£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

O’zbekistonning geosiyosiy o’rni  O’zbekiston xalqaro aloqalarni yo’lga qo’yish nuqtai 

nazaridan va o’z taraqqiyot istiqbollari jihatidan qulay jug’rofiy-strategik imkoniyatlarga 

ega.  

•  Qadim zamonlarda Sharq bilan G’arbni bog’lab turgan Buyuk ipak yo’li 

O’zbekiston xududi orqali o’tgan. Bu erda savdo yo’llari tutashtan, tashqi aloqalar 

hamda typli madaniyatlar tutashib bir-birini boyitgan. Bugungi kunda ham Evropa 

va Osiyoni bog’laydigai yo’llar Markaziy Osiyodan, uning o’rtasida joylashgan 

O’zbekistondan o’tmoqda.   

•  Markaziy Osiyoda jug’rofiy-siyosiy jihatdan markaziy o’rin tutgan O’zbekiston 

ushbu mintaqada kuchlar nisbati va muvozanatini saqlash,  barqarorlikni   

ta’minlash,     hamkorlikni     mustahkamlash imkoniyatlariga ega.  

•  O’zbekiston Markaziy Osiyoning transport, energetika, suv tizimi markazida 

joylashgan.  

---

 

355

•  Aholi soni, ilmiy-texnikaviy va boshqa imkoniyatlari jihatidan mintaqada etakchi 

o’rida turadi.  

•  Tabiiy-iqlim sharoiti qulay, ulkan mineral-xomashyo zahiralari va strategik 

materiallarga ega, dexqonchilik madaniyati rivojlangan, oziq-ovqat bilan o’zini 

ta’minlashga qodir.  

•  O’zbekiston sanoatning bazaviy va zamonaviy tarmoqlariga ega, o’zini neft, gaz, 

rangli   metallar bilan ta’minlabgina qolmay, ularni eksport qilish imkoniyatiga 

ega.  

•  Yurtimizning jahonga mashhur boy ma’naviy merosi bor, shu tufayli insoniyat 

tsivilizaliyasida salmoqli o’rin egallab, dunyoning ma’naviy va siyosiy 

jarayonlariga ta’sir o’tkazish salohiyatga ega. 

Jug’rofiy-siyosiy jihatdan O’zbekistonda qiyinchiliklar tug’diruvchi omillar ham 

mavjud. Jumladan:  

•  O’zbekiston o’zining jug’rofiy-siyosiy holati jihatidan kollektiv xavfsizlik tizimi 

izchil yo’lga qo’yilmagan mintaqada   joylashgan. O’zbekiston fors ko’rfazi, 

Kaspiy dengizi havzasi va Tarim havzasining neft va gazga juda boy konlari 

joylashgan yarim xalqaning strategik markazida joylashgan. Shu boisdan bu 

hududda butun dunyoda energiya taqchilligi sharoitida ko’pgina yirik davlatlar va 

bizga qo’shni davlatlarning geografik manfaatlari bir-biri bilan kelishmasligi 

kuzatilmoqda.   

•  Yana bir noqulaylik shundan iboratki, O’zbekistonni etnik, demografik, iqtisodiy 

va boshqa muammolar yuki ostida qolgan mamlakatlar kurshab turibdi. Buning 

ustiga, yurtimiz mintaqadagi diniy ekstrimizm, etnik murosasizlik, narkobiznes va 

har xil tashqi kuchlar tomonidan rag’batlantirib kelinayotgan, ichki mojaro avj 

olgan Afgoniston kabi beqarorlik o’chog’i bilan chegaradosh. 

•  Sovetlar davrida Markaziy Osiyoda, jumladan, O’zbekistonda kommunikatsiyalar 

nomaqbul ravishda shakllantirilgan. Janubiy yo’nalishda transport 

komunikatsiyalari amalda rivoj topmagan. O’zbekiston bevosita dengizga chiqa 

olmaydigan, buning ustiga dengiz bandargohlaridan eng uzoqda joylashgan 

mamlakat. Bu bir necha davlatlar hududidan o’tadigan olis  yo’l bo’lib, 

 

 

O’zbekistonning   iqtisodiy   aloqalarini chegaralaydi,   yuk tashishni 

 

qimmatlashtirib,  mahsulotlarning raqobatga bardosh berishiga salbiy ta’sir etadi. 

•  Suv resurslarining cheklanganligi, ekologik muammolar, Orol fojiasi ham 

mamlakatimiz uchun noqulay omildir. 

 

Mustaqillikning dastlabki kunlaridayoq 

O’zbekistonning milliy manfaatlariga mos 

keladigan puxta tashqi siyosiy yo’lni belgilash, 

jahon  

hamjamiyatiga qo’shilish, horijiy mamlakatlar bilan siyosiy, diplomatik iqtisodiy, ilmiy-

texnikaviy, madaniy aloqalar o’rnatish masalalari dolzarb vazifa sifatida ko’ndalang 

bo’lib turardi. Bu osongina echiladigan vazifalar emas edi. Masalaning murakkabligi