Tash PMI No’kis filali stomotologiya fakulteti talabasi Uzaqbergenov Salamatinin’ gistologiya paninen O’zbetinshe jumisi - Plazmolemma (sitolemma) kletkani sirtqi ta’repten orap turadi. Plazmolemmanin’ tiykarg’I waziypalari:
- 1. Shegaralawshi.
- 2. To‘siq-retseptor.
- 3. Transport.
- 4. Qorg’aw.
- 5. Ha’reket.
Plazmolemma Plazmolemmanin’ tiykarin glikoproteid kompleksi quraydi ha’m onin’ qalinlig’i 10 nm atirapinda bo‘ladi. Plazmolemmada u’sh qabat bolip: 1. tashqi-glikokaliks 2. orta qabat. 3. ishki-donali qabat. Sitolemma quraminda 60 % belok, 35-40 % may, 5 % uglevod boladi. Plazmolemma - Transport waziypasi kletka orinlaytug’in tiykarg’i waziypalardan esaplanadi. Transport passiv va aktiv halatda boladi. Passiv halatda energiya sarplanbaydi. Maselen: Diffuziya, K-Na nasos joli menen zatlardin’ kletkag’a kiriwi.
- Zatlardin’ retseptor arqali transporti
- A-endotsitoz
- B-ekzotsitoz
Plazmolemma - Kletka plazmolemmasi apikal, qaptal ha’m bazal ju’zelerge iye bo‘liwi mu’mkin. Apikal ju’zede mayda sorg‘ish, (mikrovorsinkalar), kipriksheler boladi. Plazmolemma qaptal ju’zesinde kletkalar ara birigiwler ushraydi. Birigiwler 6 tu’rli boladi:
Plazmolemma - 1. Apiwayi birigiw – bunda jaqin turg’an kletka plazmolemmalari arasi 15-20 nm boladi.
- 2. Tig’iz birigiw – olar eki tu’rli- berkitib turuwshi va adgeziv boladi. Berkitib turuwshi -makromolekula va ionlarni o’tkizbeydi. Adgeziv birigiwge sitoskelet fibrillari kelip birigedi.
Plazmolemma - 4. Neksus – tirqishli birigiw plazmolemmalar orasi 2-3 nm boladi. Bu birigiwden ionlar, mikromolekulalar o‘tedi.
Plazmolemma - 5. Interdigitatsiya – plazmolemmalardin’ bir-birine barmaq siyaqli o‘simteler payda etip birigiwi.
- 6. Sinapslar – (neyronlar ara birigiw). Kletka bazal ta’repten bazal membrana va yarim desmosomalar arqali birigedi. Bazal membranani kletkalardin’ o‘zi payda etedi.
Plazmolemma
Do'stlaringiz bilan baham: |
