Talabalar uchun amaliy mashg’ulot – 10 Fan

---

TALABALAR UCHUN AMALIY
MASHG’ULOT 
– 10 
 Fan : 
 
Organik sintez 
Mavzu : Barbitur kislotasi sintezi 
Ishning maqsadi :
Barbitur 
 kislotasi
 sintezini o’zlashtirish
 
Kerakli uskunalar 
va reaktivlar:
Malon efiri , natriy etilat , etanol , mochevina 
Shtativlar, hammomi, tubi yumoliq kolba , probirkalar, 
o’tkazgich naylari, elektr isitkich
JORIY NAZORAT SAVOLLARI : 
 
1) Malon efirining hossalari 
2) Mochevinaning hossalari 
3) Barbitur kislotasining fizik hossalari 
4) Barbitur kislotasining kimyoviy hossalari 
5) Barbitur kislotasi organic sintezda 
6) Barbitur kislotasining ahamiyati 
7) 
Barbitur kislotasi - trankvilizator
 
8) Barbitur kislotasi – uyqu chaqiruvchi vosita 
 
Barbiturik kislota C4H4N2O3 (malon kislotasi ureid) - 2,4,6-
trihidroksipirimidin (2,4,6-pirimidintrion, N, N-malonilüre). Rangsiz 
kristallar, mp 245 ° C, parchalanishi bilan, issiq suvda eriydi. Sovuq 
suv va etanolda, issiq suvda, efirda yomon eriydi. Alkil yoki aril o'rnini 

---

bosuvchi moddalarni o'z ichiga olgan barbiturik kislotaning hosilalari, 
shuningdek ularning tuzlari barbituratlar deb ataladi. 

Formula: CH2 (CONH) 2CO 
Fizik hossalari
Molekulyar og'irlik: 128.1 
• Erish harorati (° C da): 248 
• Parchalanish harorati (° C da): 248 
Eriydiganlik (g / 100 g erituvchi yoki xarakteristikada): 
• Suv: ozgina eriydi (20 ° C) 
• Dietil efir: eriydi 
• Etanol: ozgina eriydi 
Sintez va xususiyatlari 
• Barbitur kislota birinchi marta Adolf Bayer tomonidan 1864 yilda 
karbamidni malon kislotasi bilan kondensatsiyalash yo'li bilan sintez 
qilingan. Bayer sintezining zamonaviy modifikatsiyasi - bu natriy etilat 
ishtirokida malon kislotasi dietil efiridan foydalanish. 
• Xuddi shu usul C bilan almashtirilgan malon kislotasi efirlaridan 5-o'rnini 
bosuvchi barbituratlarni sintez qilishda ham qo'llaniladi. 
• Barbitur kislota fuming nitrat kislota bilan nitratlanib, 5-nitrobarbiturik 
(diliturik) kislota hosil bo'ladi, nitratlovchi aralashma bilan nitratsiya 5,5-
dinitrobarbiturik kislota hosil bo'lishiga olib keladi, uni yana dinitrometanga 
gidroliz qilish mumkin. 
• Barbitur kislotaning alkillanishi asosan azot atomlarida uchraydi (masalan, 
dimetil sulfat bilan o'zaro ta'sirlashganda 1,3-dimetilbarbiturik kislota hosil 
bo'ladi), ammo sterik to'siqlar bo'lsa, N-alkilatsiya bilan bir qatorda O-
alkillanish ham bo'ladi, barbiturik kislota bilan hosil bo'lgan diazometan 
bundan mustasno. 6-metoksi-1-metilurasil.• Fosfor oksikloridning barbitur 
kislotasiga ta'siri ostida xlor 2,4,6-trikloropirimidin hosil bo'lishi bilan 

---

islorod o'rnini bosadi.
 
 

Barbitur kislota Koenig bo'yicha sianidlarni fotokolorimetrik 
aniqlashda tarkibiy qismlardan biri sifatida ishlatiladi. 
Riboflavin, pirimidin, vialurik va siydik kislotalarining sintezida.
 

 
TALABALARNING MUSTAQIL ISHLARI. 
 
 

 Malon efirni karbamid bilan natriy etilat ishtirokida mutloq etanol 
tarkibida kondensatsiyalash orqali barbiturik kislota ishlab chiqarishning 
ma'lum usuli 
Reaktorda natriy mutloq etil spirtida eritiladi va ketma-ket malon 
kislotasining dietil efiri va ilgari tayyorlangan karbamidning etanoldagi 
issiq eritmasi qo'shiladi. Ushbu reaktsiya atmosfera bosimi va 110 ° S 
haroratda 7 soat davomida sodir bo'ladi. Barbiturik kislota chiqishi 72.0-
78.0 wt. %.