Urdu magistratura 222-guruh adabiyotshunoslik yo’nalishi talabasi Ag’ajonova Soliyajonning adabiyotshunoslik tarixi fanidan tayyorlagan mustaqil ishi mavzu: klassitsizm va ma’rifatchilik adabiyotshunosligi

UrDU MAGISTRATURA 222-guruh adabiyotshunoslik yo’nalishi talabasi Ag’ajonova Soliyajonning adabiyotshunoslik tarixi fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

MAVZU: KLASSITSIZM VA MA’RIFATCHILIK ADABIYOTSHUNOSLIGI

• REJA:
• BUALO
• DIDRO
• LESSING

Bualo, BualoDepreo (BoileauDespreaux) Nikola (1636.1.11—Parij—1711.13.3) — fransuz shoiri, tanqidchi, klassitsizm nazariyotchisi. Sorbonna untida oʻqigan. 1660—66 yillarda yozilgan ilk satiralari (9 satira) axloqiy, maishiy va adabiy mavzuga bagʻishlangan. "Oda haqida mulohazalar" (1693) va "Ritor Longinning baʼzi joylari xususida tanqidiy mulohazalar" (1694) asarlari "qad. va yangi adiblar oʻrtasidagi bahs"ga bagʻishlangan. Ularda B. antik mavzu va antik shoirlar ijodining afzalliklarini isbotlashga uringan. Klassitsizm estetikasining asosiy qoidalari bayon qilingan "Sheʼriy sanʼat" (1674) didaktik poemasi antik davr adabiyoti asarlariga tatabbu tarzida yozilgan, Aristotelning "Poetika"si va Goratsiyning "Sheʼriyat ilmi"ni oʻzida umumlashtirgan. B. uz asarlarida oddiy xalq turmushini aks ettirgan

• Bualo, BualoDepreo (BoileauDespreaux) Nikola (1636.1.11—Parij—1711.13.3) — fransuz shoiri, tanqidchi, klassitsizm nazariyotchisi. Sorbonna untida oʻqigan. 1660—66 yillarda yozilgan ilk satiralari (9 satira) axloqiy, maishiy va adabiy mavzuga bagʻishlangan. "Oda haqida mulohazalar" (1693) va "Ritor Longinning baʼzi joylari xususida tanqidiy mulohazalar" (1694) asarlari "qad. va yangi adiblar oʻrtasidagi bahs"ga bagʻishlangan. Ularda B. antik mavzu va antik shoirlar ijodining afzalliklarini isbotlashga uringan. Klassitsizm estetikasining asosiy qoidalari bayon qilingan "Sheʼriy sanʼat" (1674) didaktik poemasi antik davr adabiyoti asarlariga tatabbu tarzida yozilgan, Aristotelning "Poetika"si va Goratsiyning "Sheʼriyat ilmi"ni oʻzida umumlashtirgan. B. uz asarlarida oddiy xalq turmushini aks ettirgan

Deni Didro (Diderot) (1713.5.10, Langr — 1784.31.7, Parij) — fransuz faylasufi, yozuvchisi, maʼrifat-parvari. 1751—80 yillarda "Ensiklopediya yoki fan, sanʼat va kasb-hunarlarning izohli lugʻati" (1—35-jildlar)ning asoschisi va muharriri. Falsafiy va badiiy asarlar yaratdi. "Koʻrlar haqida koʻzi ochiqlarga oʻgitnoma" (1749), "Tabiatni tushuntirishga oid fikrlar" (1754), "D’Alamber tushi" (1769), "Materiya va harakatning falsafiy prinsiplari" (1770) asarlarida maʼrifatli monarxiya tarafdori boʻlgani uchun absolyutizmni, xristian dini va cherkovini ayovsiz tanqid qildi, sensualizmga tayangan holda materialistik gʻoyalarni himoya etdi. D. barcha mavjudotga materiyaning turli shakllari sifatida qaradi. Uning fikricha, materiya sifat jihatdan turlicha, unda oʻz-oʻzidan harakat, rivojlanish mavjud. D.ning adabiyotdagi roli realizm uchun kurashi bilan belgilanib ("Fatalist Jak va uning xoʻjayini" romani, 1773; "Rohiba" qissasi, 1760), uning bu kurashi tasviriy sanʼat haqidagi ("Salonlar", 1759—81) va teatr toʻgʻrisidagi ("Aktyor toʻgʻrisida paradoks", 1773—78) tanqidiy asarlarida ham ifodalangan.

• Deni Didro (Diderot) (1713.5.10, Langr — 1784.31.7, Parij) — fransuz faylasufi, yozuvchisi, maʼrifat-parvari. 1751—80 yillarda "Ensiklopediya yoki fan, sanʼat va kasb-hunarlarning izohli lugʻati" (1—35-jildlar)ning asoschisi va muharriri. Falsafiy va badiiy asarlar yaratdi. "Koʻrlar haqida koʻzi ochiqlarga oʻgitnoma" (1749), "Tabiatni tushuntirishga oid fikrlar" (1754), "D’Alamber tushi" (1769), "Materiya va harakatning falsafiy prinsiplari" (1770) asarlarida maʼrifatli monarxiya tarafdori boʻlgani uchun absolyutizmni, xristian dini va cherkovini ayovsiz tanqid qildi, sensualizmga tayangan holda materialistik gʻoyalarni himoya etdi. D. barcha mavjudotga materiyaning turli shakllari sifatida qaradi. Uning fikricha, materiya sifat jihatdan turlicha, unda oʻz-oʻzidan harakat, rivojlanish mavjud. D.ning adabiyotdagi roli realizm uchun kurashi bilan belgilanib ("Fatalist Jak va uning xoʻjayini" romani, 1773; "Rohiba" qissasi, 1760), uning bu kurashi tasviriy sanʼat haqidagi ("Salonlar", 1759—81) va teatr toʻgʻrisidagi ("Aktyor toʻgʻrisida paradoks", 1773—78) tanqidiy asarlarida ham ifodalangan.