0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi S. J. R a z z o q o V yog‘och va plastmassa konstruksiyalari

---

0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
S.J. R A Z Z O Q O V
YOG‘OCH VA PLASTMASSA 
KONSTRUKSIYALARI
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi 
tomonidan 5580200— Binolarvainshootlarqurilishi va 
5140900 — kasb ta’ limi («Binolar va inshootlar qurilishi») 
ta’lim yo‘nalishlari talabaJari uchun o‘quv qo‘llarana sifatida 
tavsiya etilgan
«Akademiya» 
Toshkent 2005

---

T aqrizchilar: S.Sayfiddinov.ToáikentArxitektura-qurilishinsütutmmg
dotsenti
M.Nasriddinov, Namangan Muhandislik-pedagogika 
institutining dotsenti
0 ‘quv qo‘llanma«Binolar va sanoat inshootlari qurilishi» ta ’Umyo‘nalishi 
o‘quvdasturi asosida tayyorlandi. Q o‘llanmadayog‘och va plastmassa konstruk- 
siyalari tarixi, qurilish materiali sifatida ishlatilishi, ulardan bino va inshootlar uchun 
tayyorlanadigan turli xil konstniksiyalaming turlari, qoilanishi, hisoblash asoslari 
va uslublari, misollar hamda ilcvalar o‘z aksini topgan.
Usiibu o‘ quv qo‘llanma «Binolar va sanoat inshootlari qurilishi» yo'nalishida 
tahsil olayotgan talabalar uchun m c‘ Ijallangan
©«Akademiya» nashriyoti, Toshkent, 2005-y.

---

K IR IS H
Yog'ochvaayniqsakeyingiyillarda qurilishdakeng qoilanayotgan plast­
massa konstruksiyalari yaigil qurilish konstruksiyalari bo'lib, ulami qo'llash quri- 
lishdagi eng muhim yo‘nalish, qurilish ishlab-chiqarishini tezlashtirish va samara- 
dorligini oshirishga olibkeldi.
Yog 'och o 'zi bunyodga keladigan, tayyor qurilish materiali hisoblanadi.
Yog ‘och - nisbatan yengil va mustahkam materialdir.
Quruq qarag‘ay va qora qarag‘ay yog‘ochining zichligi 500 kglm^ ga teng. 
Bu o‘z navbatida yog'och konstruksiyalari oralig‘ini lOQ melr gacha va undan 
katta qilib tiklashimkoniyatiniberadi. Yog'och -yaxshigina issiqJik saqlovchi ma­
terialdir, bu esa devorlar va kam qavatli uylar tom yopmalari uchun juda muhimdir. 
Yog‘och - qattiqligi kam material bo‘ Igani uchun unga yengil ishlov berish mumkin. 
Bu xususiyatiyog‘ochkonstruksiyalarinitayyorlashni osonlashtiradi.
Yog'och kudisiz kinQ'ov^ agressiv muhitga chidamli va shuning uchun yog"och 
konstruksiyalari kimyo sanoatida keng ko‘lamda muvaf&qiyadi qo‘ llanib kelinmoq- 
da (metall konstruksiyalar kimyoviy agressiv muhitda tez buziladi). U zarba va takror* 
lanuvchi yuklamalar ta'siriga chidamli va shuning uchun yog‘o(^ konstrxiktsiyalari 
kuchli tebranishlar ta'sirida bo‘lganko'priklarda hamyuqori mustahkamlikka ega.
Yog'och k«istruksiyalari ishonchli, yengil va yetarli mustahkamlikka ega- 
dir, Yaxlit-butun kesimli yog'och materiallari asosida turarjoy, umumiy va ishlab- 
chiqarish Innolari quriladi. Yelimlangan yog'och konstruksiyalari asosida esa kichik 
va kattaoralic^itomyoixnalartiklanadi.
Yog'och suvga clddamli sintetik yelimlar bilan ishcxichli yelimlanadi. Buning 
natijasidayirik ko'ndalang kesimli, katta uzunlikdagi, turli ^ak ld a egilgan, siniqli 
hamda boshqa turlardagi yelimlangan yog'och konstruksiyalari tayyorlanadi. Yelim­
langan yog'och konstruksiyalardan katta oraliqii konstrulaiyalar ham tayyorlanadi.
Yog'ochdan suvga chidamli qurilish fanerasi olinadi va ulardan yengil ye­
limlangan fanerli konstrukayalar tayyorlanadi.
Shuningdek, yog'och konstruksiyalari kamchiliklarga ham ega. N oto'g'ri 
qo‘ llanilganda va ishladlganda hamda ic o q vaqt namlik ta'sirida ular chiriydi. Le- 
kinhozirgi zamcai konstruktivva kimyoviy himoya uslublari uzoqmuddat ishlatil- 
ganda chirishdan saqlash imkoniyatini beradi. Yog'och k o n stri^iy alari yonuv- 
chan hisoWanadi. Anrnio hozirgi paytda qo'llanilayotganyirik ko'ndalang kesimh 
yog'och konstruksiyalarining olovga bardoshlilik chegarasi ayrim metall konstruk- 
siyalarinikidan yuqoriroqdir. Ular qo' shimcha ycsiishga qarshi maxsus qoplamalar 
tnlan ham himoya qilinadi
Plastmassalardan jamoat va ishlabchiqarish binolari uchun to'suvchi kon­
struksiyalar hosil qilish mumkin. Ular juda yengil vayorug'lik o'tkazadigan ham 
bo'lishi mumkin, Bu konstruksiyalar suvga chidamli va chirimaydi.

---