Yadro reaktsiyalariga doir masalalar yechish

5. 
   Yadro reaktsiyalariga doir masalalar yechish.
   

Ushbu mavzuda kimyodan masalalar yechishni o’quvchilarga o’rgatishda mavzuga doir bilimlarni umumiy kimyoda olgan bilimlarni takrorlab olish tavsiya qilinadi.Yadro jarayonlartida kimyoviy belgilar elementlarni atomlari emas, balki ularning yadrolarini ifodalaydi. Unda belgining pastki tomonidagi indeks son jixatidan davriy sistemadagi element tartib nomeriga teng bo’lgan yadro zariyadini ko’rsatadi. Yuqorida yozilgan indeks yadroning massa soni «A» bilan ifodalanib, u yadro zariyadini ko’rsatuvchi protonlar soni (Z) va neytronlar soni (N) yig’indisiga teng bo’ladi.Yadro reaktsiyalari asosida masalal yechish usullarini tavsiya qilamiz. 1-masala. ²⁰⁰Bi va⁶⁵Cu yadrolarining to‘qnashishi oqibatida 1 ta neytron va noma’lum element yadrosi hosil bo‘ldi. Hosil bo‘lgan yadro tarkibidagi musbat nuklonlar sonini toping.
Yechish:
²⁰⁰Pj _i_ ⁶⁵^jj ¹n_i²⁶⁴G’
83B ⁺ 29^CU ^ 0^{n +} 112^E
Nuklonlarni proton va neytron belgilab beradi musbat zaryadlangan zarracha bu protondir. Protonlar soni elektronlar soniga teng bo‘ladi.
e = 112 p = 112 n = 152
Javob:_112._2-masala.'>Javob: 112.
2-masala. ²⁰⁸Pb va⁷⁰Zn yadrolarining to‘qnashishi oqibati 1 ta neytron va noma’lum element yadrosi hosil bo‘ldi. Hosil bo‘lgan yadro tarkibidagi musbat nuklonlar sonini toping.
Yechish:
²⁰⁸ Pb + ⁷⁰Zn — ¹n + ²⁷⁷E 82^{rkJ +} 30*~^{n —} 0^{11 +} 112^L-
Proton va nuklonlar soni teng. Yadroda nuklonlarning ichida faqat proton musbat zaryadlangan.
e = 112 p = 112 n = 165
Javob: 112=proton.
3m ncn I o 210 i~~ v^l4/i %x4 iO0/'IT c r> r\i i \ m/i t*a t'^oIz'C iiracin o L-i tzo \A/ a^{4 r}7OTA 1 't/'vL/'m r\/"\ H eo -masaia. _ze — ₇₄w+x₂ a+6₊ p Ushbu yadro reaksiyasida e va w o zaro izoton do lsa
tarkibidagineytronlar sonini aniqlang.
Yechish:
210^ v A\a/ i v4 i d. 0 c
E —— -^v + x₂ a+ 6 ₊ /j
(1) 210 - z=a - 74 bu yerda:
(2) Z = 74 + 2x + 6 = 80 + 2x;
(3) A = 210 - 4x
Tenglama (1) ga (2) va (3) ni quyamiz:
210-(80 + 2x) = (210 -4x)-74
x = 3
Z = 80 + 2 • 3 = 86
Z = 210 - 4 • 3 = 198
e=210 - z=210 - 86=124 ta neytron
w=198 - 74=124 ta neytron