& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Download 1.82 Mb.
bet83/231
Sana11.01.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1087998
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Jay ha`m qospa sanlιqlar
Sanlιqlar qurlιsι boyιnsha jay ha`m qospa sanlιq bolιp bo`linedi.
1. Jay sanlιq tek dara tsifr ha`m dara so`zlerden turadι.
Mιsalι: 5 (bes), 6(altι), 8(segiz), 9 (Tog`ιz), 20 (jigirma), 90 (Toqsan), 100 (Ju`z)
2 qospa sanlιqlar eki yamasa birneshe sanlardιn` qosιlιwι ha`m juplasιp keliwinen jasaladι.mιsalι: 12 (on eki), 35 (otιz bes), 98 (toqsan segiz), 135 (bir ju`z otιz bes)
Qospa sanlιqlar tsifr menen berilgende, tsifrlar bir birine qosιlιp jazιladι. Al so`z benen berilgende bir-birinen bo`lek jazιladι. Mιsalι: 1989 (bir mιn` tog`ιz ju`z seksen tog`ιz) 155 (bir ju`z eliw bes), 2008 (eki mιn` segiz)
Jup sanlιq tsifr menen jazιlg`anda da, so`z benen jazιlg`anda da juplasιp kelgen eki sannιn` arasι defis arqalι jazιladι. Mιsalι: 5-6 (bes-altι), 10-15 (on-on bes), 40-50 (qιrq-eliw), 40-30 (qιrq-otιz
Sanlιqtιn` tu`rleri
Sanlιqlar ma`nilik o`zgesheliklerine qaray sanaq san, jιynaqlaw san, toplaw san, shamalιq san, bo`lshek san, ha`m qatarlιq san bolιp altιg`a bo`linedi.
Atalg`an sanlιqlar ma`nisine qaray esaplιq sanlιqlar ha`m qatarlιq sanlιqlar bolιp ja`ne de eki toparg`a bo`linedi;
1. sanaw mug`dardι, esaplawdι bildiretug`ιn sanaq, jιynaqlaw, toplaw, shamalιq ha`m bo`lshek sanlar esaplιq sanlιqlar dep ataladι.
2. qatar ta`rtipti bildiretug`ιn birinshi, ekinshi, tog`ιzιnshι, on birinshi ,t.b. sιyaqlι sanlιqlar qatarlιq sanlιqlar dep ataladι.
Sanaq san
Sanaq san zattιn` anιq sanιn bildiredi ha`m sol zattιn` san ko`rsetkishi retinde onιn` aldιnda turadι. Sanaq sanlιqlar neshe? qansha? degen sorawlarg`a juwap beredi. Mιsalι 25 oqιwshι, 100 tawιq, 300 qoy, 20 da`pter.
Sanaq sanlar atlιq so`zlerdin` orιna qollanιlιp kelgende, seplik qosιmtalarι menen tu`rlenedi. Mιsalι:
Ataw: kim? ne? u`sh, jeti Iyelik: kimnin`? Nenin`? U`shtin` , jetinin`
Barιs: kimge nege u`shke, jetige Tabιs: Kimdi? Neni? u`shti, jetini
Shιg`ιs: kimnen? neden? u`shten, jetiden Orιn: kimde? nede? u`shte, jetide

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling