Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti Raqamli Iqtisodiyot Fakulteti

Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti
Raqamli Iqtisodiyot Fakulteti
EKR-91 talabasi
Akbarshoh Ismoilov ning
Moliya Asoslari fanidan mustaqil ishi

Mavzu: “Moliyaviy bozorlar va foiz stavkalari”

Moliyaviy bozorlar jahon iqtisodiyotida ahamiyatli o'rin egallaydi, chunki ular odamlar, tadbirkorlik korxonalar va hukumatlar uchun kapitalga kirishning asosiy vositasi sifatida xizmat qiladi. Bu bozorlar aktsiyalar, obligatsiyalar va valyuta kabi moliyaviy obyektlarning sotish va sotib olinishini ta'minlaydi. Moliyaviy bozorlarda hodisalar nafaqat moliyaviy rivojlanishni ta'minlaydi, balki jahon iqtisodiyoti bilan ham bog'liqdir.
Moliyaviy bozorlarda foiz stavkasi ham ahamiyatli o'rin egallaydi. Foiz stavkasi, moliyaviy bozorlarda kapitalni kirish va chiqishni ta'minlash uchun o'zbekiston banklari tomonidan belgilanadigan miqdordir. Foiz stavkasini banklar moliyalashtirish va kreditlar berish uchun ham foydalanadilar. Bundan tashqari, banklar depozitlar va pul miqdorini oshirish kabi moliyalash usullariga ham foydalanishadi.
Foiz stavkasi moliyaviy bozorlarda katta ahamiyatga ega, chunki u odatda sarmoyadorlar uchun moliyaviy turmushga ta'sir qiladi. Agar foiz stavkasi ko'payib chiqsa, undan kelib chiqadigan faiz daromadlari ham ko'proq bo'ladi, shuningdek sarmoyadorlar banklarda depozitlarini saqlab turishga qaror qilishadi. Bu esa moliyaviy bozorlarda kapital miqdorining o'sishi va rivojlanishni kuchaytiradi.
Boshqa taraflardan, agar foiz stavkasi pasayib ketsa, undan kelib chiqadigan daromadlar kamayadi va sarmoyadorlar moliyalashning boshqa usullari qidirishadi. Shunga qaramay, moliyaviy bozorlar yomonlashib, kapitalni qamrab olishi mumkin. Bu esa iqtisodiy o'sishga ta'sir qilishi mumkin.
Shu sababli, moliyaviy bozorlar va foiz stavkalari jahon iqtisodiyoti uchun juda ahamiyatli o'rin egallaydi. Bu bozorlar iqtisodiyotga kapitalni kirish va chiqishni ta'minlashga yordam beradi, shuningdek moliyaviy turmushga ta'sir qiladi. Foiz stavkasi esa bu bozorlarning yorug'ligini ta'minlaydi va moliyalashning turli usullariga qaror qilishda ko'pincha foydalaniladi. Shuningdek, banklar o'zlarining depozitlarini va kreditlarini belgilashda ham foiz stavkasidan foydalanadilar.
Boshqa moliyaviy bozorlar bilan birga, qarzdorlik siyosati, iqtisodiy jihatdan moliyalashning darajasini ta'qiqlaydi yoki kengaytiradi. Bu odatda hukumatlar va qarzdorlarning tomonidan o'zgartiriladi, shuningdek moliyaviy tizimlarda yo'l qo'yiladi. Qarzdorlar uchun foiz stavkasini oshirish jihatidan birinchi natijada bunga mos keladi. Bu odatda oshgan foiz stavkasi qarzdorlarga moliyalashni qiyinlashtiradi. Shuningdek, hukumatlar qarzdorlik siyosatini belgilashda foiz stavkasidan foydalanadilar. Foiz stavkasi oshirilishi yordamida hukumatlar kapitalni amalga oshirishni va inflyatsiyani ko'rsatishni hohlashadi. Boshqa so'z bilan, foiz stavkasi moliyaviy tizimlarda bir necha shaklda ishlatilishi mumkin.
Shunda ham, moliyaviy bozorlar va foiz stavkalari jahon iqtisodiyoti uchun ahamiyatli ko'rsatkichlar hisoblanadi. Moliyaviy bozorlar iqtisodiyotga kapitalni kirish va chiqishni ta'minlashda yordam beradi, shuningdek moliyaviy turmushga ta'sir qiladi. Foiz stavkasi esa bu bozorlarning yorug'ligini ta'minlaydi va moliyalashning turli usullariga qaror qilishda ko'pincha foydalaniladi. Ushbu ko'rsatkichlar moliyaviy tizimlar uchun juda muhimdir va jahon iqtisodiyotida katta ahamiyatga ega.
Iqtisodiyotga oid bozorlar va foiz stavkalari xususiy mijozlar va tadbirkorliklarga qanday ta'sir ko'rsatishi ham e'tiborga olinishi zarur. Masalan, foiz stavkalaridagi o'zgarishlar tadbirkorlik uchun moliya olish narxini ta'sir qilishi mumkin, bu esa uning rivojlanishiga yoki yangi loyihalarga investitsiya qilishga ta'sir qilishi mumkin. Boshqa yo'nda, foiz stavkalari ham individual mijozlar uchun qo'yilgan hisob kitoblarda va boshqa investitsiya turlarida o'tgan daromadlarini ta'sir qilishi mumkin.
Shuningdek, moliyaviy bozorlardagi o'zgarishlar jahon iqtisodiyoti bo'ylab farq qilishi mumkin. Masalan, bir kunda xalk bozori kuchli yoki kuchli kamayishi moliyaviy bozorlardagi shakl- shakllantiruvchanlik kabi holatlarga sabab bo'lishi mumkin. Xuddi shunday, yog'och narxlari o'sishi tadbirkorlar uchun ishlab chiqarish xarajatini oshirishi va mijozlar uchun narxlarni oshirishi mumkin.
Shuning uchun, iqtisodiyotda bozorlar va foiz stavkalari rolini tushuntirishga qo'shimcha qaror qabul qilish zarur.