& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Metanimiya.
Ha`zirgi qaraqalpaq tilinde so`zlerdi awιspalι ma`nide qollanιwdιn` ekinshi usιlι-Metanimiya. Bul usιl arqalι so`z ma`nisi awιsqanda bir zattιn` yamasa qublιstιn` atamasι ekinshi bir zat yamasa qubιlιs penen baylanιsιna qaray sol atama menen qayta ataladι. Mιsalι: Bas kiyimin qιysaytιp kiyip, Mishurindi oqιydι geyde. Maqtumqulιnι oqιg`anda , aytar edim ha`r zamanda. Bu`gin keletug`ιn qonaqlardιn` anaw-mιnaw admlar ekenin esaplap, da`sturxandι ken`nen jaydι. Mιsallardag`ι Mishurindi, Maqtumqulιnι oqιydι degende , olardιn` shιg`armalarιn oqιw degen ma`nini tu`sinemiz. Al da`sturxandι jaydι degende, tek da`sturxandι emes, al jep-ishiw ushιn kerekli zatlardι qoydι dep tu`sinemiz.
Qaraqalpaq tilinde metanimiyalar og`ada ko`p. A`sirese, zattιn` yamasa qublιstιn` o`zinin` ornιna, qa`siyetlerinin`, tu`rinin` sapasιnιn` atamalarιn awmastιrιp qollanιw jiyi gezlesedi.Mιsalι: jamannan qash, jaqsιg`a jantas. Soqιrdιn` son`ιna, aqsaqtιn` aqιrιna baq. Jamanlar menen jarιspa. Mιsallarda metanimiyalar zatlιq ma`nige iye bolg`an kelbetliklerden payda bolg`an. Qaraqalpaq tilinde ko`binese, Kelbetlikler metanimiya usιlι boyιnsha awιspalι ma`nide ken` qollanιladι. Jaqsι, jaman, mo`hmin, g`a`rip, bay, jarlι, ash, aqιllι, aqmaq, nadan, aqιlsιz ha`m t.b.


Metonimiya-grektin` mnuiateem (atιn o`zgertiw, qaytadan ataw) degen so`zinen kelip shιqqan
Sinekdoxa
Qaraqalpaq tilinde so`z ma`nisinin` awιsιwιnιn` tag`ι biri usιlι sinekdoxa bolιp esaplanadι. Bul usιl boyιnsha pu`tinnin` ornιna bo`lshegin, bo`lsheginin` ornιna pu`tinnin` , birliktin` ornιna ko`pliktin`, ko`pliktin` ornιna birliktin` almasιp jumsalιwι arqalι da so`zler awιspalι ma`nige iye boladι. Bunda da so`z arqalι atalatug`ιn zat, qublιslardιn` o`z-ara jaqιnlιg`ι, baylanιsι esapqa alιnadι.
Mιsalι: Sarι murttιn` qamshιnι siltep u`yrengen qolι bul saparι da qa`te jibergen joq.. Biykesh-aw, ku`yewler kelip tur, to`sek salιp qoy, ha`zir u`yge kiredi.Ulιn`dι bende qιlg`anda, qιzιn`dι olja qιlg`andι. Bulardag`ι Sarι murt degende bir adamdι tu`sinemiz, yag`nιy pu`tinnin` ornιna bo`lshek qollanιlιp tur. Ku`yewler degende ku`yew ha`m og`an jaqιn adamlar degendi tu`sinemiz.yag`nιy bunda ko`plik sandag`ι so`z birlik sandag`ι so`zdin` ornιna qollanιlg`an. Ulιn`dι, qιzιn`dι degende tek bir uldι ha`m qιzdι emes, al bir urιwg`a tiyisli bolg`an ul ha`m qιzlardιn` ko`pligin tu`sinemiz, yag`nιy bunda ko`plik sannιn` ornιna birlik san ma`nisin bildiretug`ιn so`z qollanιlιp tur.
Sinekdoxa –grektin` cunekdoche ( ug`ιw) degen so`zinen kelip shιqqan