& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Ga`ptin` keynine qoyιlatug`ιn irkilis belgileri
Belgili bir tekst ishinde pikirdin` tolιq yamasa sheklengen da`rejede tamamlang`anιn bildiretug`ιn irkilis belgileri retinde noqat, soraw, u`ndew belgileri ha`m ko`p noqat qollanιladι. Olar bo`liwshi irkilis belgisinin` xιzmetin atqaradι. Bulardιn` jazιwda ko`p qolanιlatug`ιnιnιn` biri-noqat. Noqat tekst ishindegi xabar ma`nisindegi ga`plerdi basqalarιnan bo`lip ko`rsetiw menen birge , qospa oy pikirdi bildiretug`ιn birneshe ga`plerdi de baylanιstιrιp, bir pu`tin sintaksislik birlikke –tekst sintaksisine biriktiredi.
& Noqat (.) teksttegi o`z aldιna qollanιlg`an xabar ha`m buyrιq ga`plerdin` keynine qoyιladι. Noqat arqalι bo`lingen ga`plerdin` intonatsiyasι ga`ptin` aqιrιnda pa`sen` aytιladι da, ga`ptin` tιyanaqlanιp, tamamlang`anιn bildiredi.
Jazιwda noqat belgisi ga`ptin` aqιrιnda to`mendegi jag`daylarda qoyιladι:
A) Belgili bir pikir tιyanaklιlιgιna iye bolgan xabar ma`nili jay ga`plerdin` keyninen qoyιladι:Alιsta g`awdιyιp juretug`ιn kombaynlar da korinbeydi.An`ιzlarg`a ele mallar jayιlmag`an edi.Xalιq mug`a`llimi orιnlι tu`rde jaslardιn` ruwxιy ustazι dep esaplanadι.
b Buyrιk gapler pa`sen intonatsiya menen aytιlg`anda aqιrιna noqat qoyιladι.bar. –
-ga`p mιnanday, Anatay , sen u`yin`e qayt. Senin` apan` awιrιp atιr. Bar, ha`zir bar. Attan tu`s. Al, sizler, balalar , atlardι tez suwg`arιp, da`rha`l usι jerge kelin`ler. Egilenip ju`rmen`, shιbιnday ushιp barιp kelin`. Men sizer kelemen degenshe usι jerde otιraman.
V) Xabar ma`nisindegi bir pu`tin qospa ga`ptin` keynine qoyιladι: Qar erigennen keyin, ha`mmesi de Asqarg`a jer su`riwge atlandι.
& Soraw belgisi (?) . soraw ga`pler mazmunι boyιnsha sorawlι ma`ni an`latadι. Ha`m sol ma`nige baylanιslι ga`ptin` son`ιna soraw belgisi qoyιladι. Soraw ga`ptin` aqιrιnda intonatsiya ko`terin`ki aytιladι. Soraw ga`pler qanday da bir na`rsenin`, waqιyanιn` , is ha`rekettin` hal jag`dayιn sorap alιw maqsetinde qollanιladι. Bunday soraw ga`plerde tιn`lawshι qatnasadι ha`m sol tιn`lawshιdan juwap ku`tiledi. Mιsalι: urιstιn` aldιnda soqtιrg`an to`rt-bes ushan keme bar emes pe edi? Sonnι nege paydalanιp atιrsιz?
Soraw belgisi ga`plerdin` keynine to`mendegi grammatikalιq qurallardιn` qatnasιna baylanιslι qoyιladι:
1. soraw almasιqlarιnιn` qatnasιna baylanιslι du`zilgen ga`plerdin` keynine qoyιladι.
Kimdi ku`tip tursan`? Bekimbet, Keshe sen nege jιynalιsqa kelmedin`?