Tema: “Medeya,, tragediyasi hám “Argonavtlar,, qıssası

Tema: “Medeya,, tragediyasi hám “Argonavtlar,, qıssası.
Joba :

1. 
   “Medeya,, tragediyasi haqqında.
   
2. 
   “Argonavtlar,, qıssası haqqında.
   

Epiktiñ ǵázepi hám óshinnen ibarat tragediya Grek shayırı Euripidesin "Medea" tragediyasınıń sızıǵı, onıń antihero, Medea sıyaqlı, qaranǵi hám patas bolıp tabıladı. Ol birinshi bolıp 431-jılda Dionisyen festivali sheńberinde bolıp ótken, ol Sophocles hám Euforion jazıwlarına qarsı úshinshi (sońǵı ) bayraqtı qolǵa kirgizgen. Ashılıw saqnasında, apa -qarındas bizge Medea hám Jeysonnıń Korinfdegi er hám hayal retinde bir neshe waqıt birge jasaǵanlıǵın, biraq olardıń mashqalası menen baylanıslılıǵın aytadı. Jeyson hám Medea Colchisde ushırastılar. Bul jerde pashsha Pelias Midiya pashshasi Aetesdiń sırlı altın junin qolǵa kirgiziw ushın onı jónetdi. Medea shıraylı jas qaharmandı kórdi hám oǵan aslam boldı, sol sebepli atasınıń qımbat bahalı ob'ektke ıyelew qálewine qaramay, Jeysonnıń qashıp qutılıwına járdem berdi. Bul juplıq birinshi Medea kolxisidan qashıp ketken hám keyin Medea Pyotrdıń óliminde Iolkosda ólimine sebep bolǵanınan keyin, ol aymaqtan qashıp, Korinfga jetip keldi. Medea Out; Glauce kiredi Oyındıń ashılıw dástúrinde Medea hám Jeyson birgelikte eki perzenttiń ata-anaları menen birgelikte turmıs keshirimedi, biraq olardıń ishki jobası tawsıladı. Jeyson hám qayın atası Creon, Medea-ga, ol jáne onıń perzentleri, Jeysonnıń Kreon qızı Glauce menen tınısh turıwı ushın mámleketti ketiwleri kerekligin aytadı. Medea óziniń táǵdiri ushın ayblanģan hám eger ol kúnshillikli, ayriqsha hayal bolǵanında, ol Korinfda qalǵan bolıwı múmkinligin aytqan. Medea soraydi hám bir kúnlik razılıǵın aladı, bıraq King Creon qorqınıshlı hám haqılı túrde sonday. Bir kúnlik waqıt dawamında Medea Jeysonģa qarsı turdi. Ol Mennen júz awdarma jasawdı ayblaydi. Medea Yasonģa ózi ushın jábirleniwshi etken zattı jáne onıń ushın jamanlıq etkenin eskertip turadı. Onıń sózlerine kóre, ol Kolxisdan kelgen hám sol sebepli Grekistanda sırt el puqarası hám grek ómir joldası bolmasa, ol basqa jayǵa sálem bermeydi. Jeyson Medea-ga óziniń jetkilikli dárejede bergenin aytadı, bıraq ol dosların aǵayınlarına usınıs qılıwdı máslahát beredi (jáne onıń kóbisi Argonautstiń jıynalısında gúwa bolǵan ). Jeysonnıń dosları hám Medea shańaraǵı Jeysonnıń dosları uwayımǵa túspewligi kerek, sebebi Afinadan bolǵan Aegeus kelip, Medea oǵan járdem beriwi múmkinligine razı. Keleshekte isenim menen Medea basqa zatlarǵa qaytadı. Medea mákkar. Jeyson bunı biladi, tap Creon hám Glauce sıyaqlı, bıraq Medea tuyiledi. Ol Glaucega kiyim hám tájģa toy sıylıǵın usınıs etedi hám Glauce olardı qabıl etedi. Uwlı zatlanǵan kiyim teması Herkuldiń ólimi haqqında bilgenler ushın tanıs bolıwı kerek. Glauce kiyimdi kiyip alǵanında onıń denesin jaģadi. Herkuldan ayrıqsha bolıp esaplanıw, ol tezlik penen òledi. Creon da óz qızına járdem beriwge háreket qılıp atır. Eger házirgi kunge shekem Medea niyetleri hám reakciyaları hesh bolmaǵanda túsinikli kórinetuǵın bolsa, ol jaǵdayda Medea túsiniksiz etedi. Ol eki balasın óltiredi. Onıń óshi Jeysonnıń qáweterine gúwa bolǵanda, ol quyash qudayı Helios (Hyperion)a Eramızdan aldınǵı V ásirdiń dáslepki jıllarında baslanǵan qızǵın ishtimoiy hám siyasiy waqıyalar - Grek eliniń eski baslanıwiy tuzimidan az-azdan klasıy mámleketke aylanıp barıwı, mámlekette demokratiyalıq hárekettiń barǵan sayın bekkemleniwi, Iran - Grek urısları jıllarında kutá milliy birshilik hám dushpan ústine utıw qızıǵıwshılıǵı, aqır-aqıbetde, urıstan sonģı social hám materiallıq kóteriliw - óz ańlatpasın hámmeden kóre kóbirek Esxil ijadinda tabadı. Barlıq Grek jazıwshılar sıyaqlı, Esxildiń turmısına tiyisli maǵlıwmatlar da tariyxda júdá az saqlanıp qalǵan. Sonlıqtan, ullı drammaturgtiń turmısı haqqında tolıqlaw oy-pikir júrgiziwdiń múmkinshiligi yuq. Shayır shama menenn 525 - 524 - jıllarda Elivsin shaxrida aszoda aristokrat shańaraǵında tuwıladı, óspirimlik shaqlarında iri - iri social hám siyasiy hádiyselerdiń gúwası boladı, 15 jasqa yetar - yetmas afinaliklarni kúshli gúresler nátiyjesinde tiranlıq mámlekettiń awdarılıwı, sonnan keyin demokratlar menen aristokratlar ortasında baslanǵan keskin sawashlar hám aqır-aqıbetde, demokratiyalıq shólkemniń bayram qazanģanin shayır óz kózi menen kóredi. Esxil Iraniylarga qarsı alıp barılǵan ullı muxorabadan da shette qalmaydı : Marafon hám Plateya qalalarındaǵı, Salamin atawı daǵı oba sawashlarda aktiv qatnas. Esxil ijadınıń dáslepki jemisi “Ótinishgóyler” tragediyasi bolıp tabıladı. Miynettiń waqıyası patshax Danainiń eluw qızı haqqındaǵı “Danaidalar” ańızınan alınǵan. Danaidalardıń eluw tuwısqan aǵalarınıń balalarıları, patshax Egipttiń ulari olardı zorlıq menen hayallıqqa olmoqchi boladılar. Shaxzadalardıń ádepsizliginen jerkenishlengen Danaidalar ákeleri Danay menen birge panox axtarib Grekistannįñ Argos qalasına, patshah Pelasg jurtına keliwedi. Pelasg dártlilerge járdem kórsetiwge tayınu, biraq puqaradan másláhátsiz jumıs tutıwǵa ándiyshe etip, olardıń soranıwın Argos xalqına silteme etedi. Xalıq danaidalardıñ soranıwın ıqlas penen qabıl etedi. Sol tiykarda Egipt balaları da Argosqa jetip kelip qızlarǵa elshi jiberediler. Patshah Pelasg dinaidalarni qorǵawǵa tayın ekenligin aytqannan soń elshi qala ústine ásker tartıp keliwin shárt etip, daģ - daģa menen arqasına qaytadı. Biraq qáwip - xater jónge salıw etilgeni menen eterdiń kewilden dilgirlik kóterilmeydi. Miynettiń aqırında kánizekler xori Afroditanıń ullı qudıreti madhini etip “qızlar ózleriniń órlikleri menen hayal qudaydı renjitip qoymasmeken”, degen oy-pikirdi bildiriw etedi. “Ótinishgóyler” tragediyasi negizi úsh bólekten ibarat bolıp onıń keyingi bólimleri bizge shekem jetip kelmegen. Biraq kótkenshek qızlar haqqındaǵı ańızdı intihosi málim: jigitler zor Menen aqır-aqıbetde danaidalarni hayallıqqa alıwǵa muyassar boladılar, biraq óshpenli qızlar nikox keshesi ósh alıp, kúyewlerdi óltirediler. Tek Gipermestra degen bir danaidagina bunday salmaqli jınayatqa erlik qilolmay, erini omon qaldıradi. Aqır-aqıbetde, mifdiń nátiyje bóleginde sózinen qaytıp, apa -qarındaslarına qıyanat etken Gipermestra ústinen sud haqqında gápiriladi; Gipermestrani óz qorǵanıwına alǵan Afrodita muhabbat, neke haqqında hushlı sóz aytıp gúnakárni aqlaydı. Ilimpazlar, Trilogiyanıń bizge shekem jetip kelmegen bólimleriniń mazmunı sol miflardiń mazmunınan ibarat bolsa kerek, dep shama etediler. “Iraniylar” tragediyasi bizge shekem jetip kelgen sol janrdagi Grek ádebiyatınıń barlıq estelikleri arasında dáwir temasında jazılǵan jalǵız -yu birden-bir shıǵarma bolıp tabıladı. Jaqınında bolıp ótken hám shayırdıń ózi tikkeley qatnasqan Iran - Grek urısı tragediyanıñ tiykarǵı temayi. waqıya Iran shoxi sarayında keshedi. Taxttıń shın berilgen ǵarrılarınan ibarat qor toparsı mámlekettiń ullılıǵı, patshax Kserks basshılıǵında Grek urısına ketken san - sansız Iran áskerleriniń qudıreti haqqında kuylaydi. Ǵarrılardıń sózinde usınıń menen birge uzaq hám notanish yurtga sapar etken áskerleriniń táǵdirinen uwayımlanıw sadjolari da esitiledi bunıń ústine patshanıń anası Atossanįń qáwipli túsleri qosılıp, uwayımdı taǵı da kúshaytadı. Qor Malikaga shaqırıq etip ólgen kúyewi patshax Doroniń arwaxin shaqırıwdı hám odan jardem tilewdi soraydi. Xudi sol payıt áskerbasshidan bir shabarman keledi-de, Salamin qalasında bolıp ótken qáweterli sawashlar nátiyjesinde Iran flotınıń tar - mor etilgenin, san - sansız áskerleriniń qırılǵanın xabar etedi. “Iraniylar” tragediyasi - Iran - Grek urısına atab jazılǵan, biraq bizge shekem tolıq halda jetip kelmegen trilogiyaniń ekinshi bólegi bolıp tabıladı. Qolımızdaǵı tragediya mazmun tárepinen birotala yaxlid hám ǵárezsiz dóretpe bolsa kerek. Drammatik kurilish bapta “Iraniylar” da aldınǵı tragediya sıyaqlı lirika menen dramma ortasında turatuǵın bir shıǵarmaǵa uqsaydı, sebebi bul da tiykarınan lirik sesler uyǵınlıǵı daǵı qor qosıqlarınan quram tapqandur. “Fivaniń jeti dushpani” tragediyasi Edip haqqındaǵı mifdan alınıp jazılǵan trilogiyaniń úshinshi bólegi bolıp, aldınǵı ekinshi bólegi -“Lay”, “Edip” tragediyalari bizge shekem jetip kelmegen Fiva qalası ańızlarında gúrriń etiliwishe, patshah Lay, qahinlardiń káramatınan qorqıp, óziniń endiģana tuwılǵan balası Edipni xızmetshine tapsıradı jáne onı óltirip òlisin jırtqısh haywanlarǵa taslawdı buyıredi. Biraq xızmetshi bópege ashinip, onı jasırınsha basqa jurt patshahiga eltib beredi. Trilogiyaniń birinshi bólegi - “Lay” tregediyasiniń mazmunı manna sol waqıyadan ibaratdur. Evripid Gretsiyada qul iyelewshilik demokratiyası dáwirdiń krizisqa júz tutqan dáwirinde dóretiwshilik etdi. yevripidtiń ózi jasaǵan dáwirindegi tuzimga tendentsiuz dáwirdiń shayırı bolıp teńildi. Ol áyyemgi dúnyanıń ayırım sistemalarına sın kózqarastan munasábette boldı. Evripid tragediyalariniń tiykarǵı qásiyetleri mifalogik syujettiń azayıwı psixologiyalıq qásiyetleriniń tereńlashuvi insan ishki dúnyasına baslap nátiyjesinde ǵalabalıq atqarıwlardıń azayıwı Menen xarakterlenedi. Evripid tragediyalari óziniń ápiwayılıǵı hám tuwriligi menen xalıqtıń diliga jaqınlıǵı menen ajralıp turadı. Ol ózinden aldınǵı ataqlı tragediyanavislerdiń dástúrlerinen dawam ettirdi. Evripid, ráwiyatlardıń ańız etiwine kóre, eramızdan aldınǵı 480-jılda, tap Grekler Iran ústinen utqan kúni Afina qasındaǵı Salamin atawında orta hal oitlada dúnyaǵa keledi, jaqsıǵana bilim aladı. Sol dáwirdiń ataqlı filosofları Sokrat, Anaksagor, Arxelay, sofistlardan Protagor hám de Prodik Evripedtiń jaqın dosları bolǵanlar. Zamanlaslarınıń búydewlerine qaraǵanda shayır, óz dáwirindegi kúndelik social siyasiy háreketlerge eritpesten, ılım, pán, kórkem óner, ádebiyat hám filosofiya menen shuǵıllanıp tınıshǵana ómir keshirimdi avzal kórgen. Biraq shayırdıń bólekleniwdi unatatuǵın tábiyaatı dáwiriniń aldıńǵı ideyaları Menen arbar qádem taslawına, dóretpelerinde sol ideyalardı jaqtı sáwlelendiriwine hám demokratiyanıń bekkemlew yulida qálem menen jigerli túrde gúresuviga ırkinish bergen emes. Evripedtiń tragediyalaridagi progressiv pikirlerine drammaturgiyalariga kirgizgen jańalıqlarına Afina jámiyetiniń konservativ gruppaları Tıs, tırnaqları menen qarsılıq kórsetdiler. v ásir aqırındaǵı komediyanafislar shayırǵa ásirese kóbirek minnet gáp hám malomatlar jawdiradilar, bexayolik menen onı masqara etediler. Mısalı Aristofan, Evripedtiń ákesi usaqlap satıw boqqol, anası maydashı, hayalı buzıq bolǵan, dep shayırǵa dashnom bergen. Itimal, anna sol salmaqli sharayatlarda Afinada jasawdıń artıq ılajı qalmaǵanligidandirki, Evripid ólmesden ilgeri Makedoiniyaga kóship ketedi hám 406 jılda bulmanda dúnyada dúnyadan ótedi. Keyingi waqıtlarda Evripidtiń awdarmaiy holini jazǵan birpara gey birewler, marxumni górinde da tınısh qoymasdan onıń ólimi haqqında tiriligidagidan da battar boxdanlar tarqatadılar, shk taypa uydurmachilardan birdeyleriniń aytiwina qaraǵanda shayırdı guyo ıytlar talap óltirgen, ekinshileriniń tábirine qaraǵanda, Evripid óz dóretpelerinde hayal jinsini jamanlap kórsetkeni ushın óshpenliler odan ıntıqom alıp tasboranda bólek bólek etip taslawǵan emiw. Óz dóretiwshilik iskerligi dawamında Evripid asa ataqlı bolǵan Esxel, Sofokl da onıń mabası dárejesine iye bolalmaydi. Ol jámi 92 tragediya jazǵan usılardan bizgeshe 17 tasi jetip kelgen. “Alkestida”, “Mediya”, “Geraklidlar”, “Ipollidlar”, “Gekuba”, “Gerakl”, “Ótinishguylar”, “Troyalik hayallar”, “Elektra”, “Ion”, “Ifigeniya Tavridada”, “Yelena”, “Andromaxa”, “Finikiyali qızlar”, “Orest”, “vakx qızlar” hám basqa dóretpelerdi jarattı. Evripidtiń - “Medeya” tragediyasi Grek saqnasında jańalıq boldı desek jańalishmagan bólemiz.
Shayır bul shıǵarmanı “Argonavtlar” ańızınan alǵan. Dóretpe qaharmanları “Argo” atlı kemaga túsip uzaq Kolxida eliga ketediler. Salmaqli qıyınshılıqlar hám san - sansız qáwip - xaterlerden keyin olar aqır-aqıbetde adreske jetip kelediler. Bul jerde patshah Ettiń qızı, quyash mabudi Geliosdiń aqlıǵı sıyqırshı Mediya Argonavtlar sárdarı Yazonni jaxsı kórip qaladı. Malikaniń járdemi menen Yazon bir qansha tilsimlerdi ashıp, qıyınshılıqlıotlarni jeńip, neshe bara ólimlerden qalıp, altın yapoqni qolǵa kiritedi. Medeyaniń Yazonģa bolǵan muhabbatı sebepli pútkil barliģinan áke - anası hám aǵayın urıwlarınan waz keshedi. Ol óziniń akesin óltiredi, Grekistonģa kelgennen keyin erini taxtga ótkeriw maqsetinde mámleket patshahi Yazonniń ámekisi Peleyni da reyimsizdi. Medeya qorlanģan muhabbat hám qızǵanshaqlıq fojeasi bolıp tabıladı. Bul shıǵarmada Medeyaniñ ǵam hám ruwxıy azapları jerkenish hám ǵázeplerinde kórinedi. Ol asa qábiletli shaxs retinde gewdelenedi. Ol sabod hám shıdamlılıq menen óziniń baxıt saodatı ushın gúresedi. Evripid dóretpe qaharmanıń hádiyselerin gúrriń eter eken naxaq kewilge tiyilgen kewildiń kóterilisi formasında suwret etedi. Medeyaniń kewilinde birinshi náwbette ana unin júreginde óz perzentine salıstırǵanda mudami miyir jılawlanıp turadı. Aristofan komediya janrida ataqlı bolǵan ekenin aytıw kerek komediyanavislar túrli háreketler menen tamashagóyni kuldirib turmısda kem sonda da ushırasıp turatuǵın keri hádiyselerdi yuqotish ushın gúres júrgizedi. Aristofanniń jeke ómiri haqqında biz derlik hesh nárse bildirmaymiz, birpara dereklerdiń aytiwine qaraǵanda shayır, shama menen, eramızdan aldınǵı 445-jılda Attika wálayatı qasındaǵı Egina atawında tuwılǵan hám Afina mámleketiniń puqarası bolǵan. Aristofan óziniń kórkem ádebiyatqa baylanıslı iskerligin júdá erte baslaydı hám 20 jasqa tamtım komidiyanavislar jarısında qatnasıp ekinshi orındı iyeleydi. Qırıq yilcha dawam etken kórkem ádebiyatqa baylanıslı iskerligi dáwirinde shayır hámmesi bolıp shama menen 40 tan artıq dóretpe jazǵan. Usı dóretpelerden bizge shekem tolıq túrde 11 komediya jetip kelgen. Ilimpazlardıń shamaına kóre, shayır 385-jılda dúnyadan ótedi. Aristofanniń bizge shekem jetip kelgen bzga shekem jetip kelgen dáslepki dóretpelerinen biri “Axarnliklar” komediyasi bolıp tabıladı. Endigina ádebiyatqa qádem qoyǵan jigirma jaslıq shayır sol dóretpeleridayoq dáwiriniń eń aktual máselelerinen biri bolǵan urıs hám tınıshlıq haqqında tartıs etedi. Peloponnes urısınıń baslanǵanniga altı jıl bolǵan, sol jıllar dawamında Afinaliklarniń kórgen jetken zıyanlarınıń esabı joq. San sansız adamlar ólgen Attika wálayatınıń egislikleri baǵlar payxon etilgen mámlekette awqat tańsıqlıǵı tırıspa kesellikleri baslanǵan. “Tınıshlıq” komediyasi Peloponnes urısınıń onınshı jılında (1421) jazılǵan bolıp tabıladı. Onıń syujeti onsha quramalı emes: Trigey degen Attikalik ápiwayı bir dıyxan urıstı jónge salıw niyetinde bir qiy qońiz baǵadı úlken bolgannan soń onı minip, Alımp tawina, mábudler aldina arzģa ketedi biraq bul jerde Germesden ózge qandayda bir mábud yamasa hayal qudaydı taba almaydı. Germesdiń aytiwina qaraǵanda, hámme mábudler adamlardıń úzliksiz urıslarınan ashuwlanip aspanǵa uship ketken eken, Alımp tawinda bolsa jalǵız húkimran bolıp tek ǵana urıs mabudi Polemos qalıpdı, ol tınıshlıq hayal qudayı Irinani ungirge qamab, úńgir awızın oǵada úlken tastıń úlken bir bólegi tas menen jasırıp tastapdı. Trigey shaqırıp olardıń járdeminde tınıshlıq hayal qudayın tutqunlikdan qutqarıwǵa muyassar boladı, jer júzinde baxıtlı hám shodiyona ornatıladı. Aristofan ijadina tiyisli ásirlerden biri “Lisistrata” komediyasi bolıp tabıladı. Bul komediyada Peloponnes sawashtıń 20 -jılı Grek topıraǵında jasawshı xalıqtıń xalokat yoqasiga kelip qalǵan dáwirinde jaratıladı. Hayallardıń hámmesi Lisistrataniñ pánt nasixatlariga kirip, Akropolģa jasirinip aladılar. Uristaģı hayallar qattı qarsılıq kórsetip aqır-aqıbetde tınıshlıq ornatadılar. Aristofan komediyalardıñ mazmunı, ideyası bir- birine jaqın, dóretpe qaharmanları ápiwayı hám xoshyor dıyxanlar bolıp tabıladı. Shıǵarmada qatnasıw etiwshi Dikeopal da, trigey da asa ǵajarlı hám ǵayratlı kisiler etip kórsetiledi. Shayırdıń Afina demokratiyalıq basqarıw usılına arnalǵan eń jaqsı dóretpelerden biri “Atlılar” bolıp tabıladı. Bul dóretpe Kleonģa qarsı jazıladı. Aristofan Peloponnes urısınıń barlıq kúlpetlerin Kleondan kuradi. Ol haddan zıyada artıp ketken bolsada shayır onı jeńil kulgu astına alıwdan toqtamaydi. Komediyaniń waqıyası Demos atlı asa awısh, gereñ, ǵarrılıqtan zehni xitlashib qalǵan bir ģarrınıń esigi aldında keshedi. Turmısda ushırasıp turatuǵın hiyle focuslar jaǵımpazlıq hám jalatayshiliq jollari menen bul cholni ózlerine awdirip aladılar. Demosdiń eki sadıq quli ámeldegi boladı. Zalımlardıń zulmini kóp chekan eki qul óz dushpanların yuqotish baǵındırıwǵa túsediler, olar uris xaqqindaģı qosiqlar aytip Kleonni ur tayaq etiwge shaqiradilar sonnan keyin qazipurush menen Kóńshi ortasında jánjel, jiqqillashshish, urısıw baslanıp ketedi. Jazıwshı dushpanlardıń daxanaki sawashları arqalı Kleonniñ siyasat baǵı daǵı jınayatların ashıp taslaydı. Atlılar komediyasi haqqatdan da Aristofan dóretpeleri arasında eń jaqsılarınan biri bolıp tabıladı. Aristofanniń biz analiz etip ótken keyingi dóretpeleri “Qurbaqalar”, “Xalıq májilisindegi áyelalar” forma hám mazmun jixatidan shayırdıń dáslepki dóretpelerinen qashannan berli parıq etedi. Áyyemgi ilimpazlar komediyaniń jańa túrin “Orta” komediya dep ataǵanlar. “Orta” komediyaniñ avtorlari endi óz dóretpelerinde waqıyalardı quramalılastırıwǵa, tań qalǵanday temalardan qashıp kóbirek kúndelik tirichilikda ushraytuǵın ápiwayı xodisalar mısalı, jánjelkesh, hayallardıń girdikarları, otabezor shalaq hám ısrapshı uwıllarınıń qılmısları haqqında gápiradilar. Dáwir adamlardıń sırların ashıp sharmanda qılıw eli dawam etedi - yu biraq endigi adamlar Aristofanniń dáslepki dóretpelerindegi Kleon sıyaqlı zorlıqshılar, Sokrat sıyaqlı ataqlı zatlar emes, bálki ózleriniń Qandayda qılıqları menen rvoza taratgan shaxslar, mısalı, sıypan hayallar, ishparast er adamlar, jalǵanshı táwipler, juwmaqxor aspazlar hám hokozo sıyaqlılar bolǵan. Áyyemgi komediyaniń eń zárúr bólimlerinen biri esaplanǵan xordiń sheńberi uyań aste torayib bara - bara pútkilley joǵalıp ketedi. “Orta” komediya Peloponnes urıstıń aqırǵı jıllarında payda bolıp Makedoniyalıq Aleksandr saltanati baslanǵan (404-336 ) dáwirlerge shekem jasap keledi. Bul waqıt ishinde Jańa aǵıs komediyanavislikni benihoyatda kóp wákilleri dóretiwshilik etediler usılar arasında eń irileri Antefan, Aleksid degen shayırlar bolǵan. Biraq olar jazǵan dóretpelerdiń quriq atlaridn hám kishi - kishi úzindilerinen tısqarı bizge shekem qandayda bir tolıq komediya jetip kelgen emess. “Orta” komediyaniń áhmiyetli mánisi sonda keyinirek Iv ásirdiń aqırları hám ellinizm dáwirinig baslanıwında komediyanavisliktiń bul túri “Jańa” komediya dep atalǵan basqa bir aǵımdıń payda bolıwına kúshli tásir kórsetken bolıp tabıladı. ravasida Afina tárep ushıp ketedi. ARGONAVTLAR (yun. Argonautai; Argo — keme atı hám nautes — teńizshi) — grek mifologiyasidagi qaharmanlar. Argonavtlar «Argo» kemasida aydarha qorǵawlap turatuǵın altın terini alıp keliw ushın Yason basshılıǵında Kolxidaga baradılar hám sıyqırshı Medeya járdeminde onı qolǵa kiritip, Grekistanģa alıp kelediler. Argonavtlar haqqındaǵı mif grek teńizshileriniń Qara teńiz arqalına júzip keliwleri góne tariyxın sáwlelendiredi. Argonavtlar, grekshe (" Argoda júzip júriw") - Altın Fleece ushın Kolxidaga sayaxat qatnasıwshıları. Bul ekspediciyanı shólkemlestiriwshisi hám basshısı Tesaliyalik Iolk qaharmanı Jeyson edi, ol ámekisi Iolk patshası Peliastiń buyrıǵın orınlawǵa razı boldı. Jeyson patsha Esonniń balası hám Iolk mámleketi tiykarlawshisiniń aqlıǵı edi; Pelias Krittiń ógey balası edi. miyrasxorlıq huqıqına kóre, Iolk taxti Aesonģa ótiwi kerek bolsa -de, Pelias odan hákimiyattı tartıp aldı. Jeyson ósip óngende, ol Peliusdan hákimiyattı nızamlı miyrasxor retinde oǵan tapsırıwdı talap etdi. Pelias Jeysonni biykarlaw etiwden qorqtı hám aftidan razı boldı, bıraq ol qanday da qaharmanlıq menen húkimranlıq qılıw qábiletin tastıyıqlaw shárti menen. Jeyson bul shártni qabılladı hám keyin Pelius oǵan Kolxidada saqlanatuǵın altın junni qúdiretli patsha Eetadan alıwdı buyırdı ("maqalasına qarań"). Eettiń buyrıǵına kóre, altın jún urıs qudayiniń múqaddes baǵındaǵı bálent terekke osilgan hám aydarha onı hesh qashan kózlerin jumbaǵan halda qorǵawlaǵan. Ulıwma ıqtıqatqa kóre, Altın junge iyelik qılıw derlik múmkin emes edi. Kolxidaga (Kavkazdiń házirgi Qara teńiz jaǵaında ) jolı qashannan berli san-sansız qawip-xaterlerge tolıq edi. Eger kimdir bul joldan barıwǵa muvaffaq bolsa, ol qúdiretli Eetiya áskeri menen gúresiwi kerek edi, bıraq ol utqan táǵdirde de qáweterli aydarhanı jeńiliske ushıraǵan etiw múmkinshiligine iye bolmaydı. Biraq, Pelius Jeyson bul barlıq qawip-xaterlerden jaysha qorqadı, dep úmit etdi, keri jaǵdayda onı anıq ólim kútip atır. Biraq Jeyson qaharman edi hám qaharmanlar hár qanday tapsırmanı óz zimmalariga aladılar hám olardıń pikrine qaraǵanda, tosıqlar jeñip ótiw ushın bar. Argonavtlar kampaniyasına tayarlıq Biraq, Jeyson tez arada bir ózi bul wazıypanı atqara almasligini tushundi. Biraq bir kisiniń kúshi jetpeytuǵın zattı, ol qanshellilik batır bolmaydıin, birgelikte ózlestira aladı.
Paydalanılǵan àdebiyatlar
1. Yevripid " Medeya", 1985.
2. B. Jalilov. " Ózbek dramaturgiyasi poetikasi máseleleri", 1984.
3. I. Bahadırova. " Ózbek dramaturgiyasinda qaharman mashqalasi", 1999.