Ulush va kasr. Og`zaki va yozma hisoblash va taqqoslash usullari

Kasrlar haqida tushuncha . Kasrlarni taqqoslashni o’rgatish.

MAQSAD

Ta’limiy : o’quvchilarga kasr va ulush haqida tushuncha berish ;

Tarbiyaviy :mavzuni o’tish davomida o’quvchilarni bir-birini hurmat qilishga , o’zaro do’stona munosabatda bo’lishga o’rgatish ;

Rivojlantiruvchi : o’quvchilarning mustaqil fikrlashini , kasrlarni to’g’rio’qish malakalarini rivojlantirish ;

BOSHLANG’ICH SINF

Tayanch kompetensiya

• Kommunikativ :fikrni mantiqiy izchillikda ifodalay olish
• Ijtimoiy faol fuqarolik : atrofdagilar bilan o’zaro muloqot chog’ida odob – axloq qoidalariga rioya qilish .

Fanga oid kompetensiyalar

• Matematik mazmundagi umumiy kompetensiya : kasrlarni so’zlar ,kasrlar yoki modellar yordamida ifodalay olish
• Kognitiv kompetensiya : o’rganilgan matematik tushunchalar , faktlar va algoritmlarni o’quv vaziyatlarida qo’llay olish va yangi bilimlarni hosil qilish

Choragi 10 ga teng bo`lgan sonning o`zi nechaga teng?

• Choragi 10 ga teng bo`lgan sonning o`zi nechaga teng?
• Terilgan olmaning yarmi 200 kg. Jami qancha olma terilgan?
• Xolidadagi pulning nimchoragi 100 so`m. Unda necha so`m pul bor?
• 1 km ning 7/10 qismi necha metr bo`ladi.

Agar berilgan narsani bir necha teng bo`laklarga bo`lish mumkin bo`lsa, u holda bu bo`laklarning har biri narsaning ulushi deb ataladi.

• Agar berilgan narsani bir necha teng bo`laklarga bo`lish mumkin bo`lsa, u holda bu bo`laklarning har biri narsaning ulushi deb ataladi.

2
4
3
1

Kasr deb shunday natural sonlar juftiga aytiladiki, ulardan chiziqcha ostiga yozilgani narsa nechta teng bo`lakka bo`linganligini, chiziqcha ustiga yozilgani esa hosil bo`lgan ulushlardan nechtasi olinganligini bildiradi:

• Kasr deb shunday natural sonlar juftiga aytiladiki, ulardan chiziqcha ostiga yozilgani narsa nechta teng bo`lakka bo`linganligini, chiziqcha ustiga yozilgani esa hosil bo`lgan ulushlardan nechtasi olinganligini bildiradi:

• Bunda
• ____ kasr chizig`I
• 10 - kasrning maxraji
• 5 - kasrning surati

Kasrlarni taqqoslash

• Bir xil maxrajli kasrlardan qaysi birining surati katta bo`lsa, o`sha kasr kattadir: 2/8 ˂ 5/8
• Bir xil maxrajli kasrlardan qaysi birining surati kichik bo`lsa, o`sha kasr kichikdir: 3/9 ˂ 5/9
• Bir xil maxrajli kasrlarni taqqoslash uchun ularning suratlarini taqqoslash kifoya.

Suratlari o`zaro teng bo`lgan kasrlardan qaysi birining maxraji kichik bo’lsa, o`sha kasr katta bo`ladi: 6/8˃6/9

• Suratlari o`zaro teng bo`lgan kasrlardan qaysi birining maxraji kichik bo’lsa, o`sha kasr katta bo`ladi: 6/8˃6/9
• Suratlari o`zaro teng bo`lgan kasrlardan qaysi birining maxraji katta bo`lsa, o`sha kasr kichik bo`ladi: 4/7 ˂ 4/5

Natural sonlar to`plami “N” harfi bilan belgilanadi. Eng kichik natural son 1, eng kattasi mavjud emas.

• Natural sonlar to`plami “N” harfi bilan belgilanadi. Eng kichik natural son 1, eng kattasi mavjud emas.
• Natural sonlarga 0 ni va hamma butun manfiy sonlarni qo`shsak, butun sonlar to`plami hosil bo`ladi va bu to`plam “Z” harfi bilan belgilanadi.

Agar kasrning maxraji o`nning darajalaridan iborat bo`lsa, o`nli kasr deyiladi. Bu holda suratni maxrajga bo`lish yakunlanadi.

• Agar kasrning maxraji o`nning darajalaridan iborat bo`lsa, o`nli kasr deyiladi. Bu holda suratni maxrajga bo`lish yakunlanadi.
• Agar kasrning maxraji 2 va 5 dan tashqari boshqa tub bo`luvchilarga ega bo`lsa, kasrni chekli o`nli kasr ko`rinishida tasvirlab bo`lmaydi.

Maxraji 10 ning darajasidan iborat oddiy kasrlarni o`nli kasr shaklida yozish qoidasi:

• 1-qoida: Agar oddiy kasrning maxrajidagi 0 (nol)lar soni suratdagi raqamlar soniga teng bo`lsa, u holda verguldan so`ng o`ng tomonga kasrning surati yoziladi.
• 2-qoida: Oddiy kasrning maxrajidagi 0 (nol) lar soni suratdagi raqamlar sonidan ko`p bo`lsa, u holda suratning chap tomoniga nollar yozish bilan suratdagi raqamlar soni maxrajdagi nollar soniga tenglashtiriladi va 1-qoidadan foydalaniladi.

Sonlarni yozing

• 0,5
• 0,07
• 0,17

Sonlarga mos chizma chizing:

Uyga vazifa

142 – betdagi 629 – misol va

630 - masala