0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi S. J. R a z z o q o V yog‘och va plastmassa konstruksiyalari

MPa olinadi. Ko‘ndalangkesimi doirasimon yog'och konstruksiyalarida essíR^=16 
MPa qabul qilinadi,
K am m as’uliyatli elementlarni uchinchi navh yog'ochlardan ham tayyor- 
lash mumkin. Ularni hisoblashda - R^=8,5 M Pa olinadi (vassalar). Ko'ndalang 
kesimi to 'g 'ri to‘rtburchak holat uchun Waning qiymati quyidagi formula yordami-
TX. 
d '
da aniqlanadi; --------- -— .doirasimon ko'ndalang kesim uchun " •“ “ “ ,
6 
10
Egiluvchi yog'och elementlar ko'ndalang kesim iningo'lcham lari quyidagi 
fomiulalaryordamida aniqlanadi;
6-W,
— T“ - 
(2.16)
d. = K ¡ i o - w , :
b
W , , h , , b , , d ,  - talabqihnadigan qarshilik momenti, ko'ndalang kesim 
balandligi, eni hamda ko'ndalang kesim diametri.
Ko'ndalang kesim o'lchamlari m a iu m bo'lsa, element k o 'tara oladigan che­
garaviy hisobiy yuklamalaming ham qiymatini yuqorida keltirilgan asosiy formula- 
lar yordamida aniqlash mumkin,
Masalan, bir OTaliqli shamirga tayangan to'sin uzunligi -I ko'ndalang kesim 
o'lcham lari - 6x/i, ko'tara oladigan teng tarqalgan yuklamaning miqdori qv^- 
idagicha;
w  
AY 
ET »
W = —
, 
T “ (2.17)
o
/
Egiluvchi elementlar iWdnchi chegaraviyholatga ham me’yoriy yuklamalar
bo'yicha hisoblanadi(4-jadvaI); T -
7
. /

---

Teng tekis tarqalgan yuklama bo ig a n holal uchun:
. . í L <
(2,18)
/ 
384 
E J 
f
bu yerda: y - haqiqiy nisbiy egilish; E  = 10*M P a  . 
nisbiy egilish; lo‘g ‘rito ‘rtburchakkesimliyuza uchun J =
- ruxsat etilgan
b h ^
12
ga teng.
Agar to‘sinning nisbiy egilishi katta boisa, unda ko'ndalang kesimni katta- 
lashtirib, kesimni egilish bo'yicha aniqlash mumkin:
J .=
5 - q - r
T
J84-
1
■E
■E 
(26)
\ 2 J
(2.19)
Urinma kuchlanishlar bo'yicha mustahkanilik quyidagi formula yordamida 
hisoblanadi:
(
2
.
20
)
a
J  • tyh
bu yerda: x-urinm a kuchlanish; (2 - qirquvchi kuch; ^ - kesimning statik 
momenti; J - kesimning inersiya momenti; 
- kesimninghisobiy e n i ; y o r i -
lishdagi hisobiy qarshilik.
Egiluvchi elementlar mustahkamliginihisoblashdan tashqari, ustuvorligi ham 
tekshiriladi. / ^ i q s a , ko'ndalang kesim eni kichkina bo'lsa:
M
(
2
.
21
)
bu yerda:
^ - egiluvchi elementlaming ustuvoriik koeffitsiyenti.
L . h
K ^ - K k  (2.22)
Bu yerda: 
hisoblash uzunligidagi moment epyurasi shakliga bog‘ liq 
bo 'lg an koeffitsiyent; 
- koeffitsiyentni egiluvchi qismi tekisligida kuchay- 
tiruvchi b o ig an holatda kiritiladi va quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

---

K k ^ l +
0,142-— +1,76-— + l,4 o r-l
h
his
m
m ' + l
(2.23)
Buyerda: a- markaziy burchak (rad), aylanasimcm chiziqli elementni 
qismi­
ni aniqlaydi (to "g 'ri chiziqli elementlar uchun a = O g a teng ); w-kuchaytirilgan 
nuqtalar soni (chekkadagilardan tashqari).
Elementlaming solqihgi chegaraviy qiymatidan ortib ketmasligi kerak (4-jadval).
4-iad^^. Chegaraviy solqiliklar
Konstrukstyalar elementiari
Chegaravty
maksimal
egilish
Qavatlararo yopma to'sini
1/250
Chordoq ora yopma to'sini
1/250
Tom yopma; sarrov, stropilalar
1/200
Konsol to'sinlar
1/150
F ein a, yelimlangan to'smlaifkonsoldan boshqalan)
1/300
Plitalar
1/250
To'shama va panjara taxtalar
1/150
Panellar va fexverka elementiari
1/250
Qiyshiq egilish. Agar ta’sir qiluvchi yuk yo'nalishi, to'sin ko'ndalang kesim 
o'qlari yo'nahshi bilan mos tushmasa, konstruktsiya qiyshiq egilish holatida ishlaydi 
va uni birinchi guruh chegaraviy holatida normal kuchlanishlar bo'yicha quyidagi 
formula yadamida hisoblanadi {¡3a-rasm).
<7 =
buyerda: 
- eguvchi momentning tashkil etuvchilari; 
-qarshilik
momentiningx vayo'qlari bo'yicha tashkil etuvchilari.
Dckinchi guruh chegaraviy holatda deformatsiyalanishi bo'yicha esa quyida­
gi fonnula yordamida hisoWanadi:
Bu yerda: 
^ Bbiqilillmng x y a y  
j) 
‘qlari bo ‘yicha tashkil etuvchilari.
j.

---