Tarixiy taraqqiyot konsepsiyasi
Download 1.1 Mb. Pdf ko'rish
|
108-113 (4)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 14-son_1-to’plam_May-2023 108 TARIXIY TARAQQIYOT KONSEPSIYASI
- Annotatsiya
- Kalit so’zlar
|
T A D Q I Q O T L A R jahon ilmiy – metodik jurnali http://tadqiqotlar.uz/ 14-son_1-to’plam_May-2023 108 TARIXIY TARAQQIYOT KONSEPSIYASI NavDPI Ijtimoiy-gumanitar fanlarni o’qitish metodikasi (tarix) mutaxassisligi 2-kurs talabasi O. N Saidov os7292395@gmail.com Tel: +998997552511 Ilmiy rahbar Tarix kafedrasi prof.v.b. ffn R. Rajabov Annotatsiya Maqolada tarixiy taraqqiyot tushunchasi va uning konsepsiyasi to’g’risida fikr yuritiladi. Tarixiy taraqqiyot to’g’risidagi qarashlar, konsepsiyalar tahlil qilinadi. Taraqqiyot konsepsiyasini falsafiy – tarixiy tavsiflagan taniqli olimlarning fikrlari bayon qilinadi. Kalit so’zlar: Taraqqiyot, "Farovonlik jamiyati", "Postindustrial", "Gipotetik", Tarixiy fikrlash, Kazarma sotsializmi, Yevrokommunizm XX asrning 70 – 80-yillarida sotsialistik sivilizatsiya tushkinlik fazasiga kirdi. Tarix nazariyasida ham yuz berayotgan siyosiy ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar o'z ta'sirini o'tkazdi. Kommunistik mafkuraga asoslangan jamiyardagi negativ jarayonlar tarixiy sotsiologik tadqiqotlarda turli konsepsiyalarni yuzaga keltirdi. Jumladan, markscha tarixiy taraqqiyot konsepsiyasi bo'lgan intimoiy- iqtisodiy formatsiyalar nazariyasini keskin tanqidi boshlandi. G’arbiy Yevropada va Amerikada industrial jamiyatda yuz berayotgan chuqur iqtisodiy-ijtimoiy jarayonlar marks bashorat qilgan kapitalistik jamiyatni halokati tushunchasi jamiyatshunos olimlar tomonidan inkor qilindi. Amerikalik sotsiolog Uilyam Rostou, fransuz olimi Raymon Aron "Yalpi farovonlik jamiyati", "Postindustrial jamiyat" konsepsiyalarini ilgari surdilar. Ushbu konsepsiyalarda kapitalistik va sotsialistik jamiyatlarni oxir-oqibatda qo'shilib ketishi bashorat qilindi. Markscha mafkuraning muxlislari bo'lgan Fransiya, Ispaniya va Buyuk Britaniya kommunistik partiyalari esa SSSR va Xitoyda qurilgan "kazarma sotsializmi " ga salbiy munosabat bildirdilar va bunga qarshi "yevrokommunizm" g'oyasini ilgari surdilar. Oqibatda, marksizm mafkurasiga asoslangan sotsializm dunyosida mavjud siyosiy tizimga qarshi kuchli ijtimoiy norozilik yuzaga keldi. XX asrning 90-yillari boshlarida sotsializm tuzum va tizim halokatga uchradi. Tarixiy progress nazariyasini ishlab chiqib, tarixiy jarayonning yaxlitligi g'oyasi hamda geografik va ijtimoiy muhitning insonga ta’sirini aniqladilar. Gegelning tarix konsepsiyasi tarix falsafasiga qo'shilgan alohida hissa bo'ldi. «Tarix falsafasi» mavqeyini faylasuflaming merosiy dahosi sifatida Oksford universiteti professori shunday asoslaydi. U «tarixni uning ichki» savollari va «tarix Download 1.1 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|