& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

& Jazιw haqqιnda mag`lumat.
Jazιw arqalι awιzeki so`ylewde mu`mkin bolmag`an na`rseler iske asadι. Awιzeki so`ylew dawιs jetetug`ιn jerlerde g`ana a`melge asadι. Al jazιwda waqιt ha`m ken`islik jag`ιnan shekleniwshilik bolmaydι. Durιs son`g`ι da`wirlerde texnikanιn` o`siwi menen awιzsha so`ylewdin` de ken`islik ha`m waqιt jag`ιnan o`risi ken`eyedi. Radio yamasa telefon baylanιsι arqalι og`ada u`lken qashιqlιqqa awιzsha so`ylewdi jetkeriw mu`mkin, magnitofong`a jazιp alιw arqalι awιzeki so`ylewdi og`ada uzaq waqιtlarg`a shekem saqlaw mu`mkin. Jazιw qurallarι bolιp ha`ripler sanlar, irkilis belgiler xιzmet atqaradι. Ilimiy tilde jazιw qurallarιn grafemalar (grek tilinde bul so`z jazaman degen ma`nini an`latadι) dep ataydι. Grafemalar bir-birine pu`tkilley usamawιda yamasa uqsas bolιp keliwide mu`mkin. Ma`selen, A.U. S. R. Ha`riplerinin` uqsaslιg`ι joq. U. ha`m W. I. ha`m Y. ha`riplerinin` uqsaslιq belgileri bar. Basqa mιsal birden ong`a shekemgi (1-10) sanlardιn` uqsas belgileri joq al onnan joqarg`ι sanlarda uqsaslιq bar. Sonday aq, ha`ripler jazιwda tu`rli ko`rniste bolιwι mu`mkin. Ma`selen, baspa ha`ripler qol jazba ha`riplerden ayιrιladι (Z, -z, D,-d G-g,) Basha`ri kishi ha`rip penen ayιrιlιp turadι. ( A-a, B-b, E-e, ) jazιw o`zinin` rawajlanιwιnda ko`p tariyxιy jollardι basιp o`tken. En` a`yyemgi jazιw ju`da` a`pwayι bolg`an. Jazιwdιn` baslamasι su`wretler bolg`an. Su`wretler arqalι adamlar oy pikirdi an`latιwg`a tιrιsqan. Bunda jazιwdι su`wret jazιwι dep atag`an. Su`wret jazιwιnda jeke so`zler ko`riniske iye bolmaydι., onda tutas waqιya haqqιnda ulιwma mag`lumat beriledi. Jazιwdιn` rawajlanιwdιn` kelesi basqιshιnda sha`rtli tan`balar jeke tu`siniklerdi an`latιw ushιn jumsalg`an bunday jazιw tu`sinik jazιw delinedi. Tu`sinik jazιw su`wret jazιwιnιn` dawam retinde son`ιraq payda bolg`an. Tu`sinik jazιwdιn` ayrιm u`lgileri bizin` ha`zrgi jazιwιmιzda da ushιrasadι. Mιsalι: 1, 2, 3, + - usag`an tan`balardιn` ha`r biri bir tu`sinikti bildirip ayrιqsha so`z retinde tanιladι. (bir, eki, u`sh, qosιw, alιw). Jazιwdιn` en` jetilisken tu`ri ha`zirgi bizin` jazιwιmιz bolιp bunι seslik jazιw deymiz.