga oshirildi. Sanoat kompyuterlarining raqamli boshqaruv mashinalarining keng qo'llanilishi dastgoh asboblari tizimlarini yuklash
va tushirish uchun ishlatiladigan programlanadigan manipulyatorlarni yaratishni rag'batlantirdi. 1954 yilda amerikalik muhandis D. Devol yuk ko'tarish va tushirish manipulyatorini almashtiriladigan perforatorlar yordamida boshqarish usulini patentladi, natijada 1956 yilda D.
Sun’iy intellect fanidan oraliq nazorat ishi 212-17 guruh 19 tartib raqam
HP
3 Engelberger bilan birgalikda dunyodagi birinchi sanoat kompaniyasi "Unimation" ni yaratdi (Inglizcha Unimation from Universal Automation) sanoat robototexnika ishlab chiqarish uchun. 1962 yilda Qo'shma Shtatlarda birinchi Versatran va Unimeit sanoat robotlari chiqarildi va ularning ba'zilari 100 ming soatlik ishchi hayoti ostonasini engib, hali ham ishlamoqda. Ushbu dastlabki tizimlarda elektronika va mexanikaning nisbati 75% dan 25% gacha bo'lgan bo'lsa, endi u teskari yo'naltirilgan. Shu bilan birga, elektronikaning yakuniy narxi barqaror ravishda pasayishda davom etmoqda. 1970- yillarda ixtisoslashtirilgan robotlarni boshqarish bloklarini dasturlashtiriladigan tekshirgichlar bilan almashtirgan arzon mikroprotsessorli boshqaruv tizimlarining paydo bo'lishi robotlar narxini taxminan uch baravar kamaytirishga yordam berdi. Bu ularning sanoat ishlab chiqarishining barcha tarmoqlarida ommaviy tarqalishiga turtki bo'ldi.
"sun'iy intellekt" tushunchasining o‘zi haqida. "Sun'iy" so‘zining ma'nosi ayon: u kelib chiqishiga ko‘ra tabiiy bo‘lmagan narsani, ya'ni, inson qo‘li bilan yaratilgan narsalarni nazarda tutadi. "Intellekt" so‘zini esa bundayin oson ta'riflashning imkoni yo‘q. Lug‘atlarda uning ma'nosi juda xilma-xil beriladi. «Intellekt» so’zi lotincha «intellectus» so’zidan kelib chiqqan bo’lib, u bilish (aniqlash), tushunish yoki
faxmlash (aql) ma’nosini beradi. «Intellekt» so’zini aniqlovchi , psixologlar tuzgan uchta
tushunchasini (Katta
sovet entsiklopediyasi va Vesterning amerika lug’atidan olingan) keltiraman. Bu tushunchalar «intellekt» tushunchasi mazmunini aniqlash uchun yordam beradi. Ilmiy atama holidagi "sun'iy intellekt" tushunchasi esa ilk bora 1956-yilda, Stenford universitetida o‘tkazilgan ilmiy anjumanda inglizcha "artificial intelligence" (AI) tarzida ilm-fanga taklif qilingan edi. Shundan buyon mazkur tushuncha ilmiy jamoatchilik orasida mustahkam o‘rnashib qoldi.
Sun’iy intellect fanidan oraliq nazorat ishi 212-17 guruh 19 tartib raqam
HP
4 2.Birinchi tartibli predikatlar. Ular bilan ishlash jarayoni qoidalari Биринчи тартибли предикатлар СИ тизимини ишлаб чиқишда, қоидалар тизимини ишлаб чиқиш учун керак бўладиган восита Мантиқий моделлар предикатларни ҳисоблаш тилидан фойдаланадилар Биринчи предикатга муносабатлар номи мос тушади. Далиллар терминига эса объеклар мос тушади Мисоллар келтирамиз Мантиқий Предикат номи - хисобланади (Smit, AT bo’yicha mutahassis) ∩ o’qiydi(Smit, adabiyot) Smit АТ бўйича мутахассис хисобланади ва адабиётни ўқийди 3. Ekspert tizimidagi qantashuvchilarga ta’rif bering(ekspert, instrumental vosita, ETning o’zi, Bilimlar muxandisi, BB, foydalanuvchi)Билимлар базаси
ЭТни қуришдаги энг мураккаб масалалардан бири билимлар базаси тизимини қуриш ва уни тўлдириш ҳисобланади. Бу икки босқич ўзаро бир бирига боғлиқ, иккинчи босқичдан биринчи босқичга ўтиш мумкин, шу билан бирга, экспертдан олинган билим бошлангич ББга мос тушмаслиги мумкин.
У фақат фактлар, тавсифланган муаммолар майдони, шунингдек, бу фактларни ўзаро алоқасидан иборат. Билимлар базаси марказида қоидалар жойлашади. Қоида берилган аниқ ҳолатда нима натижа келиб чиқишини аниқлайди ва икки қисмдан иборат бўлади: бажарилиши ёки бажарилмаслиги мумкин бўлган шарт ва агар шарт бажарилганда келиб чиқадиган ҳаракатдан иборат. Эксперт тизимида фойдаланилган барча қоидалар, қоидалар тизимни хосил қилади, ҳатто оддий тизимлар ҳам бир неча минг қоидадан ташкил топиши мумкин.
Sun’iy intellect fanidan oraliq nazorat ishi 212-17 guruh 19 tartib raqam
HP
5 Билимларнинг барча кўриниши предмет сохани ўзига хослигига боғлиқ ва шу ёки бошқа ҳолларда лойиҳачининг маҳорати (билимлар муҳандиси) адекватлик даражаси бир ёки бир неча семантик моделлар ёрдамида тасвирлаш мумкин. Энг кенг тарқалган моделларга мантиқий, маҳсулий, фреймли ва семантик тармоқлар киради. 4.
Qonun predmet va hodisalar o’rtasidagi obektiv, muxim, zaruriy, takrorlanuvchi, nisbatan o’zgarmas bog’lanishlardir. Hamma tabiy va ihjtimoiy hodisalar va boshqa hodisalar malum qonunlar asosida mavjud bo’ladi va o’zgaradi. Mantiqiy tafakur qonunlari, tafakur formalari kabi umuminsoniydir. Tafakkur qonunlari ob’ektiv voqealarni inson miyasida uzoq vaqt davomida aks etirishi natijasida vujudga kelgan xоlda shakillangan. Tafakkur qonunlari amal qilish to’g’iri, tushunarli, aniq, izchil, ziddiatsiz asoslangan fikir yuritish demakdir . Mantiq termeni bir biridam mustaqil uchta fanni formal mantiq, dialektik mantiq, matematik mantiqni ifoda qiladi. Dialektik mantiq tafakkurning vujudga kelishi va taraqiy etishining eng ummumiy qonunlari va ular asosida yaratiladigan metadologik prinsiplarni o’rganadi. Formal mantiq tafakkurning aniq mazmunidan chetlanib etiborini uning tuzilishini tekshirishga qaratadi.Shu jumladan tafakkur formalari o’rtasidagi bog’lanishlarni ham ularning tuzilishi nuqtai nazaridan o’rganadi. Matematik (simvolik) mantiq XIX asirning ikkinchi yarimida vujudga kelgan bo’lib matematika fanining muxim yo’nalishlaridan birini tashkil qladi.
Sun’iy intellect fanidan oraliq nazorat ishi 212-17 guruh 19 tartib raqam
HP
6 Matematik mantiqga matematik metodlardan foydalanuvchi mantiq deb tarif berish mumkin. Mantiq qonunlari Qonun predmet va hodisalar o’rtasidagi obektiv, muxim, zaruriy, takrorlanuvchi, nisbatan o’zgarmas bog’lanishlardir. Hamma tabiy va ihjtimoiy hodisalar va boshqa hodisalar malum qonunlar asosida mavjud bo’ladi va o’zgaradi. Mantiqiy tafakur qonunlari, tafakur formalari kabi umuminsoniydir. Tafakkur qonunlari ob’ektiv voqealarni inson miyasida uzoq vaqt davomida aks etirishi natijasida vujudga kelgan xоlda shakillangan. Tafakkur qonunlari amal qilish to’g’iri, tushunarli, aniq, izchil, ziddiatsiz asoslangan fikir yuritish demakdir .
Download 0.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling