Termiz iqtisodiy ot va servis universiteti iqtisod fakulteti iqtisod yo`nalishi 23-gurux talabasi yusupova dilraboning ta`limot tarixi fanidan tayyorlagan taqdimoti

TERMIZ IQTISODIYOT VA SERVIS UNIVERSITETI IQTISOD FAKULTETI IQTISOD YO`NALISHI 5.23-GURUX TALABASI YUSUPOVA DILRABONING IQTISODIY TA`LIMOTLAR TARIXI FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI

Mavzu:Tomas Robert Maltus iqtisodiy g`oyalari

Mavzu:Tomas Robert Maltus iqtisodiy g`oyalari

Reja

1.T.Maltusning iqtisodiy qarashlari 2. J.S. Millning iqtisodiy qarashlari 3. J.B.Seyning iqtisodiy ta’limoti

T.R.Maltusning iqtisodiy g‘oyalari. XVIII asr oxiri - XIX asrda ro‘y bergan siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlar oqibatida iqtisodiy bilimlarda ham klassik iqtisodiy maktabni qayta ko‘rib chikish, zamonga moslash istaklari bilan o‘ziga xos muqobil (Alternativ) g‘oyalar yuzaga kela boshladi. Fransiyalik Jan Batist Sey (1767-1832) g‘oyalarida yangi yo‘nalishni ko‘rish mumkin. Uning «Siyosiy iqtisod risolasi»(1803), «Siyosiy iqtisod katexizi»(1817), «Siyosiy iqtisod kursi» (1828-30) asarlarida A.Smit g‘oyalari qo‘llab-quvvatlanadi, ammo qiymat va daromadlar masalasida «Foydalilik nazariyasi» ga asos solinadi.
Thomas Robert Malthus (1766.13.2, Rukeri — 1834.23.12, Bat) — ingliz iqtisodchisi, ruhoniy. Kembrij universitetining Jezus kollejini tugatgan (1788). Ost-Indiya kompaniyasi tasarrufidagi kollejda yangi tarix va siyosiy iqtisod kafedrasida professor (1805-34). M. klassik maktab vakili boʻlishiga qaramay, D. Rikardoning qiymatning mehnat nazariyasini inkor etdi va tovar qiymatini ishlab chiqarish harajatlariga kushdi, foydani tovar qiymatiga nominal qoʻshimcha, deb qaradi. M. pul nazariyasiga va "ortiqcha ishlab chiqarish" nazariyasiga katta hissa kushgan. "Nufus qonuni toʻgʻrisida tajribalar" asari (1798) unga katta mashhurlik keltirdi.
Maltus iqtisodiyotining bir qancha boshqa masalalari bo‘yicha ham o‘z fikrlarini beradi, uning ayniqsa qiymat, foyda va realizatsiya bo‘yicha g‘oyalari dikkatga sazovardir. Maltus o‘z masalalarini xal etishda d. Rikardoning g‘oyalariga qarshi chikdi va bunda A.Smitdan foydalanadi. Uningcha tovarning qiymati shu tovarni sotib olishga ketgan mexnat bilan aniklanadi. Maltus g‘oyasining «Yangiligi» shu «kimmat ulchovi»ni izoxlashdir. Smitning fikricha, tovarni sotib olish uchun sarflangan mexnat uni ishlab chiqarishga ketgan mexnatga tengdir. Maltusning fikricha, tovarlardagi mexnat miqdori uni ishlab chiqarishga ketgan xarajatlardan iborat bo‘lib, bu ko‘rsatkich tirik va jonsiz mexnat plyus avanslangan kapitalga foydadan jamlanadi bunda qiymatning xosil bo‘lishi ishlab chiqarish sohasidan muomala sohasiga kuchiriladi, iste’mol qiymati esa almashuv qiymati bilan korishtirilib yuboriladi. Maltus tovarning qiymatini ishlab chiqarish xarajatlaridangina iborat deb ko‘rsatadi va xaridor tovar sotuvchiga ish xaqidan tashqari foydani ham to‘lashi kerak, deb uylaydi, foyda tovarning qiymatiga nominal qo‘shimcha deb xisoblanadi. Foyda mexnatdan ajratib kuyiladi, ya’ni kapitalistning foydasi qo‘shimcha emas, balki tovarni o‘z qiymatidan ortiqka sotish tufayli payda bo‘ladi,