###### Kriptografiya haqida asosiy tushunchalar «Kriptografiya»

Tarmoq prataqo’li – trmoqqa ulangan ikki yoki undan ko’p kompyuterlar o’rtasida bog’lanishni va ma’lumot almashishni imkonini beruvchi qoidalar va harakatlar to’plami.

TCP/IP - internetda qo’llaniladigan har-hil darajalarning tarmoq prataqo’llari yig’indisi.

TCP/IP hossalari:

1. 
   Ochish prataqo’llar standartlari yani dasturiy va apparat taminotiga bog’liq emas.
   
2. 
   Ma’lumot uzatishning fizik muhitiga bog’liq emas.
   
3. 
   Uniqal manzillar tizimi.
   
4. 
   Yuqori darajali standart prataqo’llar. Prataqo’llar steki 4 ta darajaga bo’linadi.
   

• 
  Amaliy .
  
• 
  Transpo’rtli.
  
• 
  Tarmoqlar aro.
  
• 
  Fizik va qanalli.
  

Internet prataqo’llari. POP3 prataqo’li(Post ofist Protaqo’l 3) po’chta electron prataqo’li bo’lib, po’chta serverlaridan electron po’chtani qabul qilish uchun ishlatiladi. Prataqo’lga asosan po’chta server tomonidan qabul qilinib unda to’planib turadi. Dastur po’chta mijoz dasturi serverida doimiy tekshirib turadi va local kompyuterga habarni yuboradi.

TCP PRATAQO’LI (transmission Contro’l prataqo’l) mal’umotlarni uzatishni boshqaruvchi prataqo’l-kompyuterlar o’rtasida malumotlarni uzatishni boshqaradi.

IP (internet prataqo’li) adresga bo’lgan eng maqbul yo’lni qidirib ma’lumotlarni uzatishni taminlaydi.

IP prataqo’li mashrutlanuvchi bo’lganligi sababli uni marshrutlash un mashrutlar haqidagi axborat zarur bo’ladi. Mashrutlar haqidagi axborot 2 xil bo’ladi

1. 
   Statik(Marshurut jadvallari oldindan belgilanadi)
   
2. 
   Dinamik (Marshurut malumotlari maxsus prataqo’llar yordamida aniqlanadi )