& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Hal feyildin` gaptegi xιzmeti
1. Hal feyiller, tiykarιnan, is-xareketke (bayanlauιshka) katnaslι pιsιklauιsh xιzmetin atkaradι. Mιsalι: ol maktanιp soyledi. Azat jokarιdan sekirip tusti. Er shekinispey bekinispeydi. (nakιl). Ol undemesten otιr. Ol Jaksι islegenlikten barxa sιylιk alιp jurdi.
2. Hal feyil ozine katιnaslι sozler menen birlikte hal feyil toplamιn duzedi. Hal feyil toplamι bayanlauιshka katιnaslι keneytilgen pιsιklauιsh uazιypasιn atkaradι. Mιsalι: kattιrak jurip uyge keldim. Senin erlik islerindi esitip jkda kuuandιm. Kunnin suuιklιgι kem-kemnen basιlιp kiyatιrganday seziledi.
Hal feyil toplamι eki turli ozgeshelikke iye boladι:
a) Hal feyil toplamι bayanlauιshka jakιn kelgende, utir menen bolinbey jazιladι. Mιsalι: juk mashinalarι karuanday dizilip kelip tur. Ol kurte-shalbar menen jurgenlikten tona basladι.
b) Hal feyil toplamι bayanlauιshtan uzaklasιp, gaptin` basιnda kelgende, utir arkalι bolinip jazιladι. Mιsalι: mιltιgιmdι arkalap, Qaraterenge jetip bardιm. Arshankebirdin ortasιna kelmey-ak, tamshιnιn izi jauιnga aylandι. Azangι maxal bolganlιktan, atiraptan kιrau tusken koplerdin iyisi ankιydι.
Anlatιu: Hal feyil toplamlarι utir arkalι bolinip kelgende, bayanlauιshι hal feyilden bolgan bagιnιnkι gapke uksas keledi. Bul jagdayda hal feyil toplamιnadι baslauιsh ta, bayanlauιsh ta bolmaydι. Al bagιnιnkι gaptin bayanlauιshι xιzmetinde kelgen hal feyildin bas gaptin baslauιshιnan baska oz aldιna baslauιshι bolιuι tiyis.
Salιstιrιn:
1. Jagadagι Jumaguldi korip, olar irkildi.
2. bultlar aste-aste koship, aspan ashιla basladι.
Bunda birinshi gaptegi hal feyilli toplamιnιn baslauιshι da bayanlauιshι da jok. Olar xal feyildin baskarιuιndagι soz dizbegi turinde kelip, keneytilgen agza xιzmetin atkaradι. Al, ekinshi gaptegi hal feyil oz aldιna baslauιshιna iye bolιp, bagιnιnkι gaptin bayanlauιshι xιzmetindegi bagιnιnkι kospa gapti duzedi.