Topshiriq namunalari: Har qanday ekologik tizimning asosini oziq zanjiri
tashkil
qiladi.
Produtsent--Konsument--Redutsent
Ekotizimlarda oziq zanjiri bo‘yicha muammolarni hal qilishda ekologik
piramidasi qonuni yoki o‘n foiz qoidasi bilish zarur. Ekologik piramida qoidasini ilk
bor 1927-yilda angliyalik ekolog olim Ch. Elton aniqlagan. Ekologik piramidaning
quyi trofik darajasidan yuqori darajaga o‘tish jarayonida kimyoviy bog‘langan
energiyaning o‘rtacha 10% ga yaqini o‘tkaziladi va qolgan 90% energiya hayotiy
faoliyatni amalga oshirish uchun sarflanadi. Amerikalik ekolog olim R. Lindeman
“10 % qoidasi” deb atagan.
1-masala. Urg‘ochisi qaldirg‘ochning og‘irligi 50 g. Uning 2 ta bolasini
og‘irligi har biri 10 g. 1 oy davomida har biri 45 g ga yetgan. Ekologik piramida
asosida urg‘ochi qaldirg‘och bolalarini qancha hasharot bilan boqadi (a) hasharot
o‘z navbatida qancha oziq yeydi (b)?
Berilgan:
Qaldirg‘och– 50 gr
2 ta bolasi – har biri 10 gr dan
1oyda - 45kgdan semergan
Hasharot massasi - ?
O‘simlik massasi - ?
Yechim:1-bolasi 10 gr +35 gr =452-bolasi 10 gr +35 gr =45
Demak (35+35) 70 gr semirgan.70 gr ortgan (ikki bolasi)
Qaldirg‘och bolasi ⬇️ Hasharot — 700 gr ⬇️Oʻsimlik— 7000 gr
2-Masala. Ekologik piramidao‘simliklar – quyonlar – lochinlardan iborat.
Lochinlarning ortgan massasi quyonlarnikidan 720 kg ga kam bo‘lsa, lochinning
ortgan biomassasini (kg) aniqlang.
X. o‘simlik0,1X. quyon0,01Xlochin
0,1 x = 0,01x+7200,09 x = 720X=8000o‘simlik massasiJavob: 8000
3-masala : Suv havzalaridagi oziq zanjirni tipik misolida (fitoplankton-
zooplankton-mayda baliq-yirik baliq) ekologik piramidagi konsumentlarni 36
% dagi og‘irlik 12 t tashkil qilsa u holda shu piramidadagi avtotrof
Do'stlaringiz bilan baham: |
