Тармоқ қурилмалари (Маршрутизатор-роутер, концентратор-хаб)

---

TARMOQ QURILMALARI VA 
ULARNING TURLARI 

---

Tarmoq qurilmalari- kompyuter tarmog'ining 
ishlashi 
uchun 
zarur 
bo'lgan 
qurilmalar,
masalan
: 
marshrutizator, 
kommutator, 
kontsentrator va boshqalar. 
Tarmoq qurilmalarini 
faol 
va 
passiv 
ko’rinishga 
ajratish mumkin. 

---

Faol
tarmoq qurilmalari-
bu ba'zi "
aqlli
" 
xususiyatlarga ega bo'lgan uskunalar. Ya'ni, 
marshrutizator, kommutator va boshqalar.

---

Passiv 
tarmoq 
qurilmalari 
- 
"
intellektual
" 
xususiyatlarga ega bo'lmagan uskunalar. Masalan - kabel 
tizimi: simi (koaksial va vita jutfligi (
UTP/STP
)), vilka/soket 
(
RG58, RJ45, RJ11, GG45
), kontsentrator va boshqalar. 
Shuningdek, passiv uskunalarga montaj shkaflari va 
telekommunikatsiya shkaflari kiradi. 

---

Tarmoqning 
asosiy
tarkibiy qismlariga 
ish 
stantsiyalari
, 
serverlar
, uzatish muhiti (
kabellar
) va 
tarmoq uskunalari
. 

---

Ish stantsiyalari
-tarmoq foydalanuvchilari amaliy 
vazifalarni bajaradigan tarmoq kompyuterlari. 
Tarmoq 
serverlari
-tarmoqning 
umumiy 
resurslarini taqsimlashni boshqarish funktsiyalarini 
bajaradigan apparat va dasturiy tizimlar. 

---

Xab (
Сетевой концентратор---Hub — центр) – bu bir kirish va 
bir qancha chiqishga ega bo’lgan tarmoq qurilmasidir. Signal uzatish 
tezligi 10/100/1000 Mbit/s bo’ladi. Agar tarmoqni OSI modeli bo’yicha 
yetti pag’onaga bo’ladigan bo’lsak, xab birinchi pag’onaga to’g’ri 
keladi. 
Xabni ishlash prinstipini ko’rib chiqamiz. Xab 1 portga kelgan 
signalni nusxasini bir vaqtning o’zida barcha portlarga junatadi. Shu 
vaqtda xabga ulangan tarmoqning boshqa aktiv qurilmasidan ma’lumot 
junatildi.

---

Bunda shu portda signallarni yo’qotilishi sodir bo’ladi. Chunki xab 
yarimdupleks rejimda ishlaydi. Bir portdan ham uzatib, ham qabul qilib 
olish imkoniyatiga ega emas. Xab shu bilan birga xavfsizlik talablariga 
ham to’liq javob bermaydi. U nusxalab yuborgan signal tarmoqdagi barcha 
kompyuter tarmoq adapteriga yetib kelishi mumkin. Bu esa ma’lumotga 
ruxsat etilmagan xolatda egalik qilishga olib keladi. Signalni nusxasini olib 
yuborish xab ish faoliyatini sekinlashtiradi. Yuklanish ko’payib ketadi. 
Natijada ma’lumotlar yo’qolishiga olib keladi. Tarmoqda kompyuterlar 
soni oshib borgani sari xabning FIK kamayib boradi. 

---

Konsentratorlar tarmoqning OSI modelidagi fizik muhitida ishlaydi, bitta portdan kelgan signalni barcha 
aktiv portlarga uzatadi. Agar bir vaqtda ikki yoki undan ortiq portlardan kirish bo`lsa, kolliziya hosil bo`lib 
ma`lumot kadrlari buziladi. Konsentratorlar doimo yarim dupleks rejimida ishlaydi. 
Yuqorida aytib o`tilgan kolliziyani yo`qotish uchun asosan ko`p sonli konsentratorlarni birlashtirish orqali 
bu muammoni hal etish mumkin. 
Konsentratorlarning tavsifi: 

Portlar miqdori 
– tarmoqqa bog`lanish uchun odatda 4, 5, 6, 8, 16 portli xablar (odatda oxirgi 
ikkitasi) ishlab chiqariladiva foydalaniladi va bir necha konsentratorlardan foydalanilganda kaskad 
usulidan foydalaniladi; 
