0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi S. J. R a z z o q o V yog‘och va plastmassa konstruksiyalari

dewnning issiq-sovuq o'tkazmasliJc xususiyatini áiu yo'sinda oshirmoqchi bo‘lishadi. 
Biroq, bunda binoning umumiy ( ^ ‘irligi c^bketadi. Bu esa zilzilabardoshlik nuqtai 
nazaridannoto'g'ridir, Shuning uchun devomingissiq-sovuq o'tkazmasligini boshqa 
yo‘llar bilan oshirish zarur. Mavsalan, qo'shsinch orasini qipiqyoki shunga o'xdiash 
yengil materiallar bilan loidirish mumkin, Qo‘shsinch devomi qurishda quyidagi 
tartibga ric^a qilinishi bino mustahkamligini yanada oshiradi; 1) tashqi sinch 
to‘ldiriladi; 2) tashqi sinchning ichki tomoni somonli loy bilan suvaladi; 3) ichki 
sinchni to'ldirisdi bilan bir vaqtda devoming ichki tomoni somonli loy bilan su^«ladi;
4) ichki sinchning ichki tomoni, tashqi sinchning tashqi tomoni suvaladi; 5) uy bur- 
chaklari e.sa loy va g'isht bilan to‘liqzich qilib toMdiribchiqiladi.
Respublikamizda bir qavatli yog'och konstruksiyali binolar qurilishi ancha- 
ginarivcglangan (3-rasm).
3-rasm. Yog'och-sinch konstruksiyali bir qavatli yakka lartibdagi turarjoy 
binosi devorining ko 'rinishi.
Bu hoi mahalliyyog‘och 
m ateriallarining SCTobligi bilan 
izohlanadi. Mamlaka- 
timizda, ayniqsa, terak yog'och materiali juda katta maydonni egallaydi.. Lhing 
mustahkamligi, nisbatan taqqoslaganda, oqqarag‘ay bilan deyarli tengdir.

---

Yog'och konstruksiyali binolar barchaning ko‘z o'ngida zib.ila sinovlaridan 
o4gan. «Sinchuyim-tinchuyim»maqoli bejiz paydo bo'Imagan. Respublikamiz 
hududida keyingi yillarda ikki qavatli yog'och sinchli binolar qurila boshlandi. Bu 
albatta mustaqilligimiz sharot'ati vayog'och materiallari asosidagi qurilishlaming 
yangi XXI asrdagi rivojlanish bosqichidir.
Plastmassa konstruksiyalari X asr o rtalarida paydo bo'lgan. U ndan ol- 
dinroqpolimer sintetik smolalar asosida konstruksiyaviy plastmassa qurilish mate­
riallari yaratilgan va ularni ishlab chiqarish sanoati rivojlana boshlagan.
Asosiy konstruksiyaviy plastmassa materiallari quyidagilardir: uzluksiz bir- 
biri bilan o'zaro kesishuvchi oynatolali, yorug‘liko‘tkazmaydigan polimer termoreak- 
tiv smolali o‘ta mustahkam slekloplastik; yorug' o'tkazadigan va termoplastik 
polimer smoladan tashkil lopgan organik oyna; termoplastik polimer smoladan 
tashkil topgan, yorug'lik o‘tkazuvchi ( yoki o'tkazmaydigan) va kimyoviy agressiv 
muhitgachidamliligi bilan ajralibturadigan viniplast; termoplastik, yoki termoak* 
tiv smola devorli, qattiq havo pufakchalardan ydci zararsiz gazdan tashkil topgan, 
chegaraviy kichik xususiy og'irligi, mustahkamligi va bikrligi bilan farq qiladigan 
penoplast
llavo o'tkazmaydigan gazlamalar - polimer tolali gazlamalar, ulaming usti sin­
tetik r« in a yoki elastik polimer smola bilan qoplangan bo‘ladi.
Barcha konstruksiyaviy plastmassalar yupqa va kichik qalinlikda bo'ladi. 
Ularning qalinligi millimetrlarda o'lchanadi va asosan tekis, to'lqinsimon hamda 
0
‘ramli qilib tayyorlanadi, Faqat penoplastlargina plita shaklida, santimetrlarda 
oMchanadiganqalinlikdava slekloplastik turli profilli va trubako'rinishida ishlab 
chiqariladi.
Plastmassalar konstruksiyaviy qurilish materiali sifatida muhim afealliklarga 
ega. Bu materiallar yengil bo‘ lib, ulaming zichligi yog'och zichligiga nisbatan ikki 
barobar yuqoridir. Lekin penoplastning zichligi juda kichkinavau ко'pincha 50 kg/ 
m’ dan oshmaydi- Plastmassalarga ixtiyoriy shakl berish mumkin, ular chirimaydi, 
kimyoviy agressiv muhitga chidamli hisoblanadi.
Plastmassalar qurilish materiali sifatida ma’ lum kamchiliklarga ham ega. Ular 
yonuvchan hisoUanadi va yuqori bo'Imagan olovbardoshlikchegarasiga ega. ular­
ning qattiqiigi yuqori emas ( hundan taqatgina yuqori mustahkamlikka ega bo‘ Igan 
stekloplastika mustasnodir). Bu material yog'ochga nisbatan qattiqiigi kam, atm os­
fera ta'sirida eskiradi, rangini o'zgartiradi, ya’ni uning fizik-mexamk xossalari 
o'zgaradi. Hundan tashqari, plastmassalar hozircha qimmat va tanqisdir.
Pnevmatik konstruksiyalar havo o'tkazmaydigan gazlama yoki plyonkadan 
tashkil topgan yopiq tjubbalardir, I Jlar havo layanchli, havokarkasli va havovantli 
lurlarga bo' linadi.

---