& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Feyillerdin` stillik qollan


Download 1.82 Mb.
bet81/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Feyillerdin` stillik qollanιlιwι.
Feyil so`zler de basqa so`z shaqaplarι sιyaqlι,baylanιslι,so`ylewde bayan etilgen oy-pikirdin` jag`dayιna,o`zlerinin` ma`nilik u`ylesimine qaray qollanιlιwι boyιnsha o`zgeshelikleri bar.Bul olardιn` stildin` o`zgesheligi bolιp tabιladι.Ma`selen,so`ylemew,u`ndemew feyilleri ma`nileri boyιnsha bir-birine jaqιn,solay da olardι ga`ptin` ιn`g`ayιna qaray tan`lap qollanιwg`a tuwra keledi.Ol so`ylemedi,men hndemedim.Eger ma`nilik jaqιnlιg`ιna qaray ol so`ylemedi,men so`ylemedim,tu`rinde ga`p qursaq,onda bir so`zdi orιnsιz eki jerde qaytalaw boladι,al ol so`ylemedi,men u`ndemedim desek oy-pikir belgili da`rejede o`zgergen tu`rinde iske asadι,ol so`ylemedi men hesh na`rse aytpadιm degendey pikir payda boldι.Onιn` u`stine usι ma`nilerge jaqιn til qatpaw,tιmsιrayιw degende ma`nilik jaqtan sol feyil so`zlerge jaqιn ma`niler de bar.Eger salιstιrιp qarasaq,til qatpaw tιmsιrayιw emes,tιmsιrayιw bolsa til qatpaw emes, til qatpaw u`ndemew yamasa so`ylemew emes,ha`r qaysιsιnιn` ma`nilik parqι bar, Demek, feyil so`zler o`zlerinin` stillik qollanιlιw o`zgesheliklerine iye degen so`z.Bul olardιn` stillik qollanιlιwιndag`ι o`lshemi bolιp tabιladι.Al feyil tiykarlarιna qosιmtalar qosιlsa u`tir so`z ma`nileri tag`ιda o`zgeredi,so`ylewshi keregin tan`lap qollanadι.
Feyil so`zlerdin` qollanιlιwιndag`ι stillik ayιrmashιlιqlar
Feyil so`zlerdin` quramι, formalarι tilimizde qansha bay ha`m qospalι bolsa, ku`ndelikli pikir alιsιw ta`jireybesinde olardιn` ma`nilik ha`m stillik jaqtan qollanιlιwι da ken` ha`m ha`r tu`rli bolιp keledi. Aytayιq u`ndemew-til qatpaw-tιmsιrayιw, islep atιr-islemekte, bardι-barιptι usag`an feyil so`zlerdin` bir toparι ma`niles yamasa ha`r tu`rli formada bolg`anι menen, olar an`latιp turg`an ma`niler arasιnda da, sa`ykes jag`dayda tan`lap qollanιlιwι jag`ιnan da parιq qιladι. O`ytkeni u`ndemew, til qatpaw yamasa tιmsιrayιw emes, birindegi qosιmsha ma`nilik boyaw ekinshisinde joq, birewi bir stil tarawιna beyim bolsa, ekinshisi ekinshi stil tarawιnda jedel qollanιlιw mu`mkinshiligine iye. Ma`selen, islep atιr biyta`rep stillik sιpatlamada bolsa, islemekte formasι ko`binese publitsistikada jiyi qollanιladι. Al bardι, barιptι arasιnda da ma`nilik ayιrmashιlιq bar. Onιn` u`stine barmadι tu`rindegi bolιmsιzlιq ma`ni stillik jaqtan barmadι, barg`an joq, barg`an emes, bolιp ta aytιla beredi. Bul so`ylewshinin` pikirge qatιnasιna baylanιslι.
Awιzeki so`ylew stiline, jazba stildin` tu`rli tarawlarιna beyim feyil so`zleri, feyil formalarι, sonday-aq stillik jaqtan biyta`rep, tu`rli tarawlarda jedel qollanιla beretug`ιn feyil so`zleri menen formalarι tilge ta`n. Olar sol stillik o`zgesheliklerge iye feyil so`zleri menen feyil formalarιnιn` tiykarιn quraydι

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling