0 ‘zbekist0n respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizom iy nom idagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Tizim  -  1)  yaxlit  ta ’limni,  uning  birligini  belgilovchi  bir-biri  bilan 
qonuniy bog‘liq aksariyat unsurlar (predmetlar, hodisalar, qarashlar, bilimlar 
va  boshqalar);  2)  qismlaming  m a’lum  bir bog‘lanishlarda,  harakatlam ing 
o‘ta izchillikda rejali, to ‘g‘ri joylashish tartibi.
Turtki  (stim ul)  —  shaxs  psixikasi  m otivlarining  sh a k lla n ish in i 
ta ’minlovchi tashqi ta ’sir.
Tushuncha  —  atrof-m uhitdagi  hodisalar,  predm etlarning  m uhim  
xususiyatlarini, ular orasidagi aloqa va munosabatlami bilish.
www.ziyouz.com kutubxonasi

Faoliyat  —  1)  ongli  maqsad  bilan  boshqariladigan  kishining  ichki 
(ruhiy),  tashqi 
( j is m o n i y )  
faolligi; 
2 )  
atrof-muhitning  kishilar tom onidan 
maqsadga muvofiq qayta bunyod etilishi.
Faoliyatning yetakchi turi — bola hayotining muayyan davridagi  psixik 
rivojlanishini yetarli darajada ta’minlovchi ham da keyingi taiaqqiyotiga asos 
boMuvchi faoliyatdir.
Fundamental  —  asosiy,  fundamental
Xayrixohlik  —  kishilaiga  ochiq  ko'ngilli  boMish,  iltifotli,  marhamatli 
b o ‘lish.
Shaxs —  1)  kishilaming ijtimoiy xulqi,  insonlar orasida o‘zini tutishini 
aks  ettiradigan  ruhiy  sifatlari  majmuini  bildiruvchi  tushuncha;  2)  turli- 
tum an  sifatlar  tizimidagi  kishining  ruhiy,  m a’naviy  mohiyati;  3)  ijtimoiy 
mohiyat kasb etgan va o ‘z -o ‘zini anglash qobiliyatiga ega bo‘lgan kishi.
Shaxs dinamikasi — kishining ontogenetik rivojlanishini o ‘z ichiga olgan 
holda subyektning xususiyatlari va sifatining vaqtga nisbatan o‘
2
garish jarayoni.
Shaxsiy fazilat — shaxs tomonidan o ‘zining axloqiy, ruhiy va ishchanlik 
qobiliyatining  ijtim oiy  aham iyatini,  jam iyatdagi  o ‘m in i  anglay  olish 
xususiyati.
Etiqod  —  shaxs  am al  qilad ig an   bilim ,  tam oyil  va  ideallarnin g 
haqqoniyligiga qalban va asosli ishonch bilan bog‘langan, uning atrof-muhitga 
hamda o ‘zining xatti-harakatlariga boMgan subyektiv munosabati.
Evristika  —  ilmiy tadqiqotning  mantiqiy usullari va  metodik  qoidalari 
tizimi.
Empirik — tajribaga asoslangan.
Empirik bosqich — tadqiqot obyekti to ‘g‘risida har tom onlam a tasaw ur 
hosil qilish, ta ’lim amaliyoti, ilmiy bilimlar saviyasi va hodisalar mohiyatiga 
erishishga boMgan talab o‘rtasidagi ziddiyat,  ilmiy m uam moni nomlash.
Estetik  tarbiya  —  go‘zallikni  his  qilish,  atrof-muhitdagi  go ‘zallikni 
payqay olish va tushunishga boMgan qobiliyatni tarbiyalash.
Ehtiyoj — individning biror narsa-hodisaga muhtojligi va kishining ruhiy 
quw ati ham da faolligi manbai hisoblanadigan asosiy xususiyati.
Ehtimollik — tasodifiylik, pedagogik hayotdagi o ‘zgarishlami aniq aytib 
berish  m umkin  boMmagan,  ehtimol  kutilgan jarayon.
0 ‘yin  —  faoliyatning  bir turi boMib,  ijtimoiy tajribalami  o ‘zlashtirish 
va bunyod etishga hamda, o ‘z xatti-harakatlarim takomillashtirishga qaratilgan 
boMadi.
0 ‘z-o‘zini baholash —shaxsning o ‘z psixologik sifatlari, xulqi, yutuqlari 
va  muvaffaqiyatsizliklari,  qadr-qim m ati  hamda,  kamchiliklarini  baholay 
olishi.
0 ‘z -o ‘zini  tarbiyalash  —  1)  shaxsga  xos  boMgan  m adaniyatning 
shakllanishi va rivojlanishiga qaratilgan izchil va ongli faoliyat;  2) shaxsning 
o ‘z jismoniy,  ruhiy va axloqiy sifatlarini tinmay amalga oshirish.
www.ziyouz.com kutubxonasi

0 ‘qitish  -  ta’lim  oluvchining  bilish  faoliyatini  boshqarishga  qaratilgan' 
o ‘qituvchining faoliyati.
0 ‘qitish —  1) ta’linuiing o ‘ziga xos usuli bo‘lib,  unda shaxsga nazariy va 
amaliy bilimlar berish jarayonida uning rivojlanishi ta’minlanadi; 2) o ‘quvchi 
va o ‘qituvchi, o‘quvchining boshqa o ‘quvchilar bilan aloqasi  natijasi o‘laroq 
atrof-muhit,  uiiing  qonuniyatlari,  taraqqiyot  tarixi  va  ularning  o ‘rganilish 
usullarini  bilishning  muntazam  boshqarilish jarayoni.
0 ‘qituvchining innovatsion faoliyati — sotsial ijtimoiy pedagogik fenomen 
bo‘lib,  ijodiy  imkoniyatni  aks  ettirish  hamda,  kundalik faoliyatdan  chetga 
chiqishdir.
0 ‘qitish  vazifasi  — ta’limiy,  tarbiyaviy va  rivojlanish  vazifalari.
0 ‘qitish  turlari  —  sokratcha  suhbat  metodi,  qoloq  ta’lim,  izohlash- 
namoyish etish asosida o ‘qitish, bilimlami mustaqil egallash, dasturlashtirilgan 
ta’lim,  o ‘quv  jarayonini  algoritmlash,  differensiasiyali  hamda  individual 
ta’lim va boshqalar.
0 ‘qish —  o‘quvchining o ‘z qobiliyati, bilimi,  malaka va ko‘nikmalarifii 
rivojlantirishga qaratilgan harakati.
0 ‘quvchiIami  kasbga  yo‘nafflrish  — o ‘quvchi-yoshlarga  kelajakda  o ‘z 
kasblarini  aniqlab  olish  uchun  yordam  ko‘rsatishga  qaratilgan  ijtimoiy- 
iqtisodiy, psixologik,  pedagogik,  tibbiy-biologik va  ishlab chiqarish  — texnik 
tadbirlarning asoslangan tizimi.
0 ‘quv-bilish  faoliyati  —  insoniyat  tomonidan  to ‘plangan  madaniy 
boylikni  egallash  bilan  bog‘liq  faoliyat.
0 ‘quv  faoliyati  —  shaxsning  yangi  bilim,  malaka  va  ko‘nikmalarni 
egallash jarayoni.
Qanoat — ma’lum maqsadga erishish yo‘lida ijobiy tuyg‘u bilan bog‘langan 
shaxsning psixologik holati.
Qiziqish  -   shaxs  harakatiga  sabab  boMadigan  faoliyat  yo‘nalashining 
ongli  shakli.
G‘ayri ixtiyoriylik - tashqi holat yoki shaxsiy kayfiyatlar ta’sirida dastlabki 
ishonchlarga  moyil  kishi  xulqining  xususiyati.
Halollik  -   shaxsiy  va  ijtimoiy  majburiyatlarni,  axloqiy  m e’yorlarni 
rostgo‘ylik bilan saqlash.
Hasad  —  o ‘zgalarning  muvaffaqiyatlarini  ko‘ra  olmaslikdan  kelib 
chiqadigan tuyg‘u.
Yaxlitlik  -   pedagogik  jarayonning  sintezlashgan  sifati  bo‘lib,  uning 
oliy darajadagi taraqqiyotini,  unda faoliyat ko‘rsatayotgan subyektlar hamda, 
obyektlar faoliyatini  ta’minlovchi jarayondir.
Yaxlit pedagogik jarayon - tarbiya jarayonida ta’lim va ta’lim jarayonida 
tarbiya berishning o ‘zaro singib ketgan,  yaxlit  holga kelgan jarayoni.
www.ziyouz.com kutubxonasi

PEDAGOGIK  TEXNOLOGIYALAR  VA 
PEDAGOGIK  MAHORAT
0 ‘quv  qo‘Uanma
Nashr  uchun  mas'ul:
O'zbekiston  Yozuvchilar uyushmasi 
Adabiyot jcung 'armasi direktori 
Qurbonmurod Jumayev 
Muharrir:
N odir  Ramozonov 
Musavvir  va  texnik  muharrir: 
Nodir Ortiqov 
Dilnoza Jwnayeva
Terishga berildi 04.07.2006у .  Bosishga ruxsat 
e tild i20.07.2006у .  Q o g 'o zfo n n a ti 60x84 l/ l6. 
O f  set bosma usulida bosildi.  H ajm i 10.0  bosma 
toboq.  Ikkinchi nashr.  Nusxasi 1000. 
Buyurtma №  30
O'zbekiston  Yozuvchilar  uyushmasi Adabiyot 
jam g armasi  nashriyoti,  700000,  Tashkent, 
J-Neru ко chasi,  I -uy.
«А VTO -N ASH R» sho'ba  korxonasi 
bosmaxonasida chop qilindi.
700005,  Tashkent sltahri,  8-m art ко ‘chasi,  5 7-ay.
www.ziyouz.com kutubxonasi