& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Ten`ew. Belgili bir zatlard


Download 1.82 Mb.
bet200/231
Sana11.01.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1087998
1   ...   196   197   198   199   200   201   202   203   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Ten`ew.
Belgili bir zatlardι, qublιslardι o`z-ara salιstιrιw arqalι ko`rkem su`wretlew a`disine ten`ew dep ataladι.
So`ylewshi o`z pikirinin` tiykarg`ι tu`yini bolg`an so`zdi basqa bir uqsas predmetlerge, qubιlιslarg`a salιstιrιw arqalι ko`rkem obraz jasaydι. Salιstιrιw to`mendegi grammatikalιq qurallardιn` qatnasι arqalι bildiredi:
A) Atlιq so`zlerge –day-dey,-tay,-tey- salιstιrιw qosιmtalarιnιn` jalg`anιwι arqalι, mιsιlι: ol jerde qurιlιstιn` ko`shpeli qιzιl bayrag`ι ko`z jeterim jerden jalιnday lawlap ko`zge tu`sedi. Biz alg`an mineral to`ginimizdi sιpιramιzdag`ι unιmιzday qasterlep paydalanayιq,-deydi ol.
B) –g`anday –gendey- qosιmtalι hal feyildin` basqarιwιndag`ι toplamlarι arqalι, Mιsalι:
Seydannιn` denesi pu`tkilley qulaqqa aylanιp ketkendey ιntιg`a tιn`laydι.
O`zegi gewlengen g`arrι tallardιn` shaqalarιna bu`rilip turg`an tan` shιmshιqlarι jug`ιrlasιp, a`lleqanday bir ahmiyetli ma`sele u`stinde tartιsιp atιrg`anday. Tuw alιsta ku`ngi jag`ι jag`ι gu`mis jalatqanday bir toda ko`kshe bult ιzg`ιp baratιr.
D) Atlιq so`zlerge sekilli, sιyaqlι, taqιlette, ta`rizli, usap, kibi, yan`lι t.b. salιstιrιwshιlιq ma`ni beriwshi ko`mekshi so`zlerdin` dizbeklesiwi arqalι, mιsalι:
Qul bolιp satιldιq beyne mal yan`lι,
Qayg`ιdan iyilip, belin` tal yan`lι,
Erkin` joq u`ndewge turdιq lal yan`lι,
Tu`rgelin` qarιndas, keshke qalarsan`.
Ol o`z u`yinen eriksiz quwιlιp atιrg`an adam sekilli, moyιnι artιna burιlιwι menen bosag`anι zorg`a atladι. Jiyemurat ιssιda bastιrιnιp jata almay, jan`a oyang`an kisi usap, ko`rnesin u`stinen serpip, ko`zlerin uwqalap bir kerildi ha`m tez ornιnan turdι. In qazg`an tιshqan sιyaqlι, topιraqtι qos-qollap tιrnalap ashιp, ko`mir taslag`an qanjarιn tawιp aldι.
Predmet yamasa qubιlιslardιn` ekinshi bir predmet yaki qubιlιslarg`a uqsaslιq belgisine qaray awιspalι ma`nide

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   196   197   198   199   200   201   202   203   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling