Termiz davlat universiteti mehnat ta’limi yo’nalishi 321-guruh talabasi eshmatova sarvinoz

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
MEHNAT TA’LIMI YO’NALISHI

321-GURUH TALABASI

ESHMATOVA SARVINOZNING

O’quvchilarga «Tokarlik-vint qirqish dastgohining tuzilishi, keskichlari» mavzusini о’qitish metodikasi. mavzusida

TAYYORLAGAN

KURS ISHI

KURS ISHI








Mavzu: O’quvchilarga «Tokarlik-vint qirqish dastgohining tuzilishi, keskichlari» mavzusini о’qitish metodikasi


REJA:

1. 
   Kirish.
   
2. 
   Asosiy qism.
   

1. 
   Mehnat ta’limi darslarida “Tokarlik vintqirqish stanogining vazifasi, qo’llanilishi” mavzusini nazariy asoslari.
   
2. 
   Umumiy o’rta ta’lim maktablarda mehnat ta’limi mashg’ulotlarini “Tokarlik vintqirqish stanogining vazifasi, qo’Uanilishi” mavzusini o’qitish metodikasi.
   

3. 
   Xulosa.
   
4. 
   Foydalanilgan adabiyotlar.
   

KIRISH


Dunyoda turmoq uchun dunyoviy fan va ilm lozimdir, zamona ilmi va fanidan bebahra millat boshqalarga poymol bo'lur.

Mahmudxo'ja Behbudiy

Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirish jarayonida maktab talimi, ayniqsa umum talim maktablarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlashga etiborni kuchaytirish biz uchun kun tartibidagi eng muhim va jiddiy masalaga aylanadi. Shu maqsadda yurtimizda Kadrlar tayyorlash milliy dasturining uzviy va mantiqiy davomi bo'lmish 2004-2009- yillarda Maktab talimini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi qabul qilindi.

Ushbu dasturga muvofiq, yurtimizda mavjud bo'lgan o n mingga yaqin umumtalim maktabining moddiy texnik bazasini mustahkamlash, talim jarayonining mazmunini tubdan takomillashtirish, o quvchilarning mehnatini moddiy va manaviy rag batlantirish bo yicha katta ishlar qilinmoqda.

Oxirgi yillarda talim tarbiya sohasida amalga oshirgan, kolami va mohiyatiga ko ra ulkan ishlarimiz biz ko zlagan ezgu niyatlarimizga erishish, hech kimdan kam bo lmaydigan hayot barpo etish, yoshlarimiz, butun xalqimizning ma naviy yukasalishi yo'lida mustahkam zamin yaratdi*.

Umumiy orta ta’lim maktablarida mehnat ta’limi mashg’ulotlarini samarali tashkil etishda bugungi kun zamonaviy o’qitish uslub va usullaridan foydalanish jarayonini ko’rib chiqishni maqsad qilib oldik. Mehnat talimi fanidan “Tokarlik vint qirqish stanogining vazifasi, qo’llanilishi” mavzusini pedagogik texnologiya elementlaridan foydalanib darslarni tashkil etish mavzusini asos qilib oldik.


*Islom Karimov


Yksak ma'naviyat yengilmas kuch”





Mehnat ta’limi darslarida “Tokarlik vint qirqish stanogining vazifasi,

qo’HaniHshi” mavzusini nazariy asoslari.


II.1 Tokarlik-vintqirqar stanogi, uning tuzilishi va ishlash prinsipi haqida

Tokarlik-vintqirqar stanogining yaratilish tarixidan. Bir necha yuz va ming yillar davomida insoniyat mehnat qurollarini faqar toshdan yasab kelgan. Milloddan avvalgi 2-1 ming yillikka kelib qalayni misga qorishtirish yo’li bilan jez (bronza) kashf etildi. Natijada mehnat qurollarining turi ko’paydi. Ana shu davrga kelib odamlar turli xil materilallar, xususan, metallga mexanik ishlov berishni o’rganib olganlar. 1350-yillarga kelganda tokarlik stanogida harakatni amalga oshirishda odam va hayvon o’rniga suv kuchidan foydalana boshlangan. 1480- yillarda tokarlik stanogi takomillashgan, stanokda keskichni tutib turuvchi ibtidoiy qurilma (hozirgi davrdagi supportga o’xshash) bilan jihozlangan. Sanoatda inqilobiy ahamiyatga ega bo’lgan takomillashgan support 1800-yillardan keyin yuzaga kelgan. 1565-yilda Angliyada metall kesish stanogi yaratilgan. Metallga ishlov berish takomillashib borgani sari tokarlik stanoklari ham o’zgarib, ularning turi ko’payib bordi va metallga ishlov beruvchi yangi-yangi stanoklar (frezerlik, parmalash, jilolash, randalash) yaratila boshladi.

Metall kesuvchi stanoklar konstruktsiyasiga ko’ra o’zaro farqlanadi. Stanoklarning tavsifi va o’ziga xos xususiyatlari uning shartli belgilanishida ifodalanadi. Masalan, “1K62” yozuvi quyidagicha sharhlanadi. 1-raqam: 1- tokarlik stanoklari guruhi; “K”-stanok takomillashtirilgan; 2-raqam: tokarlik- vintqirqar stanoklari tipi; 3- va 4-raqamlar stanokning asosiy o’lchamlari (staninadan tokarlik stanogi markazlarigacha bo’lgan masofa)ni belgilaydi. 1K62 dagi 2 raqami staninadan markazlargacha bo’lgan masofa 215 mm ekanini bildiradi.

Tokarlik stanogi oddiy, universal, raqamli dastur bo’yicha boshqariladigan avtomat va yarim avtomat turlarga bo’linadi. Oddiy va universal tokarlik stanoklari detallarni donalab va oz sonda ishlab chiqrishda, avtomat va yarim avtomat tokarlik stanoklari ko’plab (ko’p sonda) ishlab chiqarishda foydalaniladi.





Tokarlik stanoklarida aylanma sirtlarga ishlov berish yo’li bilan ichki va tashqi silindrik, konussimon va shakldor sirtlar, ko’ndalang yuzalar, silindrik va konus sirtlarda rezbalar hosil qilish mumkin. Tokarlik stanoklarida valik, vtulka, o’q, bolt, shpilka, shayba kabi detallar hosil qilinadi.

Tokarlik stanogining asosiy tavsiflarini quyidagi o’lchamlar belgilaydi: xom ashyoning eng katta diametri, staninadan markazlargacha bo’lgan masofa, markazlar orasidagi masofa.

Har qanday tokarlik stanogida xom ashyo stanok patroniga o’rnatiladi va unga aylanma (asosiy), support salazkasidagi keskichtutgichga o’rnatilgan keskichga surish (qo’shimcha) harakat berish orqali tokarlik operatsiyalari baj ariladi (1 -rasm).

1. 
   rasm. Tokarlik keskichi yordamida
   kesish jarayoni. a) ishlov beriladigan
   yuza; b) ishlov berilayotgan yuza; c)
   ishlov berilgan yuza; e) kesish tekisligi;
   f) asosiy tekislik; 1-xom ashyo.
   

Kesuvchi asboblarni qo’llagan holda materiallarga yo’nib ishlov berish
quyidagi turlarga bo’linadi (2-rasm):

1. 
   Tig’li (keskichlar, frezalar, parmalar va boshqalar).
   
2. 
   Abrazivli (abraziv doiralar, bruslar, pastalar va boshqalar).
   
3. 
   Fizik-kimyoviy vosuitalar (elektrolitlar, plazma, lazer nuri, elektrrazryad va boshqalar).
   

Kesuvchi asbob harakatining xarakteriga qarab quyidagi turlarga bo’linadi:

1. 
   Aylanma (frezalar, parmalar, doiralar).
   
2. 
   Ilgarilanma (keskichlar, frezalar, zarb bilan kesuvchi).
   

3. 
   Asbobning fiksatsiyalangan holatida (keskichlar, parmalar, plashkalar, lazer nuri va boshqalar).
   

A


b











D


e


f

2. 
   rasm. metallga yo’nib ishlov berishning asosiy turlari. a) tokarlik ishlovi berish; b) randalab ishlov berish; c) zarb bilan ishlov berish; d) parmalab ishlov berish; e) freza yordamida ishlov berish; f) silliqlab ishlov berish.